Στυτική δυσλειτουργία
Συγγραφέας Σωτήρης Κούκος Γράφτηκε στις ,
Τι σημαίνει στυτική δυσλειτουργία
Στυτική δυσλειτουργία είναι η αδυναμία να επιτύχεις αλλά και να διατηρήσεις στύση αρκετά σκληρή, ικανή για φυσιολογική σεξουαλική επαφή. Αποτελεί μέρος ενός πιο σύνθετου προβλήματος της “Σεξουαλικής Δυσλειτουργίας”, που μπορεί να περιλαμβάνει ακόμα διαταραχές εκσπερμάτισης, οργασμού, και επιθυμίας.
Η εμφάνιση της στυτικής δυσλειτουργίας δεν επηρεάζει μόνο τη σεξουαλική δραστηριότητα. Μπορεί να έχει δραματικά αποτελέσματα στην ποιότητα ζωής τόσο των ανδρών όσο και των συντρόφων τους, επηρεάζοντας δυνητικά όλους τους τομείς της ζωής τους. Γι’ αυτό το λόγο σήμερα αντιμετωπίζεται, όπως οφείλει, σαν πάθηση ζεύγους. Αν και μερικοί άνδρες, κυρίως μεγαλύτερης ηλικίας, αποδέχονται το πρόβλημα ως φυσική συνέπεια του γήρατος, γεγονός ασύμβατο με τη σύγχρονη λογική της ανδρολογίας, οι περισσότεροι βλέπουν τη στυτική δυσλειτουργία ως μια ανωμαλία ή ως ένα θέμα Taboo πράγμα που τους κάνει να μην απευθύνονται άμεσα στον εξειδικευμένο Ουρολόγο για να ζητήσουν βοήθεια. Η μη έγκαιρη και σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος μπορεί να έχει ως επακόλουθο την μείωση της αυτοπεποίθησης του άνδρα που τον οδηγεί στην απομόνωση και στα προβλήματα σχέσεις με την σύντροφό του.
Οι περισσότεροι άνδρες ακόμη και όταν συνειδητοποιούν το πρόβλημα τους δεν προσφεύγουν σε ιατρικές λύσεις, αλλά προσπαθούν με ανορθόδοξους τρόπους να το αντιμετωπίσουν. Είναι αξιοσημείωτο ότι, στην Ελλάδα ο μέσος χρόνος που μεσολαβεί, από την εγκατάσταση του προβλήματος μέχρι την πρώτη επίσκεψη στο γιατρό είναι περίπου δύο χρόνια. Χαρακτηριστικά, μόνο το 20% των ανδρών που αντιμετωπίζει στυτικά προβλήματα απευθύνεται σε ειδικούς, ενώ θα μπορούσε να υπάρξει θεραπεία για το 98% των περιπτώσεων.
Η αδυναμία στύσης εμφανίζεται όλο και πιο συχνά σε νεαρές ηλικίες, αλλά φαίνεται να αυξάνει κατακόρυφα μετά την ηλικία των 40 ετών. Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα, περίπου 500.000 άνδρες παρουσιάζουν κάποιου βαθμού δυσλειτουργία της στύσης. Το 52% των ανδρών μεταξύ 40-70 ετών εμφανίζουν κάποια μορφή στυτικής δυσλειτουργίας. Η συχνότητα της διαταραχής αυξάνει με την ηλικία, λόγω της αύξησης της συχνότητας διαφόρων άλλων παθήσεων με την πάροδο της ηλικίας (παθήσεις των αγγείων, σακχαρώδης διαβήτης, κλπ), κάπνισμα, λήψη φαρμάκων, κλπ.
Ποιες είναι οι αιτίες της στυτικής δυσλειτουργίας
Η Στύση είναι ένα πολύπλοκο συναισθηματικό-νευραγγειακό φαινόμενο. Μετά από νευρογενή διέγερση από εξωτερικά ερεθίσματα (οπτικά, ακουστικά, οσφρητικά, γευστικά και αφής) προκαλείται απελευθέρωση νευροδιαβιβαστικών ουσιών προκαλώντας χάλαση των λείων μυϊκών ινών του πέους, με σύγχρονη μείωση των περιφερικών αντιστάσεων, διαστολή των αρτηριολίων του πέους με σημαντική αύξηση της αρτηριακής προσφοράς. Συγχρόνως, προκαλείται μηχανική απόφραξη των φλεβών και αύξηση της αντίστασης της φλεβικής αποχέτευσης. Αποτελεί δηλαδή μια διαδικασία στην οποία λαμβάνουν μέρος συναισθήματα, ορμόνες, νεύρα, μύες και αγγεία. Οποιοδήποτε πρόβλημα σε έναν ή περισσότερους από αυτούς τους παράγοντες μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια της στύσης. Επιπροσθέτως το στρες όπως και οποιαδήποτε διανοητική δυσλειτουργία μπορεί να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν το πρόβλημα της στύσης. Το προβλήματα μπορεί να είναι στην αρχή οργανικό στην πορεία, όμως, μπορεί να θα προστεθεί και το άγχος, το οποίο θα επιδεινώσει το πρόβλημα καταλήγοντας να γίνει συνδυασμός οργανικών και ψυχολογικών παραγόντων.
