Λιθίαση του ουροποιητικού
Συγγραφέας Σωτήρης Κούκος Γράφτηκε στις ,
Η λιθίαση του ουροποιητικού αποτελεί ένα εξαιρετικά συχνό πρόβλημα στην κλινική πράξη. Υπολογίζεται, πως, κατά τη διάρκεια της ζωής τους το 13% των ανδρών και το 7% των γυναικών θα αναπτύξει λιθίαση. Κάθε χρόνο ποσοστό 1-4% του πληθυσμού θα παρουσιάσει συμπτώματα που οφείλονται σε λιθίαση του ουροποιητικού. Μετά από ένα επεισόδιο συμπτωματικής λιθίασης, ο κίνδυνος υποτροπής ανέρχεται σε περίπου 50% μέσα στην επόμενη πενταετία και 10% στο επόμενο έτος. Η εμφάνιση λίθων είναι συχνότερη στις ηλικίες μεταξύ των 30 και 50 ετών. Οι άνδρες σχηματίσουν πέτρες πιο συχνά από τις γυναίκες, με μία αναλογία 3 προς 1. Αυτή η διαφορά γίνεται τα τελευταία χρόνια μικρότερα, γεγονός που ίσως οφείλεται στις αλλαγές στον τρόπο ζωής και τη δίαιτα.
Οι λίθοι του ουροποιητικού ανάλογα με την σύστασή τους μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε πολλούς τύπους.
Οι ποιο συχνοί από τους οποίους είναι:
1. Λίθοι Ασβεστίου (Οξαλικού, Φωσφορικού, Μικτοί)
2. Λίθοι Ουρικού Οξέος
3. Λίθοι Κυστίνης
4. Λίθοι Στρουβίτη
Παράγοντες κινδύνου
Οικογενειακή προδιάθεση
Κληρονομικές γενετικές ανωμαλίες (Κυστινουρία)
Διατροφικές συνήθεις (μειωμένη κατανάλωση υγρών, αύξηση ζωικού λίπους)
Συνθήκες διαβίωσης (καθιστική ζωή)
Κλιματολογικές συνήθειες (θερμά κλίματα)
Οστική νόσο (αυξημένη απελευθέρωση ασβεστίου από τα οστά)
Νόσο γαστρεντερικού (μεγαλύτερη απορρόφηση ασβεστίου, μικρότερη απορρόφηση λίπους)
Ουρική αρθρίτιδα (αύξηση ουρικού οξέως)
Χρόνιες λοιμώξεις του ουροποιητικού (δημιουργία matrix, λίθοι στρουβίτη)
Νεφρασβέστωση
Φάρμακα (Κορτικοστεροειδή, Υπερβιταμίνωση C, Θειαζίδες, Indinavir)
Συμπτώματα
Κολικός-Οσφυϊκός κωλικοειδής πόνος κυρίως στην πλευροσπονδυλική γωνία
Αντανάκλαση στο μήκος του ουρητήρα
Αντανάκλαση στο όσχεο και στα μεγάλα χείλη του αιδοίου
Ναυτία – έμετο
Ανησυχία, εφίδρωση, ταχυκαρδία, ταχύπνοια
Διάγνωση
Η διάγνωση και ο έλεγχος των ασθενών με ένα μόνο επεισόδιο λιθίασης και χωρίς παράγοντες κινδύνου βασίζεται στα παρακάτω:
1. Ιστορικό
Διαιτητικές συνήθεις
Φάρμακα που ευνοούν το σχηματισμό λίθων
Απώλειες υγρών
Λοιμώξεις του ουροποιητικού
2. Κλινικά χαρακτηριστικά
Πόνος
Τάση προ έμετο
Ευαισθησία κατά την πλήξη της νεφρικής χώρας (Giordano +)
3. Εργαστηριακός έλεγχος
Εκτίμηση στον ορό του αίματος ασβεστίου, φωσφόρου, κρεατινίνης, καλίου, διττανθρακικών, ουρίας και ουρικού οξέος
Γενική – καλλιέργεια ούρων
Ανάλυση λίθου (Κρυσταλλογραφία, Φασματοσκοπία, Χημική)
4. Απεικονιστικός έλεγχος
Ακτινογραφία Νεφρών-Ουρητήρων-Κύστεως (Ro NOK)
Υπερηχογράφημα
Ενδοφλέβια πυελογραφία
Αξονική τομογραφία spiral
Ακτινοδιαπερατότητα Λίθων
Η Ακτινοδιαπερατότητα των λίθων, δηλαδή το πόσο τους διαπερνά ή όχι η ακτινοβολία ώστε να τους κάνει ορατούς στην ακτινογραφία εξαρτάτε από την σύστασή τους. Οι πιο κοινοί τύποι λίθων περιλαμβάνουν ασβέστιο στη σύνθεσή τους γι΄αυτό και είναι ακτινοσκιεροί. Οι λίθοι του ουρικού οξέος είναι ακτινοδιαπερατοί, δηλαδή δεν φαίνονται, δεν προσδιορίζονται στις ακτινογραφίες, αλλά επειδή συνήθως περιέχουν ουρικό οξύ και οξαλικό ασβέστιο είναι ακτινοσκιεροί. Λίθοι από κυστίνη έχουν χαρακτηριστική εμφάνιση με στρογγυλά άκρα και λεία επιφάνεια.
