Πρώιμη Αντιμετώπιση των Κακώσεων του Κινητικού Συστήματος
Συγγραφέας Νίκος Μαλλιαρόπουλος Γράφτηκε στις ,
Η κατάλληλη αντιμετώπιση στις πρώτες 24-72 ώρες, μπορεί να έχει σημαντικότατη επίδραση στην έκταση του τραυματισμού του κινητικού συστήματος. Είναι βασικό να είμαστε επιθετικοί στην πρώιμη αντιμετώπιση των οξέων τραυματισμών. Έχει καλά τεκμηριωθεί ότι η μεγαλύτερης διάρκειας ακινητοποίηση και το οίδημα, οδηγούν σε ατροφία των μυών, δυσκαμψία των αρθρώσεων και προοδευτική απώλεια ελαστικότητας των συνδέσμων.
Όσο πιο εκτεταμένες οι αλλαγές – βλάβες τόσο περισσότερος χρόνος χρειάζεται για τον έλεγχο του πόνου και την επάνοδο της λειτουργίας στο φυσιολογικό. Στόχος της πρώιμης αντιμετώπισης είναι να ελαττωθεί η οξεία αντίδραση στον τραυματισμό έτσι ώστε η φάση της επούλωσης να αρχίσει πιο γρήγορα.
Η πρώιμη αντιμετώπιση, τυπικά, παρουσιάζεται με το μνημονικό Κ.Α.Π.Α.: Κρύο, Ανάρροπη θέση, Πιεστική επίδεση, Ανάπαυση. Η διάρκεια της πρώιμης φάσης εξαρτάται από τον τύπο και τη βαρύτητα του τραυματισμού. Μέτριας σοβαρότητας τραυματισμοί με μικρή αιμορραγία και οίδημα απαντούν γρηγορότερα στο κρύο, την ανύψωση και την πίεση από πιο σοβαρούς τραυματισμούς. Μικρότερης βαρύτητας (1ου βαθμού) μπορεί να χρειαστούν μόνο για 24 h Κ.Α.Π.Α. Πάντως το μεγαλύτερο μέρος της αιμορραγίας σταματά μεταξύ 1 και 3 ημερών από τον τραυματισμό.
ΚΡΥΟ
Η εφαρμογή κρύου ελαττώνει την οξεία αντίδραση του τραυματισμού με την ελάττωση του οιδήματος, της αιμορραγίας, του πόνου, της φλεγμονής και του μυϊκού σπασμού. Η ελάττωση της αιμορραγίας και του οιδήματος είναι προφανώς δευτεροπαθείς στην αγγειοσύσπαση που προκαλείται από το κρύο.
Το κρύο επιβραδύνει επίσης τον κυτταρικό μεταβολισμό και αμβλύνει τη φλεγμονώδη αντίδραση. Ο πόνος ελαττώνεται από την άμεση επίδραση του ψύχους στους υποδοχείς αλλά και στις νευρικές ίνες που μεταβιβάζουν το ερέθισμα καθώς επίσης και δευτεροπαθώς από την ελάττωση του οιδήματος (μηχανική παραμόρφωση) και ης φλεγμονής (χημικοί διαβιβαστές). Ο μυϊκός σπασμός αναστέλλεται από αντανακλαστική αντίδραση στην πτώση της θερμοκρασίας του δέρματος αλλά και του ίδιου του μυός.
Η άμεση επίδραση στον μυ περιλαμβάνει ελάττωση της ευαισθησίας της μυϊκής ατράκτου στην διάταση και άμβλυνση της μετάδοσης αισθητικών προσαγωγών ερεθισμάτων προς το μυοτατικό αντανακλαστικό. Η ελάττωση της ευαισθησίας στα αισθητικά ερεθίσματα οδηγεί δευτεροπαθώς σε απαλλαγή και ανακούφιση από το μυϊκό σπασμό. Η αισθητική διέγερση του δέρματος από την εφαρμογή του ψύχους μπορεί επίσης να αναστείλει την αίσθηση του πόνου μέσω νευρωνικού blockage (gate theory).
ΑΝΑΡΡΟΠΗ ΘΕΣΗ
Η ανύψωση του τραυματισμένου τμήματος πάνω από το επίπεδο της καρδιάς ελαττώνει το ποσό της αιμορραγίας, δευτεροπαθώς, λόγω της ελεγχόμενης αιματικής ροής και αυξάνει την ικανότητα φλεβικής και λεμφικής απορρόφησης από την τραυματισμένη περιοχή.
Η φλεβική και λεμφική ροή μπορεί επιπλέον να αυξηθεί κατά την ανύψωση, με την ενεργητική μυϊκή σύσπαση, με διαλείπουσα ή μόνιμη πίεση και με υψηλού δυναμικού ηλεκτρική διέγερση.
ΠΙΕΣΤΙΚΗ ΕΠΙΔΕΣΗ
Η πίεση ελαττώνει το οίδημα με την αναστολή της ροής του κυτταρικού διϊδρώματος στον διάμεσο χώρο και αυξάνοντας τη διασπορά του υπερβολικού διάμεσου υγρού. Υπερβολικό διάμεσο υγρό οδηγεί σε κυτταρικό θάνατο από υποξία, αύξηση της φλεγμονής και του πόνου. Το εκτεταμένο οίδημα μπορεί επίσης μηχανικά να διαχωρίσει τα στρώματα των ιστών και να καθυστερήσει ή να αποτρέψει την επούλωση κατά πρώτο σκοπό.
