ΙΑΤΩΡ "ο γιατρός,θεραπευτής" ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ ΓΡΙΠΗΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ ΓΡΙΠΗΣ

Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις 28 Ιουλίου 2009,

Οι ιοί γρίπης τύπου Α προκαλούν περιοδικά επιδημίες ή πανδημίες, με αποτέλεσμα υψηλό ποσοστό νοσηρότητας και θνησιμότητας.
Μια πανδημία μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποτε στιγμή και να προκαλέσει σημαντικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία αλλά και σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Οι ειδικοί στα θέματα της γρίπης συμφωνούν ότι οι μελλοντικές πανδημίες γρίπης είναι αναπόφευκτες αλλά δεν μπορεί να προβλεφθεί ο χρόνος εμφάνισής τους. Ιστορικά στοιχεία δείχνουν ότι οι πανδημίες εμφανίζονται από τρεις έως τέσσερις φορές στη διάρκεια ενός αιώνα.
Η τελευταία πανδημία σημειώθηκε το 1968, ενώ το 1998 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εξέδωσε παγκόσμια προειδοποίηση για πιθανότητα εμφάνισης νέας πανδημίας γρίπης μετά την πρόκληση επιδημίας από το υψηλής παθογονικότητας στέλεχος Η5Ν1 ιού γρίπης των πτηνών, στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Από το Δεκέμβριο του 2003 μέχρι και σήμερα εξελίσσεται μία σοβαρή και εκτεταμένη γεωγραφικά επιδημία γρίπης στα πουλερικά στην περιοχή της Ασίας. Υπάρχουν επιδημιολογικά δεδομένα από την ανωτέρω περιοχή τα οποία δείχνουν ότι: α) νοσούν και άτομα τα οποία δεν έχουν άμεση επαφή με πουλερικά, β) ο ιός έχει διαπεράσει τον φραγμό των ειδών (species barrier), γ) ο ιός έχει ανιχνευθεί σε δείγματα αγρίων πτηνών τα οποία δε νοσούν (σιωπηλοί φορείς). Με βάση τα ανωτέρω δεδομένα, η πιθανότητα πανδημίας είναι μεγαλύτερη διότι, εφόσον συνεχίζουν να νοσούν άνθρωποι, αυξάνεται ο κίνδυνος δημιουργίας ενός νέου ιού μέσω ανασυνδυασμού του γενετικού υλικού των ιών γρίπης που προσβάλουν τους ανθρώπους με αυτό των ιών που προσβάλουν τα πουλερικά.
Με βάση τα δεδομένα των τελευταίων πανδημιών, υπολογίζεται ότι ένας νέος πανδημικός ιός χρειάζεται δύο με τρεις μήνες για να μεταφερθεί από τη χώρα που θα πρωτοεμφανιστεί σε κάποια άλλη χώρα και έξι μήνες για να εξαπλωθεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Με τα σημερινά όμως δεδομένα, δηλαδή την εύκολη και γρήγορη μετακίνηση πληθυσμού από χώρα σε χώρα (π.χ αερομεταφορές), ο χρόνος αυτός μπορεί να είναι πολύ μικρότερος.
Με τα δεδομένα δε των προηγούμενων πανδημιών, στις χώρες όπου η περίοδος της γρίπης διαδράμει από Οκτώβριο έως Απρίλιο, όπως στην Ελλάδα, η άφιξη του πανδημικού στελέχους μέσα στην περίοδο της γρίπης θα έχει ως αποτέλεσμα την ταχεία πρόκληση επιδημιών.
Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ότι μια πανδημία γρίπης παρουσιάζει συνήθως δύο ή περισσότερα κύματα, είτε στο ίδιο έτος είτε σε διαδοχικές περιόδους γρίπης. Το δεύτερο κύμα μπορεί να εμφανιστεί εντός τριών έως εννέα μηνών από το αρχικό και είναι δυνατό να προκαλέσει σοβαρότερη νόσηση και περισσότερους θανάτους από το πρώτο. Κάθε κύμα πανδημίας είναι πιθανό να διαρκέσει από έξι έως οκτώ εβδομάδες.
Είναι προφανές λοιπόν ότι, αφ΄ ενός ο χρόνος από την αναγγελία της έναρξης της πανδημίας μέχρι την εμφάνιση του πανδημικού στελέχους στη χώρα μπορεί να είναι μικρός, αφ΄ ετέρου η διάρκεια της πανδημίας μεγάλη.
Επομένως, ο σχεδιασμός των δράσεων που θα απαιτηθούν για να ελαχιστοποιήσουν τις συνέπειες της επόμενης πανδημίας, κρίνεται ως απαραίτητος.

2. ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ
Η γρίπη είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα υγείας στις αναπτυγμένες χώρες.
Αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες θανάτου, με περισσότερους από 1.000 ανά εκατομμύριο πληθυσμού ιδιαίτερα σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, αυξάνει δε τη συχνότητα εισαγωγών στο νοσοκομείο και τις ημέρες απουσίας από την εργασία. Αρχικά περιγράφηκε από τον Ιπποκράτη το 412 π.X και η πρώτη πανδημία νόσου που έμοιαζε με γρίπη, περιγράφηκε το 1580. Έκτοτε έχουν αναφερθεί 31 πανδημίες γρίπης, από τις οποίες οι τρεις έχουν σημειωθεί τον 20ο αιώνα και συγκεκριμένα το 1918, το 1957 και το 1968. Ακόμη και σήμερα η νόσος προσβάλλει μεγάλες ομάδες του πληθυσμού κάθε χρόνο.

2. 1 Χαρακτηριστικά του ιού της γρίπης
Υπάρχουν 3 αντιγονικοί τύποι του ιού της γρίπης ο Α, ο Β και ο C. Υπoδόχο των ιών τύπου Α της γρίπης –εκτός από τον άνθρωπο που είναι το κύριο υποδόχο για τους υπότυπους που τον προσβάλλουν– είναι διάφορα είδη ζώων, μεταξύ των οποίων τα άγρια πτηνά, οι χοίροι, οι πάπιες, τα κοτόπουλα, οι γαλοπούλες, τα άλογα, οι φάλαινες και οι φώκιες. Τα άγρια πτηνά συνήθως δεν νοσούν, σε αντίθεση με τα οικόσιτα, όπως τα κοτόπουλα, οι πάπιες και οι γαλοπούλες, που μπορεί να παρουσιάσουν σοβαρή νόσο εάν μολυνθούν. Επίσης, οι χοίροι όταν νοσήσουν παρουσιάζουν συμπτώματα όμοια με αυτά των ανθρώπων, όπως βήχα, πυρετό και καταρροή. Η νόσος σπάνια μεταδίδεται από τα ζώα στους ανθρώπους. Οι ιοί τύπου Β δεν προσβάλλουν τα ζώα.
Οι τύποι Α και Β του ιού ευθύνονται για τις επιδημίες που συμβαίνουν κάθε χειμώνα, ενώ ο τύπος C προκαλεί συνήθως ήπια νόσο ή καθόλου συμπτώματα και ως εκ τούτου δεν έχει τόσο μεγάλη επιδημιολογική σημασία. Ο τύπος Α του ιού της γρίπης υπόκειται συνεχώς σε μικρές αντιγονικές αλλαγές των πρωτεϊνών της επιφανείας του, που ονομάζονται «αντιγονικές μετατοπίσεις» (antigenic drift), και είναι υπεύθυνες για τις περισσότερες αλλαγές του ιού από εποχή σε εποχή. Ο ιός τύπου Β δεν χωρίζεται σε υπότυπους, ούτε υπόκειται σε αντιγονικές αλλαγές.

Οι ιοί τύπου Α χωρίζονται σε υπότυπους με βάση δύο πρωτεΐνες της επιφάνειας τους, την αιμοσυγκολλητίνη (Η) και την νευραμινιδάση (Ν). Έχουν αναγνωριστεί 16 διαφορετικοί υπότυποι αιμοσυγκολλητίνης, Η1-Η16 και 9 διαφορετικοί υπότυποι νευραμινιδάσης Ν1-Ν9. Από τους ανωτέρω υπότυπους μόνο οι Η1, Η2 και Η3 όσον αφορά την αιμοσυγκολλητίνη και μόνο οι Ν1 και Ν2 όσον αφορά την νευραμινιδάση προσβάλλουν μέχρι τώρα τους ανθρώπους. Οι υπόλοιποι υπότυποι έχουν αναγνωριστεί στους ιούς της γρίπης που έχουν απομονωθεί από νοσούντα υδρόβια πτηνά, άλογα, χοίρους καθώς και άλλα ζώα. Επίσης έχει πρόσφατα αναγνωριστεί μικρής έκτασης προσβολή ανθρώπων από τους υπότυπους Η5, Η7 και Η9 (που τυπικά προσβάλλουν τα πτηνά), χωρίς όμως να συμβαίνει μετάδοση του ιού από άνθρωπο σε άνθρωπο (εκτός ίσως από πολύ ειδικές συνθήκες).
Τα στελέχη πού κυκλοφορούν παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια και απομονώνονται από τους ανθρώπους είναι το στέλεχος A(H1N1) και το στέλεχος A(H3N2).
Η γρίπη μπορεί επίσης να εμφανιστεί με τη μορφή παγκόσμιων επιδημιών, που ονομάζονται πανδημίες και οφείλονται σε μεγάλες αντιγονικές αλλαγές του ιού τύπου Α, που ονομάζονται «αντιγονικές μεταθέσεις» (antigenic shift) και είναι ανεξάρτητες από εποχές. Τέτοιες αντιγονικές αλλαγές συμβαίνουν περιστασιακά και τότε εμφανίζεται ένα νέο στέλεχος του ιού, εναντίον του οποίου δεν υπάρχει ανοσία. Ως εκ τούτου προσβάλλονται μεγάλα τμήματα του πληθυσμού και μπορεί να έχουμε μία πανδημία γρίπης.

2. 2 Οι πανδημίες της γρίπης
Πριν από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο η γρίπη δεν θεωρείτο σημαντικός κίνδυνος για τη δημόσια υγεία. Αυτό άλλαξε με την πανδημία της Ισπανικής γρίπης το 1918-1920, η οποία προκλήθηκε από το στέλεχος A(H1N1), το οποίο με βάση τα τελευταία δεδομένα, αναδύθηκε από τα πτηνά, και προκάλεσε τον θάνατο σε >20.000.000 ανθρώπους. Η πανδημία του 1957 (Ασιατική γρίπη) και του 1968 (γρίπη του Hong – Kong) προκλήθηκαν από τα στελέχη A(H2N2) και A(H3N2) αντίστοιχα, που αναδύθηκαν με τον ανασυνδυασμό (reassortment) γενετικού υλικού από ιό γρίπης των πτηνών και από τον κυκλοφορούντα μέχρι τότε ιό γρίπης των ανθρώπων. Το 1976 επανεμφανίστηκε το παλαιό στέλεχος Α(Η1Ν1) που κυκλοφορούσε ευρέως έως το 1957 και προκάλεσε σοβαρή νόσηση σε κάποιες ομάδες πληθυσμού (άτομα που είχαν γεννηθεί μετά το 1957 περίπου), ενώ τη χρονική περίοδο 1997-1998 ένας νέος τύπος ιού, ο Α(Η5Ν1), που προερχόταν από τα πτηνά προκάλεσε επιδημία στο Hong Kong, η οποία όμως δεν εξελίχθηκε σε πανδημία.

2. 3 Μετάδοση
Η γρίπη είναι μία οξεία νόσος του αναπνευστικού που προκαλείται από τους ιούς της γρίπης Α, Β και C. Δεν μπορεί να διαφοροδιαγνωστεί από άλλες οξείες λοιμώξεις του αναπνευστικού με βάση την κλινική εικόνα και οι εργαστηριακές εξετάσεις είναι απαραίτητες για την επιβεβαίωσή της. Τις περισσότερες φορές πρόκειται για μία μέτριας βαρύτητας λοίμωξη που μεταδίδεται με σταγονίδια από άτομο σε άτομο μέσω των αναπνευστικών εκκρίσεων κατά τη διάρκεια του πταρμού ή του βήχα. Μετάδοση επίσης μπορεί να συμβεί με άμεση επαφή (χέρια πρόσωπο) με άτομο που νοσεί ή με επιφάνειες που είναι μολυσμένες από αναπνευστικές εκκρίσεις πάσχοντος.