Σήμερα, με τη χρήση νεότερων διαγνωστικών μεθόδων μπορεί να διαγνωστεί οργανική βλάβη στο 50-80% των ασθενών με διαταραχές στύσης. Στις νεαρότερες ηλικίες έχει βρεθεί ότι περίπου το 30% των ασθενών εμφανίζει οργανικές βλάβες, ενώ ψυχογενείς παράγοντες υπάρχουν στο 70%. Σε ηλικίες 35-50 ετών υπάρχουν οργανικά αίτια στο 57%, ενώ ψυχογενή στο 43%. Σε μεγαλύτερες ηλικίες (>50 ετών), οργανικά αίτια υπάρχουν στο 85% και ψυχογενή στο 15%.
Οργανικές αιτίες στυτικής δυσλειτουργίας
Σε αρκετές περιπτώσεις η αδυναμία στύσης προκαλείται από την ύπαρξη οργανικών παθήσεων που προκαλούν αγγειακές, νευρολογικές, ορμονικές ή ανατομικές βλάβες όπως:
Καρδιοπάθεια
Αρτηριοσκλήρωση
Υπέρταση
Διαβήτης
Παχυσαρκία
Μεταβολικό σύνδρομο (υψηλή πίεση-χοληστερίνη-σάκχαρο και παχυσαρκία κεντρικού τύπου)
Νόσος του Πάρκινσον
Σκλήρυνση κατά πλάκας
Ορμονικές διαταραχές (Υπογοναδισμός, Υπερπρολακτιναιμία)
Ινώδη σκλήρυνση του πέους (Νόσος Peyronie)
Φάρμακα (αντιυπερτασικά, αντικαταθλιπτικά, για την υπερπλασία του και τον καρκίνο του προστάτη)
Κάπνισμα
Υπερβολική κατανάλωση Αλκοόλ
Χειρουργικές επεμβάσεις (ριζική προστατεκτομή, ριζική κυστεκτομή, η κολεκτομή, οι επεμβάσεις ανοικτής καρδιάς, οι επεμβάσεις για ανευρύσματα κοιλιακής αορτής)
Κακώσεις στην περιοχή της πυέλου ή της σπονδυλικής στήλης.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η στυτική δυσλειτουργία συνδέεται στενά με άλλες σοβαρές διαταραχές. Είναι χαρακτηριστικό ότι 68% των αντρών με υπέρταση εμφανίζουν στυτική διαταραχή, ενώ 60% των πασχόντων από στυτική δυσλειτουργία έχουν δυσλιπιδαιμία και 20% παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα αθηρωμάτωσης. Επίσης ένας στους δέκα ασθενείς με διαταραχές της στύσεις πάσχει από κατάθλιψη. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στην ομάδα των ασθενών με Σακχαρώδη Διαβήτη καθώς το 20% των αντρών με προβλήματα στύσης ανήκουν στην κατηγορία αυτή.
Ψυχολογικές αιτίες στυτικής δυσλειτουργίας
Άγχος (εργασιακό, κοινωνικό, εμφάνισης, αποτυχίας στην ερωτική πράξη)
Κατάθλιψη
Νευρώσεις
Ψυχιατρικές παθήσεις (σχιζοφρένεια, διαταραχές προσωπικότητας κ.α.)
Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Ενοχές (απιστία συντρόφου, ψέμα)
Έλλειψη ερωτικής επιθυμίας
Στρες
Προβλήματα οικογένειας-σχέσης και σεξουαλικής επικοινωνίας
Ιδεοληψίες – ιδεολογίες, θρησκευτικές πεποιθήσεις
Ποιες είναι οι παρενέργειες της στυτικής δυσλειτουργίας
Ανικανοποίητη σεξουαλική ζωή
Πρόκληση άγχους ή υπερβολικού στρες
Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Προβλήματα στον γάμο ή τις κοινωνικές σχέσεις του ατόμου
Αδυναμία πρόκλησης εγκυμοσύνης (υπογονιμότητα)
Διαγνωστικός Έλεγχος
Η διάγνωση και αξιολόγηση της στυτικής δυσλειτουργίας βασίζεται στα παρακάτω:
Ιστορικό
-Ιατρικό Ιστορικό
Προβλήματα υγείας (οργανικά και ψυχικά)
Χειρουργεία
Φαρμακευτικές αγωγές
Χρήση αλκοόλ, καπνού, ουσιών
-Σεξουαλικό ιστορικό
Περιγραφή του προβλήματος της στύσης (πόσο σκληρή γίνεται και πόσο διαρκεί)
Αν υπάρχουν άλλα σεξουαλικά προβλήματα (επιθυμίας, πρόωρης εκσπερμάτισης κ.α.)
Χρόνος από την έναρξη του προβλήματος, αν είναι σταθερό ή περιοδικό και αν είναι σταθερά επιδεινούμενο με τον χρόνο
Αν η σύντροφος έχει κάποια σεξουαλικά προβλήματα (π.χ. μείωση επιθυμίας ή ύγρανσης λόγω εμμηνόπαυσης)
Αν η στύση είναι επιτυχής, όταν είστε μόνος (αυνανισμός), ή αν υπάρχουν νυκτερινές/πρωινές στύσεις
Αν έχετε παρατηρήσει παράγοντες που επιδεινώνουν το πρόβλημα (π.χ. μέρος, συγκεκριμένη σύντροφος κ.α.)
Αν έχετε δοκιμάσει κάποια θεραπεία στο παρελθόν (π.χ. χάπια)
Χρήση ειδικών ερωτηματολογίων στυτικής λειτουργίας (ΙΙΕF)
Κλινική εξέταση
Αξιολόγηση πέους, όρχεων, προστάτη, ουρήθρας, σπερματοδόχων κύστεων
Αδρή νευρολογική εξέταση
Εξετάσεις αίματος
Ο αιματολογικός έλεγχος (σάκχαρο, χοληστερίνη, τεστοστερόνη, προλακτίνη κ.α.) είναι πολλές φορές σημαντικός για την διερεύνηση ύπαρξης συνοδών –αιτιολογικών παθήσεων.
Υπερηχογραφικός έλεγχος.
Για την διάγνωση παθήσεων του προστάτη (Χρ. Προστατίτιδα), των όρχεων και του πέους (ινώδη σκλήρυνση).
Triplex αγγείων-πέους.
Είναι μια από τις κυριότερες διαγνωστικές εξετάσεις αφού ανακαλύπτει προβλήματα αρτηριακής ροής ή φλεβικής ανεπάρκειας (πολύ σημαντικά στοιχεία) των σηραγγωδών σωμάτων του πέους. Γίνεται με την βοήθεια ενδοπεϊκές χορήγησης αγγειοδραστικών ουσιών, και αποτελεί μια δυναμική σε πραγματικό χρόνο εξέταση της λειτουργικής κατάστασης του στυτικού ιστού.
Καταγραφή νυκτερινών στύσεων (Rigiscan).
Γίνεται με την χρήση ηλεκτρονικών συσκευών που καταγράφουν την συχνότητα, ποιότητα αλλά και διάρκεια νυχτερινών ακούσιων στύσεων, δίνοντας κάποια στοιχεία για την κατάσταση του μηχανισμού στύσης, ανεξαρτήτως ψυχογενών ερεθισμάτων, βοηθώντας στην διαφορική διάγνωση των αιτιών της στυτικής δυσλειτουργίας.
Ειδικές εξετάσεις
Εκτελούνται σε ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε αγγειακές επεμβάσεις.
– Αρτηριογραφία
Πραγματοποιείται ενδοπεϊκή ένεση ΑΔΟ και εκλεκτικός καθετηριασμός της έσω αιδοιϊκής αρτηρίας, όπου μετά την χορήγηση σκιαγραφικού εκτιμούνται οι λαγόνιες, η έσω αιδοιϊκή και οι πεϊκές αρτηρίες.
-Σηραγγομετρία
Πραγματοποιείται με την χορήγηση φυσιολογικού ορού και την ταυτόχρονη καταγραφή της πίεσης στα σηραγγώδη μετά την έγχυση ΑΔΟ.