Συνδυασμένη πίεση και εφαρμογή ψύχους φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματική από την πίεση ή τον πάγο μεμονωμένα για τον έλεγχο του οιδήματος, άμεσα. Κλινικές μελέτες παρουσιάζουν ταχύτερη επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες όταν πάγος και πίεση συνδυάζονται στην πρώιμη φάση της θεραπείας.
Η πίεση συνήθως επιτυγχάνεται με την εφαρμογή ελαστικού επιδέσμου, μετά την τοποθέτηση κομματιών από αφρώδες υλικό 3cm x 3cm στο σημείο της κάκωσης. Συσκευές πίεσης με αέρα (π.χ Cryοcuff) προσφέρουν πιο επιθετική και ελεγχόμενη πίεση ιδιαίτερα στην περιφέρεια.
ΑΝΑΠΑΥΣΗ – ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ
Η ανάπαυση, η ακινητοποίηση ή το προστατευόμενο εύρος κίνησης στην άρθρωση ελαττώνουν την αιμορραγία και προστατεύουν την τραυματισμένη περιοχή από επιπλέον μηχανικό τραυματισμό στην οξεία φάση του κυτταρικού τραυματισμού. Η ανάπαυση είναι απαραίτητη όταν υπάρχει ενεργός φλεγμονώδης αντίδραση αλλά ενθαρρύνεται μόνο για να ελεγχθεί η οξεία αντίδραση. Η πρώιμη κινητοποίηση προτείνεται για να αποφευχθούν οι αρνητικές μακροπρόθεσμες επιπλοκές της δυσκαμψίας και της μόνιμης μυϊκής σύσπασης.
ΚΑΠΑ
ΚΡΥΟ
ΑΝΑΡΡΟΠΗ ΘΕΣΗ
ΠΙΕΣΤΙΚΗ ΕΠΙΔΕΣΗ
ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ
Το πρωτόκολλο που προτείνουμε έχει ως εξής:
1. Εφαρμογή πάγου για 10′-15′ ανάλογα με το στρώμα λίπους. Τις πρώτες 6 ώρες για 15′ κάθε μια ώρα. Μετά τις πρώτες 6 ώρες έως τις 48 για 15′ κάθε 2-3 ώρες.
2. Τοποθέτηση της τραυματισμένης περιοχής άνωθεν του επιπέδου της καρδιάς και πιο συγκεκριμένα για την ποδοκνημική, άνωθεν του ισχίου.
3. Πιεστική επίδεση, με ελαστικό επίδεσμο ή λειτουργικό νάρθηκα που εφαρμόζεται σταθερά, και κατά την διάρκεια της εφαρμογής του πάγου.
4. Ανάπαυση-Ακινητοποίηση της τραυματισμένης περιοχής και αποφυγή φόρτισης που διακρίνεται σε:
1. πλήρη ανάπαυση, με ανάρροπη θέση για τις πρώτες 6 ώρες
2. σχετική ανάπαυση, όπου μπορούν να εκτελούνται ισομετρικές συσπάσεις και ασκήσεις εύρους κίνησης την πρώτη και δεύτερη ημέρα μετά τον τραυματισμό
3. ενεργητική ανάπαυση, με ενεργοποίηση των άλλων περιοχών από την τρίτη ημέρα. Έτσι, λόγου χάρη, σε μια κάκωση της ποδοκνημικής, μετά την τρίτη ημέρα , μπορούμε να επιτρέπουμε τις ασκήσεις δύναμης του κορμού με βάρη, τους κοιλιακούς, ραχιαίους κλπ.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
· Akeson WH, Woo SLY, Amiel D, The connective tissue response to immobility: biochemical changes in periarticular connective tissue of the immobilized rat knee. Clin Orthop 1983, 93: 356-362.
· Casey KL., Pain: a current view of neural mechanisms. Am Sci 1973, 61: 194-200.
· Lesmes GR, Costill DL, Coyle EF, Fink WJ., Muscle strength and power changes during maximal isokinetic training. Med Sci Sports Exerc 1978, 10(4): 266-269.
· Goldin B, Block WD, Pearson JR., Wound healing of tendon– I. Physical, mechanical and metabolic changes. J Biomech 1980, 13: 241-256.
· Hocutt JE, Jaffe R, Rylander R, Beebe JK., Cryotherapy in ankle sprains. Am J Sports Med 1982, 10: 316-319.
· Kolb P, Denegar C., Traumatic edema and lymphatic system. Athletic Training 1983, 18: 339-341.
· Kalenak A, Medlar CE, Fleagle SB, Hochberg WJ., Athletic injuries: heat vs cold. Trauma 1977, 2(5): 131-134.
· Knight KL., ICE for immediate care of injuries. Phys Sportsmed 1982, 10:2.
· Lehmann JF, Therapeutic heat and cold. Rehabilitation medicine library. 3rd ed. Baltimore, Williams & Wilkins, 1982.
· Clarke RSJ, Hellon RF, Lind AR., Vascular reactions of the human forearm to cold. Clin Sci 1958, 17: 165-179.
· Barnes L., Cryotherapy: putting injury on ice. Phys Sportsmed 1979, 7(6): 130-136.
· Benson TB, Copp EP., The effects of therapeutic forms of heat and ice on the pain threshold of the normal shoulder. Rheumatol Rehabil 1974, 13; 101-104.
· Melzack R., Prolonged relief of pain by brief intense transcutaneus somatic stimulation. Pain 1975, 1: 357-373.
· Wilkerson GB., Inflammation in connective tissue: etiology and management. Athletic Training 1985, 21: 298-301.
· Wilkerson GB., External compression for controlling traumatic oedema. Phys Sportsmed 1985, 13: 97-106.
· Basur RL, Shepard E, Mouzas GL., A cooling method in the treatment of ankle sprains. Practitioner 1976, 216: 708-711.