2. 4 Κλινική εικόνα
Τα συμπτώματα της γρίπης είναι: υψηλός πυρετός, βήχας, πονόλαιμος, καταρροή, πονοκέφαλος, μυαλγίες και συχνά έντονη καταβολή. Οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν εντελώς μέσα σε 1-2 εβδομάδες. Συγκριτικά με άλλες λοιμώξεις του αναπνευστικού, όπως το κοινό κρυολόγημα, η γρίπη προκαλεί πιο σοβαρές επιπλοκές όπως πνευμονία, ιδίως στα παιδιά, στους ηλικιωμένους και σε άλλες ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.

2. 5 Επιπλοκές
Η πνευμονία είναι η πιο συχνή επιπλοκή της γρίπης και μπορεί να οφείλεται είτε στον ιό της γρίπης (πρωτοπαθής) ή σε κάποιο μικρόβιο (δευτεροπαθής). Τα συχνότερα αίτια δευτεροπαθούς πνευμονίας είναι ο πνευμονιόκοκκος, ο αιμόφιλος και ο σταφυλόκοκκος. Η δευτεροπαθής πνευμονία εμφανίζεται συνήθως σε άτομα με υποκείμενα αναπνευστικά νοσήματα όπως χρόνια βρογχίτιδα, άσθμα, κυστική ίνωση. Η πρωτοπαθής πνευμονία εμφανίζεται σπανιότερα, μπορεί όμως να έχει ταχεία εξέλιξη και να προκαλέσει οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια και θάνατο.
Άλλες επιπλοκές που μπορούν να εμφανιστούν είναι διαταραχές του καρδιακού ρυθμού, μυοκαρδίτιδα, περικαρδίτιδα, εγκεφαλίτιδα και εγκάρσια μυελίτιδα, σύνδρομο Reye κυρίως στα παιδιά που βρίσκονται σε χρόνια θεραπεία με ασπιρίνη.

2. 6 Εργαστηριακή διάγνωση
Οι εργαστηριακές εξετάσεις για τη διάγνωση της γρίπης περιλαμβάνουν: την καλλιέργεια του ιού, ορολογικές μεθόδους αναστολής της αιμοσυγκόλλησης, ταχεία ανίχνευση αντιγόνου, αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR) ή της ELISA και μεθόδους ανοσοφθορισμού. Η ευαισθησία και ειδικότητα των εργαστηριακών μεθόδων που προαναφέρθηκαν μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με το Εργαστήριο που τις πραγματοποιεί, το είδος της εργαστηριακής εξέτασης καθώς και τον τύπο του κλινικού προς εξέταση δείγματος. Το πιο αξιόπιστο υλικό για την απομόνωση του ιού ή για την ταχεία ανίχνευσή του θεωρούνται οι ρινοφαρυγγικές εκκρίσεις.
Τα τελευταία χρόνια κυκλοφορούν στο εμπόριο μέθοδοι ταχείας διάγνωσης, που ανιχνεύουν τους ιούς της γρίπης εντός 30 λεπτών και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε χώρους παροχής πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Οι ταχείες αυτές μέθοδοι ανιχνεύουν αντιγόνα ή νουκλεϊνικά οξέα του ιού της γρίπης και διαφέρουν ανάλογα με τους τύπους του ιού που μπορούν να ανιχνεύσουν όπως επίσης και τη δυνατότητα τους να διακρίνουν τους τύπους του ιού.
Οι ταχείες δοκιμασίες μπορούν να ανιχνεύουν: 1) μόνο τον τύπο Α του ιού της γρίπης, 2) τον τύπο Α και τον τύπο Β του ιού, χωρίς ωστόσο να είναι δυνατή η διάκριση μεταξύ των δύο τύπων και 3) τον τύπο Α και τον τύπο Β του ιού με παράλληλη δυνατότητα διάκρισης μεταξύ τους.
Τα κλινικά δείγματα που χρησιμοποιούνται ποικίλουν ανάλογα με τη μέθοδο. Η ειδικότητα και περισσότερο η ευαισθησία των ταχέων δοκιμασιών ποικίλλει και είναι χαμηλότερη σε σύγκριση με την καλλιέργεια. Με βάση τα βιβλιογραφικά δεδομένα, η ευαισθησία των περισσότερων από αυτές κυμαίνεται περίπου στο 70%, ενώ η ειδικότητα τους είναι περίπου 90%.
Τα κλινικά δείγματα για τον εργαστηριακό έλεγχο πρέπει να λαμβάνονται εντός τεσσάρων (4) ημερών από την έναρξη των συμπτωμάτων και η σωστή διαδικασία λήψης τους είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ευαισθησία της δοκιμασίας.
Παρά τη διαθεσιμότητα των ταχέων δοκιμασιών, η συλλογή κλινικών δειγμάτων για καλλιέργεια έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι μόνο με αυτό τον τρόπο μπορούν να αναγνωριστούν οι υποτύποι των ιών γρίπης που κυκλοφορούν.
Η πληροφορία αυτή είναι απαραίτητη 1) για τη σύγκριση των στελεχών που κυκλοφορούν με τα στελέχη που περιέχονται στο εμβόλιο, 2) για τη διαμόρφωση οδηγιών σχετικών με τη σύνθεση του εμβολίου του επομένου έτους και 3) για την παρακολούθηση της αντοχής στα αντιικά και της εμφάνισης κάποιου νέου στελέχους του ιού, που μπορεί να υποδηλώνει κίνδυνο εμφάνισης πανδημίας.
Ο ορολογικός έλεγχος για την ανίχνευση αντισωμάτων και τη διάγνωση πρόσφατης λοίμωξης από ιό γρίπης απαιτεί τη λήψη δύο δειγμάτων ορού. Το πρώτο δείγμα πρέπει να ληφθεί μέσα στην 1η εβδομάδα από την εμφάνιση της νόσου, ενώ το δεύτερο μετά από 2-4 εβδομάδες. Τετραπλασιασμός του τίτλου των αντισωμάτων στο δεύτερο δείγμα είναι ενδεικτικός πρόσφατης λοίμωξης.

Πίνακας διαγνωστικών εξετάσεων για τη γρίπη

Μέθοδος Τύποι ιών γρίπης που ανιχνεύονται Κλινικά δείγματα που μπορεί να χρησιμοποιηθούν Χρόνος για την έκδοση αποτελεσμάτων

Καλλιέργεια ιού A και B ΡΦ επίχρισμα 2 , φαρυγγικό επίχρισμα, ρινικό έκπλυμα, βρογχικό έκπλυμα, ρινικό έκκριμα, σίελος 5-10 ημέρες 3
Ανίχνευση αντιγόνου με τη μέθοδο του άμεσου ανοσοφθορισμού
A και B ΡΦ επίχρισμα 2 , ρινικό έκπλυμα, βρογχικό έκπλυμα, ρινικό έκκριμα, σίελος 2-4 ώρες
RT-PCR 5 A και B ΡΦ επίχρισμα 2 , φαρυγγικό επίχρισμα, ρινικό έκπλυμα, βρογχικό έκπλυμα, ρινικό έκκριμα, σίελος 1-2 ημέρες
Ορολογική μέθοδος A και B Δύο δείγματα ορού, ένα στην οξεία φάση και ένα στη φάση ανάρρωσης6 >2 εβδομάδες
Ανοσοενζυμική μέθοδος
(EIA) A και B ΡΦ επίχρισμα 2 , φαρυγγικό επίχρισμα, ρινικό έκπλυμα, βρογχικό έκπλυμα, 2 ώρες
Directigen Flu A 7
(Becton-Dickinson)
A ΡΦ επίχρισμα 2 , φαρυγγικό επίχρισμα, ρινικό έκπλυμα, ρινικό έκκριμα Directigen Flu A+B 7, 9
(Becton-Dickinson) A and B ΡΦ επίχρισμα 2 , φαρυγγικό επίχρισμα, ρινικό έκπλυμα, ρινικό έκκριμα FLU OIA 7
(Thermo Electron) A and B 4 ΡΦ επίχρισμα 2 , φαρυγγικό επίχρισμα, ρινικό έκκριμα, σίελος FLU OIA A/B 7, 9
(Thermo Electron) A and B ΡΦ επίχρισμα 2 , φαρυγγικό επίχρισμα, ρινικό έκκριμα, σίελος XPECT Flu A&B 7, 9
(Remel) A and B ΡΦ επίχρισμα 2 , φαρυγγικό επίχρισμα, ρινικό έκκριμα NOW Influenza A & B 7, 9
(Binax) A and B ΡΦ επίχρισμα 2 , ρινικό έκκριμα QuickVue Influenza Test
(Quidel) A and B 4 ΡΦ επίχρισμα 2 , ρινικό έκκριμα, ρινικό έκπλυμα QuickVue Influenza A+B Test
(Quidel) A and B 9 ΡΦ επίχρισμα 2 , ρινικό έκκριμα, ρινικό έκπλυμα SAS Influenza A Test 7, 9

SAS Influenza B Test 7, 9 A

B ΡΦ επίχρισμα 2 , ρινικό έκκριμα
ΡΦ επίχρισμα 2 , ρινικό έκκριμα

ZstatFlu 8
(ZymeTx) A και B 4 φαρυγγικό επίχρισμα Actim Influenza A&B Α και Β Ρινικό έκκριμα, ρινικό έκπλυμα, ρινικό επίχρισμα 1. Ο κατάλογος μπορεί να περιλαμβάνει test kits τα οποία δεν υπάρχουν ακόμη στην Ελλάδα ή μπορεί να μην περιλαμβάνονται κάποια που κυκλοφορούν στη χώρα
2. ΡΦ = ρινιφαρυγγικό
3. Η ταχεία καλλιέργεια σε φιαλίδιο, όπου είναι διαθέσιμη, μπορεί να μειώσει το χρόνο έκδοσης των αποτελεσμάτων σε 2 ημέρες
4. Δε γίνεται διαχωρισμός μεταξύ λοίμωξης από Α ή Β ιό γρίπης
5. RT-PCR = ανάστροφη τρανσκριπτάση αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης
6. Τετραπλασιασμός ή και ακόμη μεγαλύτερη αύξηση του τίτλου των αντισωμάτων από την οξεία φάση (μέσα στην πρώτη εβδομάδα της νόσου) έως της φάση της ανάρρωσης (2-4 εβδομάδες μετά τη λήψη του πρώτου δείγματος ορού) υποδηλώνει πρόσφατη λοίμωξη από ιό γρίπης
7. Αρκετά σύνθετο test – απαιτεί ειδική εργαστηριακή έγκριση
8. Γίνεται διαχωρισμός μεταξύ τύπου Α και Β ιού γρίπης

3. Η ΓΡΙΠΗ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ

Η γρίπη των πτηνών είναι μία πολύ μεταδοτική (στα πτηνά) νόσος που προσβάλλει όλα τα είδη των πτηνών και προκαλείται από τον ιό γρίπης τύπου Α. Τα άγρια πτηνά είναι το υποδόχο του ιού, στα οποία όμως τυπικά είτε προκαλεί ήπια συμπτώματα είτε δεν εμφανίζονται συμπτώματα. Μπορεί όμως να προκαλέσει βαριά νόσο και θάνατο στα οικόσιτα πουλερικά, ιδιαίτερα σε κοτόπουλα και γαλοπούλες. Ο ιός μεταδίδεται στα ευπαθή πουλερικά μετά από επαφή με μολυσμένες ρινικές ή αναπνευστικές εκκρίσεις και μολυσμένα κόπρανα από πτηνά που νοσούν ή έχουν μολυνθεί. Η κοπρανοστοματική οδός ωστόσο είναι ο πλέον συχνός τρόπος μετάδοσης. Πρόσφατα δεδομένα έχουν δείξει ότι οι οικόσιτες πάπιες μπορεί επίσης να μολύνονται χωρίς να νοσούν –πράγμα που μπορεί υπό ορισμένες συνθήκες να καθιστά κομβικό το ρόλο τους στη διασπορά του ιού.
Οι υπότυποι Η5 και Η7 του ιού είναι αυτοί που προκαλούν σοβαρή νόσηση στα οικόσιτα πουλερικά και για το λόγο αυτό χαρακτηρίζονται ως «υψηλής παθογονικότητας». Οι άλλοι υπότυποι προκαλούν ηπιότερη νόσο.
Όταν παρατηρούνται τέτοιες λοιμώξεις σε ανθρώπους, οι Υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας παρακολουθούν στενά την κατάσταση, λόγω του κινδύνου ευρείας μετάδοσης στον ανθρώπινο πληθυσμό.

