Η σόγια και οι ευεργετικές της δράσεις στη μείωση της χοληστερίνης
Συγγραφέας Γεώργιος Γκούμας Γράφτηκε στις ,
Αφιέρωμα στη σόγια και στις ευεργετικές της δράσεις από την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρία.
Στα πλαίσια του συνεδρίου των Ομάδων Εργασίας της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας στη Θεσσαλλονίκη τον Φεβρουαριο του 2013 πραγματοποιήθηκε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνεδρία σχετικά με τις εναλλακτικές μορφές πρόληψης και θεραπείας των καρδιαγγειακών παθήσεων. Ένα από τα θέματα αυτής της συνεδρίας ήταν αφιερωμένο στη σόγια και στις ευεργετικές της δράσεις για τη μείωση της χοληστερίνης.
Η στεφανιαία νόσος αποτελεί μια από τις βασικές αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας στην εποχή μας και η αυξημένη χοληστερίνη είναι βασικός παράγοντας κινδύνου για την πρόκληση στεφανιαίας νόσου. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί πολλαπλές στρατηγικές φαρμακευτικής αντιμετώπισής της αυξημένης χοληστερίνης. Εκτός όμως από τα φάρμακα που θα πρέπει να χορηγούμε όταν υπάρχει η αντίστοιχη ένδειξη, ιδιαίτερη σημασία έχει και η προώθηση συγκεκριμένων υγιεινοδιαιτητικών παρεμβάσεων όπως είναι η διακοπή του καπνίσματος, η απώλεια βάρους, η φυσική δραστηριότητα και η υγιεινή διατροφή.
Σύμφωνα με τις τελευταίες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας, η σόγια περιλαμβάνεται, μαζί με τις φυτικές στερόλες, τις φυτικές ίνες και τα ω-3 λιπαρά οξέα, στα τέσσερα «λειτουργικά τρόφιμα» τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων. Με βάση τις τελευταίες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας (2011) για την αντιμετώπιση των δυσλιπιδαιμιών μέσω των λειτουργικών τροφίμων, οι τροφές που περιέχουν σόγια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντικατάσταση ζωικών με φυτικές πρωτεϊνες πλούσιες σε ακόρεστα λιπαρά με αναμενόμενη μια μείωση της τάξης του 3-5% της κακής LDL-χοληστερίνης σε άτομα που έχουν αυξημένη χοληστερίνη. Οι συστάσεις αυτές έχουν βασιστεί σε πλήθος μελετών αλλά και σε μετα-αναλύσεις σύμφωνα με τις οποίες η κακή LDL-χοληστερίνη μειώνεται κατά 4.2-5.5% με παράλληλη μείωση κατά 10.7% των τριγλυκεριδίων και αύξηση κατά 3.2% της καλής HDL-χοληστερίνης. Αυτό γίνεται από τη μια μεριά γιατί πιθανά μειώνεται η σύνθεση χοληστερίνης στο ήπαρ και από την άλλη γιατί αντικαθίστανται προϊόντα που περιέχουν ζωικές πρωτεϊνες πλούσιες σε κορεσμένα λιπαρά από αντίστοιχα προϊόντα πρωτεϊνης σόγιας. Προκειμένου να έχουμε τα παραπάνω αποτελέσματα απαιτείται η καθημερινή κατανάλωση 1-2 προϊόντων που περιέχουν σόγια (15-30 γραμμάρια σόγιας).
Η σόγια περιέχει σημαντική ποσότητα πρωτεϊνών υψηλής διατροφικής αξίας, ανάλογης εκείνης των πρωτεϊνών του κρέατος και των γαλακτοκομικών. Όμως, και σε αντίθεση με τα ζωικά προϊόντα, δεν περιέχει παρά μόνο μικρή ποσότητα των ανθυγιεινών κορεσμένων λιπαρών οξέων: μόνο το 12-14% των λιπαρών οξέων της σόγιας είναι κορεσμένα ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό είναι μονοακόρεστα (23%) και πολυακόρεστα (63%). Επιπλέον, η σόγια αποτελεί τη βασική πηγή ισοφλαβονών, μιας ομάδας φυτικών οιστρογόνων με ισχυρή αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική δράση. Οι ισοφλαβόνες βελτιώνουν τη λειτουργία του ενδοθηλίου των αγγείων και επιδρούν με θετικό τρόπο στη λειτουργία και έκφραση πολλών γονιδίων. Η ευεργετική δράση της σόγιας στη χοληστερίνη, την αρτηριακή πίεση και το μεταβολισμό της γλυκόζης έχει αποδειχθεί σε σειρά μελετών σε άτομα παχύσαρκα, με μεταβολικό σύνδρομο, σακχαρώδη διαβήτη αλλά και σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.
Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά κάνουν τα προϊόντα που περιέχουν πρωτεϊνες σόγιας ιδιαίτερα ελκυστικά ως μέρος μιας υγιεινής διατροφής ακόμη και στα πλαίσια προγραμμάτων για την απώλεια βάρους: είναι άλλωστε γνωστό ότι σε σύγκριση με τα λίπη και τους υδατάνθρακες οι τροφές που περιέχουν σημαντική ποσότητα πρωτεϊνών προκαλούν μεγαλύτερο κορεσμό της όρεξης και βοηθούν καλύτερα στον έλεγχο της πείνας. Επιπλέον, και ειδικά στα άτομα που έχουν οριακές αυξήσεις της χοληστερίνης και τα φάρμακα για τη μείωσή της δεν αποτελούν την πρώτη επιλογή, μπορεί να αποτελούν ένα σημαντικό εργαλείο στα χέρια μας.