-Σηραγγογραφία
Πραγματοποιείται με την χορήγηση σκιαγραφικού στα σηραγγώδη μετά την έγχυση ΑΔΟ για την απεικόνιση πιθανής φλεβικής διαφυγής.
Θεραπευτική Αντιμετώπιση
Υπάρχει μια ποικιλία επιλογών για την αντιμετώπιση του προβλήματος της στυτικής δυσλειτουργίας, ανάλογα με τα αίτια πρόκλησης του προβλήματος, την ύπαρξη συνοδών παθήσεων, την βαρύτητα της πάθησης, την ικανότητα συνεργασίας του ασθενούς και τις προτιμήσεις του. Αν το αίτιο είναι ψυχογενές ή υπάρχουν προβλήματα στη σχέση, ένας εξειδικευμένος ψυχολόγος-σεξολόγος θα μπορέσει να βοηθήσει. Συχνά, όταν το πρόβλημα είναι μεικτό, γίνεται συνδυασμός ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής θεραπείας.
Για τη στυτική δυσλειτουργία, η οποία οφείλεται σε οργανικά αίτια, οι επιλογές που υπάρχουν είναι:
Συντηρητικές θεραπείες
– Φαρμακευτικές ουσίες από το στόμα. Τα φαρμακευτικά σκευάσματα που λαμβάνονται από το στόμα έχουν δώσει λύσεις σε αρκετές περιπτώσεις, πρέπει όμως να λαμβάνονται με προσοχή και πάντα μετά από την πλήρη διάγνωση του προβλήματος και εφόσον κρίνει ο ουρολόγος ότι είναι η κατάλληλη στιγμή, άλλως μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα, παρά να βοηθήσουν τον ασθενή. Οι ουσίες πού είναι διαθέσιμες σήμερα είναι οι Αναστολείς της Φωσφοδιεστεράσης τύπου 5, όπως η Σιλδεναφίλη (Viagra™ ), η Τανταναφίλη (Cialis™) και η Βαρδεναφίλη (Levitra™). Όλες αυτές οι ουσίες δρουν κατά τον ίδιο τρόπο, διαφέρουν μόνο στις φαρμακοκινητικές τους ιδιότητες, δηλαδή στον χρόνο έναρξης και διατήρησης της δράσης τους, καθώς και σε κάποιες παρενέργειες που επιφέρουν, ανάλογα και με την δοσολογία και τον χρόνο λήψης του σκευάσματος. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη η ύπαρξη κάποιων ασθενειών που μπορεί να συνυπάρχουν, προβλήματα από το πρόσφατο ιστορικό του ασθενούς, καθώς και άλλα φάρμακα τα οποία δεν πρέπει να συνδυάζονται με τις ανωτέρω ουσίες.
Παρότι αυτά τα φάρμακα μπορεί να αποτελέσουν ένα μεγάλο όπλο στα χέρια ενός εξειδικευμένου Ουρολόγου για την θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας, πολλοί άντρες τα χρησιμοποιούν στο πλαίσιο ενός lifestyle, καθαρά για λόγους επιδόσεων ή γιατί νομίζουν ότι είναι αφροδισιακά, πράγμα που δεν είναι. Αυτή η lifestyle χρήση, που γίνεται κυρίως για λόγους προσωπικής ανασφάλειας, αποτελεί κατάχρηση και είναι επιβλαβές για το σώμα μας. Όπως επικίνδυνο είναι να παίρνουμε φάρμακα χωρίς συνταγή γιατρού ή να προμηθευόμαστε από το Internet «φυτικά» σκευάσματα και φάρμακα που βοηθούν τον ανδρισμό ή τη στύση που όμως δεν έχουν πάρει έγκριση από τον ΕΟΦ.
-Ορμονοθεραπεία. Εφαρμόζεται σε μικρό ποσοστό ασθενών, οι οποίοι έχουν έλλειψη τεστοστερόνης. Αποσκοπεί στο να επαναφέρει στα φυσιολογικά επίπεδα την τεστοστερόνη που παίζει βασικό ρόλο στην Libido (σεξουαλική διάθεση), στύση, αρρενοποίηση και ευεξία του άνδρα.
-Ουρηθρικό υπόθετο. Η θεραπεία βασίζεται στην χορήγηση απευθείας μέσα στην ουρήθρα ενός υπόθετο Προσταγλαδίνης με την βοήθεια ενός κοίλου πλαστικού εφαρμογέα.