3.1 Επιδημίες από τον ιό της γρίπης των πτηνών
Παρά το γεγονός ότι ο ιός της γρίπης των πτηνών δεν προσβάλλει συνήθως τον άνθρωπο υπάρχουν επιβεβαιωμένες επιδημίες γρίπης των πτηνών σε ανθρώπους. Συγκεκριμένα από το 1997 έχουν καταγραφεί οι εξής:
• 1997, στο Χόνγκ-Κονγκ από τον υπότυπο Η5Ν1. Νόσησαν και απεβίωσαν 18 άνθρωποι. Σφαγιάστηκαν 1,5 εκατομμύριο πουλερικά.
• 1999, στο Χόνγκ-Κονγκ από τον υπότυπο Η9Ν2. Νόσησαν δύο παιδιά. Αναφέρθηκαν διάφορες λοιμώξεις από τον ίδιο υπότυπο στην περιοχή της Κίνας.
• 2002, στη Βιρτζίνια από τον υπότυπο Η7Ν2. Ένα άτομο βρέθηκε θετικό σε ορολογικό έλεγχο.
• 2003, στην Ολλανδία από τον υπότυπο Η7Ν7. Καταγράφηκαν>80 περιπτώσεις σε εργάτες πτηνοτροφείων και στις οικογένειές τους και 1 θάνατος σε κτηνίατρο.
• 2003, δύο κρούσματα σε οικογένεια που είχε ταξιδέψει από το Χόνγκ-Κόνγκ στην Κίνα. Το ένα περιστατικό κατάληξε. Δεν προσδιορίστηκε ο τρόπος μόλυνσης.
• 2003, ένα παιδί στο Χόνγκ-Κόνγκ που ανέρρωσε. Η λοίμωξη οφειλόταν στον υπότυπο Η9Ν2
• 2003, στη Νέα Υόρκη από τον υπότυπο Η7Ν2. Προσεβλήθη ένα άτομο, το οποίο ανέρρωσε.
• 2004, στον Καναδά από τον υπότυπο Η7Ν3. Αρκετοί εργάτες στην βιομηχανία πουλερικών που συνέβη η επιδημία παρουσίασαν ήπια λοίμωξη των οφθαλμών (επιπεφυκίτιδα).
• 2004 – 2005, σε διάφορες χώρες της Ασίας από τον υπότυπο Η5Ν1. Μέχρι τις 12/10/2005 έχουν νοσήσει 117 άνθρωποι και συγκεκριμένα: 5 στην Ινδονησία, 91 στο Βιετνάμ, 17 στην Ταϋλάνδη και 4 στην Καμπότζη. Από αυτούς οι 60 απεβίωσαν.

3.2 Η σημερινή κατάσταση και οι κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία
Σε σύγκριση με τα ιστορικά δεδομένα, οι επιδημίες του 2004 που οφείλονται στον υψηλής παθογονικότητας ιό Η5Ν1, διαφέρουν σημαντικά σε ότι αφορά τη γεωγραφική τους εξάπλωση και την ενδημικότητα του ιού, ο οποίος φαίνεται ότι έχει σταθερά εδραιωθεί σε ορισμένες περιοχές της Ασίας.
Μερικά από τα χαρακτηριστικά των πρόσφατων επιδημιών υποδηλώνουν ότι στη σύνθετη οικολογία του ιού πραγματοποιούνται αλλαγές που, υπό ορισμένες συνθήκες, αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης νέου (πανδημικού) στελέχους του ιού. Είναι γνωστό ότι οι οικόσιτες πάπιες αποβάλλουν την υψηλής παθογονικότητας μορφή του ιού χωρίς να εμφανίζουν κανένα σημείο νόσου. Συνεπώς, μπορούν να μεταδίδουν σιωπηλά τον ιό σε κοτόπουλα και άλλα είδη πουλερικών, πιθανώς δε και σε ανθρώπους.
Η πρόσφατη ανίχνευση του «υψηλής παθογονικότητας» στελέχους Α(Η5Ν1) σε νεκρά αποδημητικά πτηνά, που έως τώρα θεωρούνταν ασυμπτωματικοί φορείς, αποτελεί μια νέα εξέλιξη.
Παρά το γεγονός ότι στη Ν.Α. Ασία κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2004 οι επιδημίες στα πτηνά έχουν περιοριστεί, ο κίνδυνος για τους ανθρώπους παραμένει. Ορισμένα κρούσματα της νόσου παρατηρούνται σε ανθρώπους που δεν είχαν κάποια σαφή έκθεση στον ιό Η5Ν1 μέσω ασθενών ή νεκρών πουλερικών. Η διαφοροποίηση αυτή, ενέχει κίνδυνο για ένα ευρύτερο τμήμα του πληθυσμού της Ν.Α. Ασίας (ιδιαίτερα αγροτικές περιοχές) και κυρίως για τα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες.

3.3 Η γρίπη των πτηνών στην Ελλάδα
Σύμφωνα με τα δεδομένα που συλλέγονται στην Δ/νση Υγείας Ζώων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, δεν έχουν καταγραφεί στην χώρα μας ποτέ επιδημίες γρίπης σε πτηνά.

3.3.1 Μέτρα για την αντιμετώπιση εμφάνισης γρίπης σε εκτροφές πουλερικών
Η Δ/νση Υγείας Ζώων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχει εκπονήσει σχέδιο για την αντιμετώπιση ύποπτης ή επιβεβαιωμένης επιδημίας γρίπης σε εκτροφές πουλερικών.
Την εφαρμογή του σχεδίου αναλαμβάνει το Τοπικό Κέντρο Επείγουσας Ανάγκης σε συνεργασία με τις τοπικές Δ/νσεις Κτηνιατρικής και τις Κτηνιατρικές Αρχές νομαρχιακού επιπέδου.
Σύμφωνα με το σχέδιο, τα μέτρα που λαμβάνονται σε περίπτωση αναφοράς υπόπτου προσβολής εκτροφής από γρίπη είναι:
 Απογραφή των πουλερικών της εκτροφής
 Περιορισμός των πουλερικών στον χώρο της εκτροφής
 Απαγόρευση των μετακινήσεων πουλερικών από και προς το χώρο της εκτροφής
 Απαγόρευση μετακίνησης προσώπων, οχημάτων, άλλων ζώων, κρέατος και πτωμάτων, ζωοτροφών, περιττωμάτων, στρωμνής κλπ., εκτός εάν αυτή πραγματοποιηθεί μετά από άδεια της αρμόδιας Δ/νσης Κτηνιατρικής
 Απαγόρευση της εξόδου αυγών από το χώρο της εκτροφής, εκτός εάν, μετά από άδεια της τοπικής Δ/νσης Κτηνιατρικής, προορίζονται για επεξεργασία, σύμφωνα με το Π. Δ 443/1991/ΦΕΚ Α 163.
 Υποχρέωση χρήσης απολυμαντικών μέσων στις εισόδους και εξόδους των κτιρίων κλπ
 Διεξαγωγή επιζωοτιολογικής έρευνας
 Επέκταση των μέτρων και σε άλλες εκτροφές λόγω της θέσης και των επαφών τους με την ύποπτη εκτροφή.

Σε επίσημα επιβεβαιωμένη επιδημία γρίπης σε εκτροφή πουλερικών επιβάλλονται πρόσθετα μέτρα , που συνίστανται στα εξής:
 ΕΠΙΤΟΠΙΑ θανάτωση όλων των πουλερικών της εκτροφής και καταστροφή των νεκρών ή θανατωθέντων πουλερικών και των αυγών
 Επεξεργασία ή καταστροφή των ζωοτροφών, της αχυροστρωμνής και της κόπρου
 Αναζήτηση και καταστροφή του κρέατος των πουλερικών που έχουν σφαγιαστεί κατά τη διάρκεια της περιόδου επώασης της νόσου
 Αναζήτηση και καταστροφή των προς επώαση αυγών που είχαν γεννηθεί κατά την ίδια περίοδο
 Έλεγχος τυχόν εκκολαφθέντων στο μεταξύ νεοσσών
 Αναζήτηση και καταστροφή των αυγών κατανάλωσης που είχαν γεννηθεί κατά την ίδια περίοδο, εκτός εάν αυτά είχαν προηγουμένως δεόντως απολυμανθεί
 Απολύμανση, μετά από τις ενέργειες αυτές, των κτιρίων, των χώρων, των μεταφορικών μέσων, των σκευών κλπ της εκμετάλλευσης
 Απαγόρευση εισόδου σε αυτές νέων πουλερικών πριν την παρέλευση 21 ημερών από τις απολυμάνσεις
 Οριοθέτηση προστατευτικής ζώνης τριών χιλιομέτρων, η οποία περιλαμβάνεται σε ζώνη επίβλεψης δέκα χιλιομέτρων γύρω από την εκμετάλλευση και την εφαρμογή σε αυτές των μέτρων που αναφέρονται στο άρθρο 9 του Π.Δ 31/95, τουλάχιστον επί 21 ημέρες και επί 30 ημέρες μετά τις απολυμάνσεις αντίστοιχα.
 Επέκταση των ανωτέρω μέτρων και σε άλλες εκτροφές που λόγω της θέσης τους κλπ (γειτνίαση με προσβεβλημένες) δημιουργούν υποψίες ενδεχόμενης μόλυνσης.
 Εάν τα πουλερικά μιας άλλης εκτροφής θεωρηθεί ότι ενδέχεται να έχουν μολυνθεί λόγω μετακινήσεων προσώπων, ζώων, οχημάτων κλπ, τότε η εκτροφή αυτή τίθεται σε επίσημο έλεγχο της μόλυνσης ως εξής:
α. επιβάλλεται απογραφή των πουλερικών και
β. απαγορεύεται η έξοδός τους από την εκτροφή για περίοδο 21 ημερών από την τελευταία ημέρα πιθανής μόλυνσης, εκτός εάν αυτά, μετά από κλινική εξέταση και χορήγηση αδείας, μεταφέρονται απευθείας για άμεση σφαγή.

4. ΟΙ ΝΕΕΣ ΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ

Οι φάσεις της πανδημίας δίνουν τη δυνατότητα του κλιμακούμενου σχεδιασμού και απόκρισης στα διάφορα στάδια εξέλιξης της πανδημίας και χρησιμοποιούνται διεθνώς.
Ο ΠΟΥ ανακοίνωσε για πρώτη φορά το 1999 τις φάσεις της πανδημίας, τις οποίες τροποποίησε πρόσφατα (Μάρτιος 2005), με βάση την αποκτηθείσα γνώση από την μελέτη των επιδημιών που συμβαίνουν τόσο στα ζώα όσο και στους ανθρώπους.
Σύμφωνα με τη νέα τροποποίηση υπάρχουν τέσσερις περίοδοι και συγκεκριμένα η περίοδος μεταξύ των πανδημιών, η περίοδος εγρήγορσης για πανδημία, η περίοδος της πανδημίας και η περίοδος μετά την πανδημία. Σε κάθε περίοδο υπάρχουν φάσεις, που χαρακτηρίζονται από την δυνατότητα μετάδοσης ενός νέου στελέχους του ιού της γρίπης από τα ζώα στον άνθρωπο και από άνθρωπο σε άνθρωπο με αποτέλεσμα την εξάπλωσή του παγκοσμίως. Συνολικά οι φάσεις της πανδημίας είναι 6, ξεκινώντας από τη στιγμή της πρώτης εμφάνισης ενός νέου στελέχους ιού γρίπης στα ζώα μέχρι την μετάδοσή του στον γενικό πληθυσμό.

4.1 Περίοδος μεταξύ των πανδημιών
Είναι η περίοδος μέσα στην οποία μπορεί να εμφανιστούν νέα στελέχη του ιού Α της γρίπης, δυνητικά πανδημικά. Στη φάση αυτή, η έγκαιρη αναγνώριση ενός τέτοιου στελέχους από τα Κέντρα Αναφοράς Γρίπης τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο είναι ζωτικής σημασίας. Η περίοδος αυτή περιλαμβάνει δύο φάσεις:

4.1.1 Φάση 1: Δεν υπάρχουν αναφορές για ανίχνευση νέου υπότυπου ιού γρίπης σε ανθρώπους. Ένας υπότυπος ο οποίος έχει προκαλέσει λοίμωξη σε άνθρωπο μπορεί να κυκλοφορεί σε ζώα και να προκαλεί νόσο (επιζωοτία), αλλά ο κίνδυνος μετάδοσης στον άνθρωπο είναι μικρός.
Περαιτέρω διάκριση της φάσης 1 για τη χώρα μας με βάση τη γεωγραφική εντόπιση του νέου υποτύπου:
Φάση 1 εκτός Ελλάδας: Ο υπότυπος μπορεί να κυκλοφορεί σε ζώα, σε χώρες εκτός Ελλάδας.
Φάση 1 στην Ελλάδα: Ο υπότυπος μπορεί να κυκλοφορεί σε ζώα μέσα στην Ελλάδα.