Μεταβολικής Διερεύνηση Λιθίασης
Σε ασθενείς μικρούς σε ηλικία, σε αυτούς που έχουν παράγοντες κινδύνου λιθίασης, σε αυτούς που είναι λειτουργικοί ή επίκτητοι μονόνεφροι, στην αμφοτερόπλευρη λιθίαση και στις υποτροπιάζουσες λιθιάσεις του ουροποιητικού ο έλεγχος πρέπει να είναι πιο εκτεταμένος και να ακολουθείται ένα Πρωτόκολλο Μεταβολικής Διερεύνηση Λιθίασης.
Ο σκοπός της μεταβολικής διερεύνησης της λιθίασης είναι η ανίχνευση του αιτίου της λιθίασης που μπορεί να φτάσει σε ποσοστό 80% των ασθενών και έτσι να οδηγήσει στην σωστή προφύλαξη με φάρμακα και ορισμένα διαιτητικά μέτρα ώστε να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο υποτροπής ως και 23%.
Αντιμετώπιση
1. Συντηρητική αγωγή (Ενδείξεις)
Παυσίπονα επί πόνου (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη)
Λήψη άφθονων υγρών
Σωματική κίνηση (π.χ. βάδισμα, γυμναστική)
Ούρηση σε δοχείο (για συλλογή του λίθου)
Τακτικός ακτινολογικός έλεγχος της πορείας του λίθου (απλή ΝΟΚ ±US ανά 7-10 ημέρες)
α-αναστολείς
2. Ενεργή παρέμβαση (Ενδείξεις)
Τοποθέτηση ουρητηρικού καθετήρα (PigTail)
Τοποθέτηση διαδερμικής νεφροστομίας
Εξωσωματική λιθοθρυψία (ESWL)
Διαδερμική νέφρο-ουρητηρολιθοτριψία (PNL)
Ενδοσκοπική ουρητηρολιθοτριψία (URS)
Ανοικτές ή λαπαροσκοπικές επεμβάσεις (πυελολιθοτομή, ουρητηρολιθοτομή, νεφρολιθοτομή και ανατροφική νεφρολιθοτομή)
Διαιτητικές οδηγίες για όλες τις κατηγορίες λιθησιακών ασθενών
1. Αυξημένη πρόσληψη υγρών (τουλάχιστον 2lit ημερησίως)
2. Αύξηση της πρόληψης φρούτων που περιέχουν κιτρικά
3. Περιορισμός πρόσληψης νατρίου
4. Περιορισμός πρόσληψης πρωτεϊνών ζωικής προέλευσης
5. Αύξηση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών
6. Περιορισμός πρόσληψης οξαλικών
7. Αποφυγή περιορισμών στην κατανάλωση γαλακτοκομικών-ασβεστίου, λήψη της ημερήσιας συνιστώμενης δόσης (όχι πλήρη αποφυγή).
Προηγούμενη Σελίδα