– Ενδοσηραγγώδεις ενέσεις φαρμάκων. Αποτελούν μια κύρια προσέγγιση στην επίλυση του προβλήματος της στύσης, αφού οι ουσίες εισέρχονται απευθείας στον στυτικό ιστό. Η διαδικασία είναι εύκολη στην εκμάθηση αλλά χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στο να καθοριστεί η σωστή δόση φαρμάκου, για να αποφευχθεί μία σημαντική επιπλοκή των ενέσεων, ο πριαπισμός, δηλαδή η επώδυνη παράταση της στύσης. Η επιπλοκή αυτή απαιτεί άμεση ιατρική αντιμετώπιση.
– Συσκευές αντλίας κενού. Είναι ειδικές συσκευές μέσα στις οποίες τοποθετείτε το πέος, δημιουργώντας περιβάλλον κενού αέρος, διευκολύνοντας την εισροή του αίματος μέσα στον στυτικό ιστό. Έπειτα προσαρμόζεται ένας δακτύλιος στην βάση του (ο οποίος δεν πρέπει να παραμείνει πάνω από 30 λεπτά), προκειμένου να συγκρατήσει το αίμα και το επίπεδο της στύσης μετά την απομάκρυνση της συσκευής. Κυρίως αποτελούν πολύ καλή λύση όταν συνδυάζονται με τις ενδοσηραγγώδεις ενέσεις και προτιμούνται περισσότερο από πιο μεγάλους σε ηλικία άνδρες με σταθερές ερωτικές συντρόφους.
-Θεραπεία με κρουστικά κύματα. Είναι μία νέα μορφή και ίσως η μοναδική θεραπεία που υπάρχει ως σήμερα, η οποία στοχεύει στο γενεσιουργό αίτιο της αγγειακής στυτικής δυσλειτουργίας.
Χειρουργικές θεραπείες
– Πεϊκές προθέσεις. Είναι ειδικές συσκευές που τοποθετούνται χειρουργικά μέσα στα σηραγγώδη σώματα του πέους και επιτρέπουν στον ασθενή τη μηχανική ενεργοποίηση όποτε και για όσο χρόνο θέλει. Υπάρχουν πολλών ειδών προθέσεις (ημιάκαμπτες ή μεταβλητής σκληρότητας 2 ή 3ων στοιχείων). Η επέμβαση πραγματοποιείται με επισκληρίδιο αναισθησία και διαρκεί περίπου μία ώρα και η όλη διαδικασία απαιτεί νοσηλεία μιας ημέρας. Σύμφωνα με δημοσιευμένες μελέτες, το ποσοστό ικανοποίησης των πασχόντων και των συντρόφων τους καθώς και η μηχανική αξιοπιστία της πεϊκής πρόθεσης ανέρχονται στο υψηλό ποσοστό του 90%. Με τη μέθοδο αυτή, η στύση είναι απόλυτα φυσική και τόσο το αισθητικό όσο και το λειτουργικό αποτέλεσμα αγγίζει σχεδόν το άριστο. Η τοποθέτηση πεϊκής πρόθεσης είναι βέβαια μια τελική λύση, όταν όλες οι άλλες συντηρητικές μέθοδοι, δεν έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, ή τουλάχιστον ο ασθενής εμφανίζεται να μην είναι ικανοποιημένος, με το όποιο αποτέλεσμα έχει επιτευχθεί μέχρι τότε, από τις θεραπείες πού έχουν προηγηθεί. Θα πρέπει να τονιστεί ότι οι πεϊκές προθέσεις είναι εξαιρετική θεραπεία για ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε ογκολογικές επεμβάσεις στην πύελο, όπως ριζική προστατεκτομή και κολεκτομή, και έχουν υποστεί καταστροφή των περιφερικών νεύρων της στύσης, καθώς και για ασθενείς με τραυματικές κακώσεις στον νωτιαίο μυελό ή στην πύελο.
Οι σύντροφοί των ανδρών με προβλήματα στύσης παίζουν βασικό ρόλο στην αντιμετώπιση αυτής της δυσλειτουργίας. Είναι αυτές που βοηθούν στην διάγνωση, παροτρύνουν τον σύντροφό τους στην αναζήτησης λύσης και εκτιμούν την αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Η επανάκτηση της στυτικής ικανότητας και της σεξουαλικής λειτουργίας δρα ως ισχυρό κίνητρο ζωής και ευτυχίας τόσο για τον ίδιο τον άνδρα όσο και για την σύντροφό του και το περιβάλλον του.