4.1.2 Φάση 2: Δεν υπάρχουν αναφορές για ανίχνευση νέου υπότυπου ιού γρίπης σε ανθρώπους. Ο υπότυπος κυκλοφορεί σε ζώα και υπάρχει σημαντικός κίνδυνος για μετάδοση στον άνθρωπο.
Περαιτέρω διάκριση της φάσης 2 για τη χώρα μας με βάση τη γεωγραφική κατανομή του νέου υποτύπου:
Φάση 2 εκτός Ελλάδας: Ο υπότυπος μπορεί να κυκλοφορεί σε ζώα, σε χώρες εκτός Ελλάδας.
Φάση 2 στην Ελλάδα: Ο υπότυπος μπορεί να κυκλοφορεί σε ζώα στην Ελλάδα.

4.2 Περίοδος εγρήγορσης για πανδημία
Είναι η περίοδος κατά την οποία παρουσιάζονται κρούσματα γρίπης σε ανθρώπους από ένα νέο υπότυπο του ιού της γρίπης. Η περίοδος αυτή περιλαμβάνει τρεις φάσεις:

4.2.1 Φάση 3: Υπάρχουν αναφορές για λοίμωξη ανθρώπων από ένα νέο υπότυπο του ιού γρίπης, αλλά δεν υπάρχει μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο, ή υπάρχει σπανιότατα, μετά από πολύ στενή επαφή
Περαιτέρω διάκριση της φάσης 3 για τη χώρα μας με βάση τις χώρες που εμφανίζονται τα κρούσματα σε ανθρώπους από τον νέο στέλεχος:
Φάση 3 εκτός Ελλάδας : Τα κρούσματα σε ανθρώπους εμφανίζονται σε χώρες εκτός Ελλάδας.
Φάση 3 στην Ελλάδα: Τα κρούσματα σε ανθρώπους εμφανίζονται στην Ελλάδα.

4.2.2 Φάση 4: Μικρές συρροές κρουσμάτων γρίπης από το νέο υπότυπο, με περιορισμένη μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο, γεγονός που υποδεικνύει ότι ο ιός δεν έχει ακόμα προσαρμοστεί καλά στον άνθρωπο.
Περαιτέρω διάκριση της φάσης 4 για τη χώρα μας με βάση τις χώρες που εμφανίζονται οι συρροές των κρουσμάτων από τον νέο υπότυπο:
Φάση 4 εκτός Ελλάδας : Οι συρροές εμφανίζονται σε χώρες εκτός Ελλάδας.
Φάση 4 στην Ελλάδα : Οι συρροές εμφανίζονται στην Ελλάδα.

4.2.3 Φάση 5: Μεγαλύτερες συρροές κρουσμάτων γρίπης από το νέο υπότυπο με περιορισμένη ακόμη μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο, γεγονός που υποδεικνύει ότι ο ιός αρχίζει να προσαρμόζεται περισσότερο στον ανθρώπινο οργανισμό.
Περαιτέρω διάκριση της φάσης 5 για τη χώρα μας με βάση τις χώρες που εμφανίζονται οι συρροές των κρουσμάτων από το νέο υπότυπο:
Φάση 5 εκτός Ελλάδας: Οι συρροές εμφανίζονται σε χώρες εκτός Ελλάδας.
Φάση 5 στην Ελλάδα: Οι συρροές εμφανίζονται στην Ελλάδα.

4.3 Περίοδος πανδημίας
Είναι η περίοδος που έχει πλέον ξεκινήσει η πανδημία και περιλαμβάνει μία φάση:

4.3.1 Φάση 6: Αυξημένη και συνεχιζόμενη μετάδοση του νέου υποτύπου του ιού στον γενικό πληθυσμό.
Η περαιτέρω διάκριση της φάσεως 6 για τη χώρα μας αφορά την εμφάνιση της πανδημίας σε χώρες εκτός Ελλάδας ή στην Ελλάδα, καθώς και την εμφάνιση δεύτερου κύματος μετά από την ύφεση του πρώτου κύματος.
Φάση 6 εκτός Ελλάδας: Επιδημίες από το νέο υπότυπο σε χώρες εκτός Ελλάδας.
Φάση 6α στην Ελλάδα: Συρροές κρουσμάτων από το νέο υπότυπο στην Ελλάδα.
Φάση 6β στην Ελλάδα: Περιορισμένες επιδημίες γρίπης από το νέο υπότυπο στην Ελλάδα
Φάση 6γ στην Ελλάδα: Εκτεταμένες επιδημίες από το νέο υπότυπο στην Ελλάδα.
Φάση 6δ στην Ελλάδα : Ύφεση επιδημιών από το νέο υπότυπο στην Ελλάδα
Φάση 6ε στην Ελλάδα: Επόμενο κύμα πανδημίας στην Ελλάδα.

4.4 Περίοδος μετά την πανδημία
Είναι η περίοδος κατά την οποία:
 η δραστηριότητα της γρίπης έχει επιστρέψει στα επίπεδα που ήταν κατά τη περίοδο μεταξύ των πανδημιών και
 ο γενικός πληθυσμός έχει αποκτήσει ανοσία στο νέο στέλεχος που προκάλεσε την πανδημία.
Αυτό μπορεί να συμβεί σε χρονικό διάστημα 2-3 ετών από την έναρξη της πανδημίας.

Το τέλος της πανδημίας ανακοινώνεται από τον ΠΟΥ

Συνοπτικός πίνακας νέων φάσεων πανδημίας

Διεθνείς Φάσεις (ΠΟΥ, 2005) Περιγραφή διεθνών φάσεων Φάσεις για την
Ελλάδα Περιγραφή φάσεων
για την Ελλάδα
Περίοδος μεταξύ πανδημιών
1 Όχι ανίχνευση νέου υποτύπου σε άνθρωπο / σε ζώα κυκλοφορία υποτύπου που έχει προκαλέσει λοίμωξη σε άνθρωπο, μικρός κίνδυνος μετάδοσης σε άνθρωπο
Φάση 1 εκτός Ελλάδας

Σε ζώα εκτός Ελλάδας

Φάση 1 στην Ελλάδα Σε ζώα στην Ελλάδα
2 Όχι ανίχνευση νέου υποτύπου σε άνθρωπο / σε ζώα κυκλοφορία υποτύπου που έχει προκαλέσει λοίμωξη σε άνθρωπο, με σημαντικό κίνδυνο μετάδοσης σε άνθρωπο Φάση 2 εκτός Ελλάδας
Σε ζώα εκτός Ελλάδας

Φάση 2 στην Ελλάδα Σε ζώα στην Ελλάδα
Περίοδος εγρήγορσης για πανδημία
3 Λοίμωξη ανθρώπων με νέο υπότυπο / όχι μετάδοση α-α ή σπανιότατα, με πολύ στενή επαφή
Φάση 3 εκτός Ελλάδας

Κρούσματα σε χώρες εκτός Ελλάδας

Φάση 3 στην Ελλάδα Κρούσματα στην Ελλάδα
4 Μικρές συρροές κρουσμάτων με περιορισμένη μετάδοση α-α
Φάση 4 εκτός Ελλάδας

Οι συρροές σε χώρες εκτός Ελλάδας

Φάση 4 στην Ελλάδα Οι συρροές στην Ελλάδα
5 Μεγαλύτερες συρροές κρουσμάτων με περιορισμένη μετάδοση α-α
Φάση 5 εκτός Ελλάδας

Οι συρροές σε χώρες εκτός Ελλάδας

Φάση 5 στην Ελλάδα Οι συρροές στη Ελλάδα
Περίοδος πανδημίας
6 Αυξημένη και συνεχιζόμενη μετάδοση νέου υποτύπου σε γενικό πληθυσμό Φάση 6 εκτός Ελλάδας Σε χώρες εκτός Ελλάδας
Φάση 6α στην Ελλάδα Συρροές στην Ελλάδα
Φάση 6β στην Ελλάδα Περιορισμένες επιδημίες στην Ελλάδα

Φάση 6γ στην Ελλάδα
Εκτεταμένες επιδημίες στην Ελλάδα
Φάση 6δ στην Ελλάδα Ύφεση επιδημιών στην Ελλάδα
Φάση 6ε στην Ελλάδα Επόμενο κύμα στην Ελλάδα
Περίοδος μετά την πανδημία
– Επιστροφή στα επίπεδα εγρήγορσης και επιτήρησης εποχιακής γρίπης
– Αποτίμηση συνεπειών πανδημίας – Επιστροφή στα επίπεδα εγρήγορσης και επιτήρησης εποχιακής γρίπης
– Αποτίμηση συνεπειών πανδημίας

α-α: από άνθρωπο σε άνθρωπο

5. ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ

5. 1 Στόχοι της επιτήρησης

Οι στόχοι της επιδημιολογικής επιτήρησης της γρίπης είναι οι εξής:
 Παρακολούθηση διαχρονικών τάσεων της δραστηριότητας της γρίπης, συνολικά και κατά γεωγραφικό διαμέρισμα
 Ανίχνευση εποχιακών εξάρσεων και επιδημιών, ώστε να δίνονται οδηγίες στον πληθυσμό
 Εντοπισμός ομάδων υψηλού κινδύνου για τη χάραξη κατάλληλης πολιτικής εμβολιασμού ή άλλων μέτρων πρόληψης
 Αναγνώριση οροτύπων που επικρατούν, ώστε να παρασκευάζονται εμβόλια με κατάλληλη σύσταση για την επόμενη περίοδο γρίπης
 Έγκαιρη αναγνώριση πρωτοεμφανιζόμενου υποτύπου/έναρξης πανδημίας καθώς και της διασποράς των νέων στελεχών γρίπης.

5. 2 Επιτήρηση της γρίπης σε παγκόσμιο επίπεδο

Από το 1948 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δημιούργησε και υποστηρίζει ένα διεθνές δίκτυο επιτήρησης και συναγερμού για την γρίπη. Τα δίκτυο αυτή τη στιγμή αποτελείται από 110 Εθνικά Κέντρα Αναφοράς σε 83 χώρες και από τα 4 συνεργαζόμενα Κέντρα Αναφοράς και Έρευνας του ΠΟΥ, στη Αυστραλία (Μελβούρνη), Ιαπωνία (Τόκιο), Ηνωμένο Βασίλειο (Λονδίνο) και στις Ηνωμένες Πολιτείες (Ατλάντα). Αυτά τα Κέντρα καθ΄ όλη την διάρκεια του έτους απομονώνουν και ταυτοποιούν ιούς γρίπης από τους ανθρώπους και τα ζώα, ούτως ώστε να ανιχνευτούν έγκαιρα νέα στελέχη του ιού.
Σκοπός του δικτύου είναι η συλλογή επιδημιολογικών δεδομένων για τη δραστηριότητα της γρίπης παγκοσμίως και πληροφοριών για τα απομονωθέντα στελέχη του ιού σε όλο τον κόσμο.
Το δίκτυο ενημερώνει και θέτει σε ετοιμότητα όλες τις χώρες για νεοεμφανιζόμενα στελέχη γρίπης με δυνατότητα πρόκλησης πανδημίας. Τα μικροβιολογικά εργαστήρια του δικτύου διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διερεύνηση επιδημιών και στην εργαστηριακή επιβεβαίωση περιστατικών γρίπης.
Επίσης, ελέγχει τα στελέχη που απομονώνονται σε όλες τις χώρες, κάθε Φεβρουάριο για το Βόρειο Ημισφαίριο και κάθε Σεπτέμβριο για το Νότιο Ημισφαίριο, και στη συνέχεια προβαίνει σε συστάσεις για τη σύνθεση του εμβολίου γρίπης της επόμενης χρονιάς.
Η χώρα μας συμμετέχει στο δίκτυο αυτό με τα δύο Κέντρα Αναφοράς γρίπης, Νότιας Ελλάδας (Ινστιτούτο Pasteur) και Βόρειας Ελλάδας (Β΄ Μικροβιολογικό Τμήμα, Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης).

5. 3 Επιτήρηση της γρίπης στην Ελλάδα

5. 3. 1 Συστήματα επιδημιολογικής επιτήρησης της γρίπης

• Σύστημα Παρατηρητών Νοσηρότητας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας – Δίκτυο Ιδιωτών ιατρών
Στη χώρα μας η επιτήρηση της γρίπης από το Δεκέμβριο του 1999 γίνεται μέσω του Δικτύου Παρατηρητών Νοσηρότητας της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Στο δίκτυο αυτή τη στιγμή συμμετέχουν εθελοντικά 180 ιδιώτες γιατροί (παθολόγοι και παιδίατροι), οι οποίοι σε εβδομαδιαία βάση δηλώνουν τον αριθμό των κρουσμάτων που εμπίπτουν στον κλινικό ορισμό της γριππώδους συνδρομής (χρησιμοποιείται ο ορισμός που έχει υιοθετηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και συνιστάται στα κράτη μέλη). Από τον Ιούνιο 2004 το σύστημα αυτό βρίσκεται σε διαδικασία μεταβολής, με σταδιακή αύξηση του αριθμού των γιατρών και καθιέρωση ειδικού δελτίου καταγραφής των κρουσμάτων γριππώδους συνδρομής, καθώς και του συνόλου των επισκέψεων, που χρησιμοποιείται ως παρονομαστής. Το δελτίο περιέχει επίσης πληροφορίες σχετικά με το φύλο και την ηλικία των κρουσμάτων. Έχει αποφασιστεί και ήδη προωθείται η περαιτέρω επέκταση του συστήματος αυτού.
Τα στοιχεία που συλλέγονται καταχωρούνται σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων, γίνεται επεξεργασία τους, αναλύονται σε εβδομαδιαία βάση και οι πληροφορίες εισάγεται στην ιστοσελίδα του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ.

• Σύστημα Παρατηρητών Νοσηρότητας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας – Δίκτυο ιατρών ΙΚΑ
Στο πλαίσιο της βελτίωσης επιτήρησης της γρίπης, το Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Υγειονομικών Υπηρεσιών του Ιδρύματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων έθεσε από τον Φεβρουάριο του 2003 σε εφαρμογή ένα συμπληρωματικό δίκτυο επιτήρησης της γρίπης. Στο δίκτυο αυτό συμμετέχουν 38 γιατροί (παθολόγοι και παιδίατροι), από 24 Υποκαταστήματα της Νότιας και Βόρειας Ελλάδας.
Για κάθε εβδομάδα συμπληρώνεται ειδικό δελτίο και οι πληροφορίες που συλλέγονται είναι: το σύνολο επισκέψεων που έγιναν στον παθολόγο ή στον παιδίατρο για οποιαδήποτε αιτία κάθε ημέρα, το σύνολο των ασθενών που διαγνώστηκαν με γριππώδη συνδρομή σύμφωνα με τον ορισμό, ενώ για κάθε ασθενή με γριππώδη συνδρομή συλλέγονται πληροφορίες όπως τα αρχικά του ονόματος του, η ηλικία, το φύλο και η κατάσταση εμβολιασμού του. Τα δελτία αποστέλλονται στο Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ κάθε Δευτέρα της επόμενης εβδομάδας μέσω ΦΑΞ.

• Σύστημα Παρατηρητών Νοσηρότητας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας- Δίκτυο Κέντρων Υγείας
Από τον Ιούλιο του 2004 έχει τεθεί σε εφαρμογή ένα τρίτο δίκτυο επιτήρησης, μέσω του συστήματος παρατηρητών νοσηρότητας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, σε Κέντρα Υγείας της Βόρειας και Νότιας Ελλάδας σε συνεργασία με το Εργαστήριο Υγιεινής του Τμήματος Ιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Στο σύστημα αυτό συμμετέχουν 72 Κέντρα Υγείας με συνολικά 78 ιατρούς (γενικοί ιατροί και παιδίατροι). Τα δεδομένα που συλλέγονται αναλύονται σε εβδομαδιαία βάση, με στόχο τη συνολική επιτήρηση της γριππώδους συνδρομής στις αγροτικές περιοχές της χώρας ώστε να υπάρχει δυνατότητα ανίχνευσης επιδημιών και έγκαιρης παρέμβασης.

 Σύστημα Υποχρεωτικώς Δηλουμένων Νοσημάτων
Στην κατηγορία των νοσημάτων της υποχρεωτικής δήλωσης ανήκει και η γρίπη μόνο σε ότι αφορά την καταγραφή κρουσμάτων με εργαστηριακή επιβεβαίωση ή σύνδεση με κρούσμα που έχει επιβεβαιωθεί εργαστηριακά.

• Σύστημα Εργαστηριακής Δήλωσης – ορολογική επιτήρηση
Στο σύστημα αυτό συμμετέχουν 15 Νοσοκομεία, τα Εργαστήρια των οποίων αποστέλλουν κάθε εβδομάδα ειδικό δελτίο ανοσολογικών εξετάσεων στο οποίο περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων και η ανίχνευση αντισωμάτων έναντι του ιού της γρίπης.

• Εργαστηριακή Επιτήρηση μέσω των Κέντρων Αναφοράς Γρίπης
Στην Ελλάδα λειτουργούν δύο Κέντρα Αναφοράς και συγκεκριμένα:
Το Ινστιτούτο Παστέρ για τη Νότια Ελλάδα και το Β’ Μικροβιολογικό Εργαστήριο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης για τη Βόρεια Ελλάδα. Από τα δύο αυτά Κέντρα αποστέλλονται στο ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ, σε εβδομαδιαία βάση, τα αποτελέσματα του ιολογικού ελέγχου που πραγματοποιείται σε κλινικά δείγματα που προέρχονται τόσο από τους ιατρούς του δικτύου του ΙΚΑ όσο και από άλλες πηγές όπως Νοσοκομεία, ιδιωτικά θεραπευτήρια κλπ.

• Επέκταση της εργαστηριακής επιτήρησης της γρίπης
Η εργαστηριακή επιτήρηση, από τη φετινή περίοδο γρίπης, επεκτείνεται και σε άλλα εξειδικευμένα και συνεργαζόμενα Εργαστήρια. Η επέκταση αφορά Εργαστήρια που πραγματοποιούν ταχείες μεθόδους ανίχνευσης του ιού της γρίπης, με σκοπό την, όσο το δυνατόν, αύξηση του αριθμού των εξεταζομένων κλινικών δειγμάτων και την πρωϊμότερη ανίχνευση των κυκλοφορούντων στελεχών της γρίπης.

5. 3. 2 Επιτήρηση της γρίπης στα πτηνά

Η επιτήρηση της γρίπης στα πτηνά διενεργείται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης.
Η γρίπη των πουλερικών αποτελεί νόσημα υποχρεωτικής δήλωσης, με βάση το Προεδρικό Διάταγμα 31/1995/Α 25. Δηλώνεται δε, τόσο η ύπαρξη νόσου όσο και η υπόνοια ύπαρξης της. Η δήλωση γίνεται στις κατά τόπους κτηνιατρικές Υπηρεσίες, οι οποίες άμεσα ενημερώνουν την Δ/νση Υγείας Ζώων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.
Διενεργούνται επίσης συστηματικές δειγματοληψίες κλινικών δειγμάτων και αιμοληψίες από τις εκτροφές πουλερικών και από τα εισαγόμενα για εκτροφή πουλερικά, από το Τμήμα Παθολογίας Πτηνών της Δ/νσης Υγείας Ζώων.
Οι ανωτέρω έλεγχοι έχουν στόχο την απομόνωση και ταυτοποίηση των στελεχών του ιού που πιθανόν κυκλοφορούν στα πουλερικά καθώς και την ανίχνευση αντισωμάτων έναντι του ιού της γρίπης.
Η ανίχνευση και τυποποίηση των ιών της γρίπης στα πουλερικά γίνεται στο Εργαστήριο της Κτηνιατρικής Σχολής του ΑΠΘ.

6. ΕΜΒΟΛΙΑ

Ο εμβολιασμός κατά του ιού της γρίπης είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για τη μείωση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας από τη νόσο, ειδικά στις ομάδες υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση επιπλοκών.

6. 1 Παραγωγή του εμβολίου κατά την περίοδο μεταξύ των πανδημιών

Το εμβόλιο κατά της γρίπης είναι τριδύναμο και περιλαμβάνει τα κυκλοφορούντα τα τελευταία έτη στελέχη του τύπου Α του ιού της γρίπης, ήτοι Α(Η1Ν1) και Α(Η3Ν2), καθώς και το στέλεχος Β.
Η παραγωγή του ετήσιου εμβολίου γρίπης αρχίζει τον Φεβρουάριο, οπότε και συστήνεται η σύνθεση του εμβολίου από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας με βάση επιστημονικές προβλέψεις για τα στελέχη που θα κυκλοφορήσουν την ερχόμενη περίοδο γρίπης.
Για την παραγωγή του ετήσιου εμβολίου γρίπης επιλέγονται τα στελέχη εκείνα του ιού που μπορούν να καλλιεργηθούν σε εμβρυοφόρα αυγά όρνιθας. Τα στελέχη αυτά ενοφθαλμίζονται και καλλιεργούνται μέσα σε αυγά ορνίθων και στη συνέχεια γίνεται συλλογή του αλλαντοϊκού υγρού. Οι ιοί αποκαθαίρονται, αδρανοποιούνται και επεξεργάζονται περαιτέρω ούτως ώστε να παραχθούν εμβόλια που περιέχουν είτε ολόκληρους ιούς, είτε τμήματα αυτών. Το απαραίτητο χρονικό διάστημα για την παραγωγή του ετήσιου εμβολίου ανέρχεται στους 6 μήνες περίπου.
Στην περίπτωση που χρειαστεί οποιαδήποτε αλλαγή σε κάποιο από τα στελέχη του εμβολίου, διεξάγονται αρχικά κλινικές μελέτες σε περιορισμένο αριθμό υγιών νεαρών ατόμων και σε ηλικιωμένους για να αξιολογηθεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά του και στη συνέχεια χορηγείται άδεια κυκλοφορίας.
Η Ελλάδα κάθε χρόνο προμηθεύεται εμβόλια κατά του ιού της γρίπης από φαρμακοβιομηχανίες άλλων χωρών, καλύπτοντας τις εγχώριες ανάγκες.

6. 2 Παραγωγή του εμβολίου κατά την περίοδο πανδημίας

Η παραγωγή ενός νέου εμβολίου για την αντιμετώπιση πανδημίας γρίπης μπορεί να ξεκινήσει από τη στιγμή που θα απομονωθεί το πανδημικό στέλεχος, δεδομένου ότι δεν είναι δυνατή η πρόβλεψη για τους ιούς που θα την προκαλέσουν. Λαμβάνοντας δε υπόψη τη διαδικασία παραγωγής του εμβολίου, θα χρειαστούν τουλάχιστον 6 μήνες μέχρις ότου οι πρώτες δόσεις του εμβολίου να είναι διαθέσιμες. Επομένως, είναι απίθανο να υπάρχει, τουλάχιστον στα αρχικά στάδια της πανδημίας, ειδικό εμβόλιο έναντι στελέχους πανδημίας σε οιαδήποτε ποσότητα.
Η μέχρι σήμερα κλινική εμπειρία δείχνει ότι μία δόση πανδημικού εμβολίου δεν είναι αρκετή για τη δημιουργία ικανοποιητικής ανοσίας έναντι ενός πανδημικού στελέχους γρίπης. Μπορεί να απαιτηθούν δύο δόσεις του νέου εμβολίου για να διατηρηθεί η ανοσία καθ΄ όλη την διάρκεια της πανδημίας. Επομένως, είναι προφανές ότι ο απαιτούμενος χρόνος για την ανάπτυξη της κατάλληλης ανοσίας θα είναι μεγαλύτερος από ότι συνήθως. Υπάρχουν δε ενδείξεις ότι τα εμβόλια που περιέχουν τμήματα ενός νέου ιού μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματικά από αυτά που περιέχουν ολόκληρο τον ιό. Τέλος, πρέπει να τονισθεί πως ο εμβολιασμός δεν είναι αποτελεσματικός 100% στην πρόληψη νόσου και η αποτελεσματικότητα δύναται να διαφέρει από έτος σε έτος.

6. 3 Η δυνατότητα παραγωγής πανδημικού εμβολίου

Η δυνατότητα για την παραγωγή πανδημικών εμβολίων εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, ακόμα και τεχνικούς.
Οι περιοριστικοί παράγοντες για την παραγωγή ικανοποιητικού αριθμού εμβολίων μπορεί να σχετίζονται με:
• Τη διαθεσιμότητα εμβρυοφόρων αυγών ορνίθων
• Τη δυνατότητα για καλλιέργεια του νέου στελέχους
• Το βαθμό πολλαπλασιασμού του ιού στα αυγά των ορνίθων
• Το χρόνο που απαιτείται για παροχή άδειας κλινικών μελετών
Απαιτείται κατάλληλη προετοιμασία κατά την περίοδο μεταξύ των πανδημιών, για να υπάρξουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις παραγωγής ενός τέτοιου εμβολίου, όπως:
• Βελτίωση της εμβολιαστικής κάλυψης των ομάδων υψηλού κινδύνου με το ετήσιο εμβόλιο γρίπης «ρουτίνας»
• Ανάπτυξη «υποψηφίων» εμβολίων για μία πανδημία με βάση επιστημονικές προβλέψεις από γενετικές μεταβολές του ιού ή δεδομένα ενός νέου ιού
• Αποθήκευση αντιδραστηρίων που θα χρησιμοποιηθούν για πιθανό έλεγχο ισχύος (potency testing)
• Πραγματοποίηση κλινικών μελετών για την αξιολόγηση ασφάλειας, ανοσογονικότητας και δοσολογικών σχημάτων «υποψηφίων» εμβολίων πανδημίας
• Προτυποποιημένη διαδικασία έγκρισης ενός τέτοιου εμβολίου, ώστε να επιταχυνθεί η διαδικασία έγκρισης στον πραγματικό χρόνο μιας πανδημίας
• Κατανόηση των διαφορών ενός εμβολίου που θα χρησιμοποιηθεί έναντι ενός πανδημικού στελέχους από ένα «συνηθισμένο» τριδύναμο εμβόλιο. Τα εμβόλιο της πανδημίας θα είναι μονοδύναμο και πιθανώς θα περιέχει έκδοχα για αύξηση της ανοσογονικότητας
• Δημιουργία ασφαλών και κατάλληλων στελεχών για παραγωγή εμβολίων με γενετική τροποποίηση
• Τράπεζες στελεχών με διάφορους υποτύπους ιού γρίπης πτηνών που θα μπορούν σε διάφορους συνδυασμούς να χρησιμοποιηθούν
• Χρησιμοποίηση κυτταροκαλλιεργειών για την παραγωγή των νέων εμβολίων
• Πρόβλεψη για διαδικασίες που σχετίζονται με πνευματικά δικαιώματα ιδιοκτησίας ενός νέου εμβολίου
• Σύναψη συμβολαίων με τις φαρμακοβιομηχανίες παραγωγής εμβολίων πριν την πανδημία

6. 4 Στρατηγική εμβολιασμού

Παρά το γεγονός ύπαρξης αντιϊκών φαρμάκων για τη θεραπεία και την προφύλαξη της γρίπης, υπάρχουν διάφοροι περιορισμοί στη χρήση τους. Ο εμβολιασμός παραμένει μια προτεραιότητα, όταν το εμβόλιο θα είναι διαθέσιμο. Ο εμβολιασμός αναμένεται να μειώσει την επίπτωση μιας πανδημίας στον πληθυσμό, ιδιαίτερα δε στις ομάδες υψηλού κινδύνου, ελαττώνοντας τις επιπλοκές από τη νόσο, τις νοσηλείες και την θνησιμότητα.
Δεδομένου ότι υπάρχει ενδεχόμενο οι ποσότητες του εμβολίου να είναι μικρές και η ζήτηση υψηλή, το εμβόλιο θα πρέπει να διατεθεί σε προκαθορισμένες ομάδες προτεραιότητας.
Οι ομάδες προτεραιότητας για την ανοσοποίηση θα βασιστούν σε διάφορους παράγοντες, με στόχο πάντα τη διατήρηση των βασικών υποδομές της χώρας.
Οι τελικές αποφάσεις για τις ομάδες αυτές θα ληφθούν από την Εθνική Επιτροπή Αντιμετώπισης Πανδημίας σε συνεργασία με την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών. Για τον καθορισμό των ομάδων προτεραιότητας για εμβολιασμό θα πρέπει να ληφθούν υπ΄ όψιν οι συστάσεις διεθνών οργανισμών όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

6. 4.1 Προτεινόμενες ομάδες για κατά προτεραιότητα εμβολιασμό

1. Εργαζόμενοι σε χώρους υγείας
2. Εργαζόμενοι σε Υπηρεσίες αναγκαίες για την εύρυθμη λειτουργία του κράτους και της κοινωνίας.
3. Άτομα που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες (π.χ. ανοσοκατεσταλμένοι)
4. Άτομα σε ομαδική διαβίωση (π.χ. οίκοι ευγηρίας)
5. Άτομα σε χώρους όπου υπάρχει μεγάλος συγχρωτισμός και ως εκ τούτου εύκολη μετάδοση (π.χ. σχολεία)

6. 5 Εμβολιασμός κατά του πνευμονιοκόκκου

Ο εμβολιασμός των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού κατά του πνευμονιοκόκκου, μπορεί να ελαττώσει σημαντικά τη συχνότητα της πνευμονιοκοκκικής πνευμονίας ως επιπλοκής της γρίπης. Εκτιμάται ότι το εμβόλιο παρέχει προστασία σε περίπου 80% των εμβολιασθέντων και ότι η ανοσία διαρκεί περίπου 5 έτη. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί τόσο το 23δύναμο πολυσακχαριδικό εμβόλιο (που συνιστάται για τους ενήλικες στους οποίους ενδείκνυται εμβολιασμός) όσο και το 7δύναμο συνδεδεμένο εμβόλιο (που συνιστάται για τα παιδιά

7. ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙΪΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΕ ΠΑΝΔΗΜΙΑ

Χρειάζονται αρκετοί μήνες για την παραγωγή ειδικού εμβολίου εναντίον ενός νέου στελέχους πανδημίας γρίπης. Αντιθέτως, υπάρχει η δυνατότητα να αποθηκευθούν αντιϊκοί παράγοντες εναντίον της γρίπης πριν από την πανδημία. Βέβαια, όπως και για τα εμβόλια, οι απαιτήσεις για ποσότητες αναμένεται να είναι ιδιαίτερα μεγάλες με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η επάρκεια. Τα περιστατικά γρίπης των πουλερικών στο Hong Kong το 1997 οδήγησαν γρήγορα σε εξάντληση των παγκόσμιων αποθεμάτων αντιγριππικών φαρμάκων. Απαιτείται να αναπτυχθούν στρατηγικές που θα περιλαμβάνουν τις ενδείξεις και τις προτεραιότητες για προληπτική και θεραπευτική χρήση των αντιγριππικών φαρμάκων. Ιδεατά, θα πρέπει να αναπτυχθεί μια συνδυασμένη στρατηγική αντιϊκών φαρμάκων και εμβολιασμού.

7. 1 Κατηγορίες φαρμάκων

Υπάρχουν δύο κύριες κατηγορίες φαρμάκων. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει τις κυκλικές αμίνες Aμανταδίνη (Amantadine) και Ριμανταδίνη (Rimantadine). Αυτές αναστέλλουν την λειτουργία των καναλίων ιόντων Μ2. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τους αναστολείς της νευραμινιδάσης του ιού και οι κύριοι εκπρόσωποι είναι η ζαναμιβίρη και η οσελταμιβίρη. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο κατηγοριών φαρμάκων όσον αφορά την φαρμακοκινητική, τις ανεπιθύμητες ενέργειες καθώς και την αντοχή. Αυτά πρέπει να συνυπολογίζονται με το κόστος όταν λαμβάνεται μία απόφαση για προφύλαξη ή θεραπεία.

7.1.1 Κυκλικές αμίνες

Αμανταδίνη
Η αμανταδίνη κυκλοφορεί στο Ελληνικό εμπόριο ως Symmetrel και κατασκευάζεται και παρέχεται από την Novartis Pharmaceuticals. Η δράση της αμανταδίνης στον ιό της γρίπης τύπου Α είναι γνωστή από το 1960.
Η χρήση της αμανταδίνης έχει δύο σημαντικά μειονεκτήματα. Το πρώτο είναι η εμφάνιση σημαντικών ανεπιθυμήτων παρενεργειών και η γρήγορη ανάπτυξη αντοχής των ιών γρίπης τύπου Α κατά την διάρκεια της χρήσης της. Η ανάπτυξη αντοχής έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της αποτελεσματικότητας, ιδιαίτερα σε καταστάσεις πανδημίας. Εκτός από την αντι-ιική της δράση ενεργοποιεί τη σύνθεση και την απελευθέρωση της ντοπαμίνης, δράση που χρησιμοποιείται στη θεραπεία της νόσου του Parkinson.

Ριμανταδίνη
Η ριμανταδίνη δεν κυκλοφορεί στην Ελλάδα. Η ριμανταδίνη κυκλοφορεί ως Flumadine στις ΗΠΑ από την Forest Laboratories Inc. Μπορεί να έχει έως και 4 φορές μεγαλύτερη δραστικότητα από την αμανταδίνη έναντι του ιού της γρίπης ομάδος Α.

Κλινική χρήση αμανταδίνης, ριμανταδίνης
Η απορρόφησή τους είναι πλήρης αλλά βραδεία και η μέγιστη συγκέντρωση στο πλάσμα επιτυγχάνεται σε 3-4 ώρες. Ο χρόνος ημισείας ζωής είναι 15-20 ώρες και επιμηκύνεται στους ηλικιωμένους. Θεωρούνται αποτελεσματικά όταν χορηγηθούν με την έναρξη των κλινικών συμπτωμάτων και έχει βρεθεί ότι μειώνουν τη διάρκεια του πυρετού και των κλινικών εκδηλώσεων εκ του αναπνευστικού σε σύγκριση με placebo. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι μειώνουν τη θνητότητα ή προλαβαίνουν τις επιπλοκές. Η κύρια ένδειξη αφορά την πρόληψη της γρίπης Α. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η αμανταδίνη σε δοσολογία 200 mg/24 h εντός του πρώτου 48ώρου από την έναρξη της νόσου δρα προληπτικά περίπου στο 70-90% των περιπτώσεων κατά τη διάρκεια επιδημίας γρίπης Α. Αντενδείκνυται η χορήγησή της σε εγκύους και πρέπει να χορηγείται με ιδιαίτερη προσοχή σε αλκοολικούς και σε άτομα με ψυχιατρικό ιστορικό ή ιστορικό επιληπτικών κρίσεων. Η δοσολογία πρέπει να μειώνεται στα παιδιά και στους ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Έχουν αναφερθεί αλληλεπιδράσεις με τα αντιισταμινικά, τα αντιχολινεργικά και το αλκοόλ. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες δεν είναι συχνές αλλά είναι σημαντικές και προέρχονται κυρίως από το κεντρικό νευρικό σύστημα.

7. 1. 2 Αναστολείς νευραμινιδάσης

Οι αναστολείς της νευραμινιδάσης είναι μια καινούργια τάξη αντιγριπικών φαρμάκων. Αναστέλλουν ένα κριτικό ένζυμο για τον ιό την νευραμινιδάση. Η νευραμινιδάση είναι παρούσα τόσο σε ιούς γρίπης Α όσο και Β. Αναστέλλοντας την νευραμινιδάση αναστέλλεται η ικανότης πολλαπλασιασμού και μετάδοσης του ιού.

Ζαναμιβίρη
Η ζαναμιβίρη έχει εγκριθεί και κυκλοφορεί στην Ελλάδα με την ονομασία Relenza από την εταιρεία την Glaxo Wellcome. Η κύρια ένδειξη με την οποία εγκρίθηκε στο ελληνικό κράτος είναι η αντιμετώπιση γρίπης Α και Β με την έναρξη συμπτωμάτων εφόσον υπάρχει επιδημία στην κοινότητα. Η θεραπευτική χρήση της σε ασθενή που υποφέρει από γρίπη δεν φαίνεται να επηρεάζει την ανάπτυξη εγγενούς ανοσίας του οργανισμού. Για να είναι αποτελεσματική πρέπει να χορηγηθεί εντός του πρώτου 48ωρου από την έναρξη των συμπτωμάτων. Είναι εισπνεόμενο φάρμακο και χορηγείται υπό την μορφή εισπνοών με ειδική συσκευή. Χορηγούνται δύο εισπνοές (5 mg Χ 2) δις ημερησίως επί 5 ημέρες. Απορροφάται σε ποσοστό 4-17 % της εισπνεομένης δόσεως και απεκκρίνεται από τη νεφρική οδό. Οι παρενέργειες περιλαμβάνουν βήχα, παραρρινοκολπίτιδα, διάρροια, ναυτία και εμετό. Είναι καλό να αποφεύγεται σε ασθενείς με ιστορικό παθήσεων του αναπνευστικού συστήματος. Ο χρόνος διατήρησης της σε αποθήκευση υπολογίζεται σε 3 έτη.

Οσελταμιβίρη
Η οσελταμιβίρη κυκλοφόρησε προσφάτως στην Ελλάδα υπό την ονομασία Tamiflu (Roche). Για να είναι αποτελεσματική πρέπει να χορηγηθεί εντός του πρώτου 48ωρου από την έναρξη των συμπτωμάτων. Χορηγείται ως κάψουλα των 75 mg δις ημερησίως από του στόματος. Κυκλοφορεί στις ΗΠΑ και ως παιδιατρικό διάλυμα 12 mg/ml το οποίο έχει εγκριθεί μόνο για θεραπεία παιδιών ηλικίας 1-12 ετών και σε δόση 2 mg/kg βάρους σώματος (έως και 75 mg δις ημερησίως). Η δόση χορηγείται για 5 ημέρες. Απορροφάται καλά και έχει βιοδιαθεσιμότητα περίπου 80 %. Ο χρόνος ημίσειας ζωής είναι 6-10 ώρες και απεκκρίνεται από τα νεφρά. Οι κύριες παρενέργειες είναι διάρροια, ναυτία, εμετός, κεφαλαλγία.

Τόσο η ζαναμιβίρη όσο και η οσελταμιβίρη μπορεί να ελαττώσουν την διάρκεια της ανεπίπλεκτης γρίπης κατά περίπου μία ημέρα εάν χορηγηθούν εγκαίρως. Δεν έχει τεκμηριωθεί η αποτελεσματικότητά τους όσον αφορά την ελάττωση των επιπλοκών.

7. 2 Χρήση των αντιϊκών φαρμάκων σε πανδημία

7. 2. 1 Αμανταδίνη, ριμανταδίνη και πανδημία

Σε μία πανδημία η επάρκεια σε αμανταδίνη θα ήταν μικρή εκτός και εάν υπήρχε απόφαση αγοράς και αποθήκευσης. Επικοινωνία με την εταιρεία είναι απαραίτητη για τη διαπίστωση της χρονικής καθυστέρησης προμήθειας του φαρμάκου, εάν αυτό παραγγελθεί υπό επείγουσες συνθήκες. Σε ανάλογες συνθήκες στο εξωτερικό μεταξύ παραγγελίας και παραλαβής υπάρχει μια καθυστέρηση μερικών εβδομάδων.

Η εθνική φαρμακοβιομηχανία παρέχει πληροφορίες για τις ακριβείς ποσότητες που κυκλοφορούν στην Ελλάδα ώστε να προσδιορισθούν τυχόν περαιτέρω ανάγκες.
Σε καταστάσεις πανδημίας πρέπει να προσδιορισθεί η δυνατότητα παραγωγής παραπάνω ποσοτήτων από την εταιρεία.
Η αμανταδίνη μπορεί να διατηρηθεί αποτελεσματική με κατάλληλη αποθήκευση έως και 5 έτη (κατ’ άλλους 2 δεκαετίες ή και περισσότερο).
Σε περιπτώσεις πανδημίας οι ασθενείς που χρησιμοποιούν το φάρμακο για νόσο Parkinson θα πρέπει να εξασφαλίσουν την συνέχιση της θεραπείας τους.
Όσον αφορά την ριμανταδίνη και αυτή θα πρέπει να εισαχθεί γιατί δεν παρασκευάζεται και δεν κυκλοφορεί στην Ελλάδα.

7. 2. 2 Χρήση ζαναμιβίρης και οσελταμιβίρης σε πανδημία

Παρά το γεγονός ότι δεν έχουν εγκριθεί για προφύλαξη (εκτός από την οσελταμιβίρη που εγκρίθηκε πρόσφατα σε χώρες του εξωτερικού) υπάρχουν κλινικές μελέτες που αναδεικνύουν τη βραχύχρονη ωφέλεια από τη χρήση τους σε περιπτώσεις χορήγησής τους πριν από τη λοίμωξη. Η αποτελεσματικότητα που έχει αναφερθεί για την ζαναμιβίρη είναι της τάξης του 84% ενώ για την οσελταμιβίρη 82%. Σε κάποιες χώρες π.χ. Καναδάς, ΗΠΑ μόνο η οσελταμιβίρη έχει εγκριθεί για προφύλαξη. Εντούτοις το άτομο δεν αναπτύσσει ανοσία έναντι της γρίπης και είναι πλήρως ευπαθές με τη διακοπή του φαρμάκου. Επειδή η δραστικότητά της περιλαμβάνει όλα τα στελέχη συνίσταται η αποθήκευση ποσοτήτων για χρήση σε κατάσταση πανδημίας. Η ασφαλής διάρκεια αποθήκευσης είναι 4-5 χρόνια. Πρέπει να τονισθεί πως οι αναστολείς της νευραμινιδάσης είναι πιο ακριβοί από την αμανταδίνη.

7. 3 Προσδιορισμός αναγκαίων ποσοτήτων αντιϊκών

Είναι πιθανό οι δόσεις που θα χρειασθούν για την αντιμετώπιση πανδημίας να είναι περισσότερες από αυτές που χρησιμοποιούνται σε τοπικές επιδημίες. Φυσικά τα φάρμακα θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν μόνο μετά από ισχυρά επιδημιολογικά δεδομένα ή εργαστηριακή επιβεβαίωση γρίπης. Στοιχεία που αφορούν την διάρκεια αποθήκευσης, την τοποθεσία, την υπευθυνότητα και την νομική ευθύνη, την ασφάλεια, το κόστος, την ενεργοποίηση ενός σχεδίου διανομής και την μεταφορά πρέπει να διευκρινιστούν. Τα φάρμακα υπολογίζεται να είναι απαραίτητα για μία περίοδο τουλάχιστον 8-12 εβδομάδων.

7. 3. 1 Προσδιορισμός αναγκαίας ποσότητας για θεραπεία

Σύμφωνα με διεθνή δεδομένα σε ένα πληθυσμό 10 εκατομμυρίων με υπολογιζόμενο ποσοστό ασθενών υψηλού κινδύνου περί το 15-25% μία πανδημία συμπτωματικής γρίπης, δηλαδή τόσο σοβαρής ώστε να οδηγήσει σε απώλεια εργασίας τουλάχιστον μισής ημέρας στο 10% του πληθυσμού, θα οδηγούσε στα κάτωθι:
α) αύξηση των επισκέψεων σε εξωτερικά ιατρεία της τάξης των 400.000- 500.000 ασθενών
β) αύξηση των θανάτων από γρίπη και τις επιπλοκές της με εύρος 1.500-7.000 άτομα
γ) αύξηση των νοσηλειών από γρίπη και τις επιπλοκές της με εύρος 4.250-16.750 άτομα περίπου

Εάν μόνο οι νοσηλευόμενοι ασθενείς θεραπεύονταν με αντιϊκά (2 δόσεις αμανταδίνης ή οσελταμιβίρης επί 5 ημέρες δηλαδή 10 δόσεις ανά ασθενή) τότε θα χρειάζονταν έως και περίπου 170.000 δόσεις φαρμάκου. Όπως είναι εύκολα αντιληπτό ακόμη μεγαλύτερα ποσοστά προσβολής θα οδηγούσαν στις ακόμα μεγαλύτερες αναγκαίες ποσότητες. Εάν επί παραδείγματι το ποσοστό ανέβαινε στο 30% τότε το ανωτέρω νούμερο μπορεί να έφτανε έως και τις 500.000 δόσεις φαρμάκου. Πρέπει να ληφθεί υπόψη πως οι ανωτέρω υπολογισμοί δεν υπολογίζουν άλλους παράγοντες όπως τα ποσοστά προσβολής σε ευπαθείς πληθυσμούς, άλλους λόγους νοσηλείας, θεραπεία λιγότερο σοβαρών περιστατικών σε εργαζόμενους (π.χ. στο χώρο υγείας για να εξακολουθούν να δουλεύουν) και επιδημιολογικά χαρακτηριστικά της νόσου όπως η εμφάνιση «επιδημικών κυμάτων» λοίμωξης με γρίπη.

7. 3. 2 Προσδιορισμός αναγκαίας ποσότητας αντιϊκών για προφύλαξη

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας δεν θα γίνει μόνο χρήση φαρμάκων για θεραπεία αλλά και για προληπτικούς σκοπούς. Η ποσότητα των φαρμάκων που θα χρειασθούν για προφύλαξη εξαρτάται από την ύπαρξη διαθέσιμου αποτελεσματικού εμβολίου και από το εάν περισσότερες από μία δόσεις εμβολίου είναι απαραίτητες για προφύλαξη. Για παράδειγμα, εάν είναι διαθέσιμο εμβόλιο τότε προφύλαξη πρέπει να χορηγείται τις πρώτες 7 ημέρες τουλάχιστον (ή και περισσότερο εάν πιο πολλές δόσεις εμβολίου είναι απαραίτητες). Σύμφωνα με διεθνή δεδομένα, εάν υπολογισθεί πως περίπου 400.000 άτομα απασχολούνται σε αναγκαίες υπηρεσίες και έχουν εμβολιασθεί με κατάλληλο εμβόλιο και έχουν ανάγκη προφύλαξης (η μισή της θεραπευτικής δόσης για την οσελταμιβίρη) για 7 ημέρες τότε 2.800.000 δόσεις οσελταμιβίρης θα είναι απαραίτητες.
Εάν δεν υπάρχει εμβόλιο τότε η προφύλαξη θα πρέπει να παραταθεί για όλη την διάρκεια της πανδημίας αυξάνοντας την αναγκαία ποσότητα αντιϊκών φαρμάκων.

7.3.3 Δημιουργία αποθέματος αντιϊκών στην Ελλάδα
Το Υ.Υ.Κ.Α έχει ήδη προβεί στην δημιουργία αποθέματος του αντιϊκού οσελταμιβίρη για την κάλυψη του 5% του πληθυσμού σε περίπτωση πανδημίας. Το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί σε 500.000 θεραπευτικά σχήματα, ήτοι 5.000.000 δόσεις. Το ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ έχει προτείνει απόθεμα και από δεύτερο αντιϊκό φάρμακο (αμανταδίνη).

7. 4 Προτεραιότητες σε πανδημία

7. 4. 1 Θεραπευτικές προτεραιότητες σε πανδημία
Προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στις εξής ομάδες ασθενών που θα πάρουν θεραπεία
α) Ασθενών με βαρειά νοσηλευόμενη ή επιπλεγμένη γρίπη (π.χ. με πνευμονία ή εγκεφαλίτιδα).
β) Ασθενών υψηλού κινδύνου με υποκείμενα καρδιακά ή αναπνευστικά νοσήματα ή ανοσοκατεσταλμένων πριν ακόμη ασθενήσουν τόσο βαριά ώστε να νοσηλευθούν
γ) Ασθενών μελών ιατρονοσηλευτικού προσωπικού και ΕΚΑΒ οι οποίοι νοσούν

7. 4. 2 Πρόληψη – προτεραιότητες σε πανδημία
Το προληπτικό πρόγραμμα αντιιϊκών φαρμάκων σε μία επιδημία θα επηρεασθεί από παράγοντες παρόμοιους με τους ανωτέρω αναφερομένους στο θεραπευτικό σκέλος όπως η σοβαρότητα της επιδημίας, επιδημιολογικά χαρακτηριστικά σε ειδικούς (π.χ. ευπαθείς) και μη πληθυσμούς και φυσικά και από την επάρκεια και την αποτελεσματικότητα του εμβολίου. Προτείνεται να δοθεί προτεραιότητα για προφύλαξη με αντιϊκά φάρμακα στους εξής πληθυσμούς:
α) ευπαθείς πληθυσμούς οι οποίοι ήδη βέβαια θα έπρεπε να έχουν κάνει το εμβόλιο σύμφωνα με τις οδηγίες
β) προσωπικό που φροντίζει ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς και προσωπικό που υπηρετεί σε μέρη που διαβιούν κλειστοί πληθυσμοί (π.χ. οίκοι ευγηρίας και ιδρύματα)
γ) ασθενείς υψηλού κινδύνου που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο για άλλη αιτία και κινδυνεύουν να νοσήσουν από γρίπη από τον αυξημένο αριθμό εισαγομένων περιστατικών στο νοσοκομείο
δ) άτομα στα οποία αντενδείκνυται ο εμβολιασμός και ανοσοκατεσταλμένα άτομα στα οποία ο εμβολιασμός αποτυγχάνει να επιτύχει ικανοποιητική ανοσία
ε) προσωπικό που εργάζεται στην παραγωγή εμβολίου και αντιϊκών φαρμάκων
στ) ιατρονοσηλευτικό προσωπικό
ζ) προσωπικό υπεύθυνο για σημαντικές αποφάσεις π.χ. μέλη κυβέρνησης, πολιτικοί, μέλη οργανισμών επιδημιολογίας λοιμώξεων και ειδικών στις καταστροφές
η) προσωπικό υπεύθυνο για την ασφάλεια της κοινότητας π.χ. αστυνομία, στρατός, πυροσβέστες
η) προσωπικό παροχής αναγκαίων υπηρεσιών (π.χ. επικοινωνίες, ηλεκτρικό, γραφεία κηδειών)

7. 5 Έλεγχος για παρενέργειες και αντοχή

Θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η χρήση των κατάλληλων εντύπων και υπηρεσιών για την αναφορά παρενεργειών και ανεπιθύμητων ενεργειών από τη μεγάλη χρήση αντιϊκών σε μία τέτοια περίοδο. Μέθοδοι ελέγχου της αντοχής πρέπει να είναι διαθέσιμες τόσο για την αμανταδίνη (νουκλεοτιδική ανάλυση της Μ πρωτεΐνης) όσο και για τους αναστολείς νευραμινιδάσης, ιδιαίτερα μετά τα πρόσφατα περιστατικά αντοχής που περιγράφονται στην βιβλιογραφία.

7. 6 Άλλα φάρμακα

Άλλες κατηγορίες φαρμάκων μπορεί να είναι απαραίτητες όπως αντιμικροβιακά για την θεραπεία δευτερογενούς βακτηριακής πνευμονίας, βρογχοδιασταλτικά, αντιπυρετικά, παυσίπονα, διαλύματα ενυδάτωσης από το στόμα και ενδοφλεβίως, βρογχοδιασταλτικά.

8. ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ

8.1 Αρμοδιότητες των φορέων του τομέα Υγείας κατά τη διάρκεια της πανδημίας

Κάθε εμπλεκόμενος φορέας θα πρέπει να γνωρίζει καλά τους ρόλους και τις ευθύνες, τόσο τις δικές του όσο και των άλλων, ούτως ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στο ρόλο του σε κάθε φάση της πανδημίας.

8.1.1 Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Υ.Υ.Κ.Α.)
• Επικοινωνία των πληροφοριών προς την Κυβέρνηση, τα διεθνή Κέντρα, τους επαγγελματίες υγείας, τα ΜΜΕ, το κοινό.
• Οργάνωση της διάθεσης των εμβολίων και των αντιϊκών φαρμάκων.
• Οργάνωση του κατά προτεραιότητα εμβολιασμού και της χορήγησης αντιϊικής θεραπείας, με βάση τη διαθεσιμότητα και την επάρκεια των εμβολίων και των αντιϊκών φαρμάκων.
• Οργάνωση της επιτήρησης των επιπλοκών των νέων εμβολίων καθώς και των αντιϊκών φαρμάκων σε συνεργασία με τον ΕΟΦ.
• Οδηγίες προς τις Δ/νσεις Υγείας των Νομαρχιών και τις Περιφερειακές Μονάδες Υγείας για την εκπόνηση σχεδίου αντιμετώπισης της πανδημίας στην περιοχή ευθύνης τους. Τα τοπικά προγράμματα θα πρέπει να ευθυγραμμίζονται με το εθνικό σχέδιο της πανδημίας.
• Παρακολούθηση των αναγκών που προκύπτουν σε κάθε φάση και επίπεδο καθώς και της αποτελεσματικότητας των υγειονομικών υπηρεσιών.
• Προγραμματισμός των υπηρεσιών και του προσωπικού.
• Προστασία προσωπικού, προγράμματα εμβολιασμού και χορήγησης αντιϊκών φαρμάκων.
• Υπολογισμός των ελλείψεων του ανθρωπίνου δυναμικού στις υπηρεσίες υγείας, που μπορεί να προκύψουν κατά την διάρκεια της πανδημίας.
• Παροχή απαραίτητων υπηρεσιών.
• Παροχή φροντίδας στο σπίτι.
• Συντονισμός με φορείς υγείας άλλων Υπουργείων
• Διανομή και διαχείριση των αποθεμάτων εμβολίων και αντιϊκών φαρμάκων.
• Πρόβλεψη για τον απαραίτητο εξοπλισμό (υλικοτεχνική υποδομή, υλικά ατομικής προστασίας) στους χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας και για επικουρικό απόθεμα φαρμάκων.
• Διαθεσιμότητα κλινών.
• Οργάνωση ειδικών χώρων για περισυλλογή πτωμάτων.
• Επικοινωνία με επαγγελματίες υγείας, ΜΜΕ και κοινό.

8. 1. 2 Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ)
• Επιδημιολογική επιτήρηση της γρίπης (κλινικά και εργαστηριακά) και παροχή επιδημιολογικών στοιχείων/δεδομένων με βάση τα οποία θα λαμβάνονται αποφάσεις από το ΥΚΚΑ και τους αρμόδιους φορείς και θα καθορίζεται η στρατηγική αντιμετώπισης και ελέγχου στις διάφορες φάσεις της πανδημίας τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο.
• Συλλογή, μελέτη, ανάλυση και επικοινωνία της πληροφορίας σχετικά με τη δραστηριότητα της γρίπης, τα εργαστηριακά δεδομένα, τις κλινικές εικόνες, τους θανάτους τόσο στην Ελλάδα όσο στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
• Συστηματική παρακολούθηση των αναφορών του ΠΟΥ, του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), των Ευρωπαϊκών Δικτύων Επιτήρησης της Γρίπης και του Παγκόσμιου Οργανισμού για την Υγεία των Ζώων – Διακίνηση της πληροφορίας
• Διερεύνηση σποραδικών κρουσμάτων, συρροών, επιδημιών σε συνεργασία με τις Δ/νσεις Υγείας των Νομαρχιών και άλλες τοπικές υγειονομικές υπηρεσίες.
• Καθορισμός οδηγιών για τις ομάδες που έχουν προτεραιότητα εμβολιασμού με το αντιγριπικό εμβόλιο.
• Εκπαίδευση/ενημέρωση των επαγγελματιών υγείας, του κοινού και των ΜΜΕ στα θέματα που αφορούν την πανδημία.
• Εκπόνηση και αποστολή κατευθυντήριων οδηγιών στα νοσοκομεία, στους ιδιώτες ιατρούς, σε άλλες υπηρεσίες υγείας.
• Οδηγίες για το κοινό και τους ταξιδιώτες.
• Κατευθυντήριες οδηγίες στις Υγειονομικές Υπηρεσίες των πυλών εισόδου (αεροδρόμια, λιμάνια κλπ)

8. 1. 3 Κέντρα Αναφοράς Γρίπης
• Ανίχνευση του ιού σε κλινικά δείγματα .
• Τυποποίηση των στελεχών του ιού της γρίπης που απομονώνονται από κλινικά δείγματα.
• Ανίχνευση αντισωμάτων σε δείγματα ορού.
• Έλεγχος της ευαισθησίας του ιού στα αντιϊκά φάρμακα.

8. 1. 4 Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ)
• Προμήθεια και διάθεση των νέων αντιγριπικών εμβολίων και των αντιϊκών φαρμάκων βάσει των σχεδίων του Υ.Υ.Κ.Α.
• Παρακολούθηση και καταγραφή των παρενεργειών του νέου αντιγριπικού εμβολίου και των αντιϊκών φαρμάκων.

8. 1. 5 Διευθύνσεις Υγείας Νομαρχιών – Περιφερειακές Υπηρεσίες Υγείας
• Δημιουργία σχεδίων αντιμετώπισης της πανδημίας στην περιοχή ευθύνης τους βάσει του εθνικού σχεδίου.
• Σχεδιασμός και εφαρμογή μέτρων έκτακτης ανάγκης σε τοπικό επίπεδο.
• Εκπόνηση πρωτοκόλλων συνεργασίας με τις τοπικές Αρχές, τις κοινωνικές Υπηρεσίες του νομού και άλλους τοπικούς φορείς για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών.

8. 1. 6 Νοσοκομεία και άλλες μονάδες υγείας
• Οργάνωση όλων των τμημάτων, ώστε να αντεπεξέλθουν στις αυξημένες ανάγκες της περιόδου πανδημίας.
• Σχεδιασμός και πρόβλεψη για την υποδοχή αυξημένου αριθμού ασθενών.
• Σχεδιασμός για την αντιμετώπιση ενδεχόμενης έλλειψης προσωπικού λόγω νόσησης.
• Οργάνωση και σχεδιασμός εμβολιασμού του προσωπικού και χορήγηση προφυλακτικής θεραπευτικής αγωγής με βάση τις εθνικές οδηγίες.
• Εκπαίδευση του προσωπικού σχετικά με την λήψη μέτρων πρόληψης και προφύλαξης.
• Εκπαίδευση προσωπικού για τη διενέργεια των ταχέων διαγνωστικών δοκιμασιών για την ανίχνευση του ιού της γρίπης.
• Οργάνωση της ασφαλούς μεταφοράς κλινικών δειγμάτων στα Κέντρα Αναφοράς Γρίπης.

8.2 Αρμοδιότητες των φορέων εκτός τομέα Υγείας κατά τη διάρκεια της πανδημίας

8.2.1 Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (και μέσω αυτής το σύνολο του κρατικού μηχανισμού)
• Διασφάλιση της διατήρησης των κοινωνικών λειτουργιών σε συνθήκες εξάπλωσης της επιδημίας στην Ελλάδα με μεγάλο αριθμό ασθενών.
• Εφαρμογή σχεδίων (π.χ. Ξενοκράτης) για μετατροπή δημοσίων κτηρίων σε χώρους παροχής ιατρικών και συναφών υπηρεσιών.
• Συντονισμός των κρατικών υπηρεσιών για την εφαρμογή έκτακτων μέτρων (π.χ. επιτήρηση εφαρμογής μέτρων όπως απαγόρευση συγκεντρώσεων, διακοπή λειτουργίας σχολείων, περιορισμοί εισόδου στη χώρα, μεταφορά Ελλήνων πολιτών από πληγείσες περιοχές κλπ.)

8.2.2 Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και εποπτευόμενοι φορείς
• Επιδημιολογική επιτήρηση της γρίπης στα ζώα (π.χ. πτηνά, χοίροι κλπ) και περαιτέρω ανάπτυξή της αναλόγως των χαρακτηριστικών του νέου στελέχους του ιού και των συνθηκών
• Οργάνωση και εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων ελέγχου και πρόληψης στις εκτροφές ζώων που έχουν πληγεί ή κινδυνεύουν να πληγούν από γρίπη (π.χ. εκτροφεία πουλερικών κλπ.)

8.3 Εθνική Επιτροπή Πανδημίας Γρίπης

Η Εθνική Επιτροπή Πανδημίας Γρίπης, σύμφωνα με τις συστάσεις του ΠΟΥ, είναι ένα μόνιμο σώμα, του οποίου οι αρμοδιότητες ποικίλλουν σύμφωνα με την διεθνή και εθνική κατάσταση σε ό,τι αφορά τη γρίπη.
Κατά την περίοδο μεταξύ των πανδημιών η Επιτροπή αξιολογεί την ανταπόκριση των Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας κατά την συνήθη εποχιακή δραστηριότητα της γρίπης στη χώρα.
Ο ρόλος της Εθνικής Επιτροπής Πανδημίας Γρίπης γίνεται ιδιαίτερα σημαντικός όταν ο ΠΟΥ επιβεβαιώσει την ύπαρξη νέου ιού και τη δυνατότητα μετάδοσης του στον άνθρωπο. Στην περίπτωση αυτή η Επιτροπή πρέπει να λάβει αποφάσεις για την διαχείριση της κρίσης σε όλα τα επίπεδα.
Η Εθνική Επιτροπή Πανδημίας Γρίπης στη χώρα μας όπως αυτή δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Αρ. Φύλλου 727/30 Μαΐου 2005 αποτελείται από την Ολομέλεια της Εθνικής Επιτροπής Πανδημίας Γρίπης και την Εκτελεστική Επιτροπή Πανδημίας Γρίπης. Ο ρόλος της Ολομέλειας είναι στρατηγικός, ενώ ο ρόλος της Εκτελεστικής Επιτροπής είναι επιχειρησιακός.

8.3.1 Σύνθεση της ολομέλειας της Εθνική Επιτροπής Πανδημίας Γρίπης

Στην ολομέλεια της Εθνική Επιτροπής Πανδημίας Γρίπης συμμετέχουν:

• Πρόεδρος, ο Υπουργός Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, με αναπληρωτές του τους υφυπουργούς του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Υ.Υ.Κ.Α).
• Ο Αναπληρωτής Πρόεδρος του Συντονιστικού Τομέα Υγείας (Σ.Ο.Τ.Υ.)
• Ο Γενικός Διευθυντής Υγείας του Υ.Υ.Κ.Α με αναπληρωτή του τον Διευθυντή Ανάπτυξης Μονάδων Υγείας.
• Ο Γενικός Διευθυντής Δημόσιας Υγείας του Υ.Υ.Κ.Α, με αναπληρωτή του τον Διευθυντή Δημόσιας Υγιεινής.
• Ο Γενικός Διευθυντής Διοικητικής Υποστήριξης και Τεχνικών Υποδομών του Υ.Υ.Κ.Α, με αναπληρωτή του τον Διευθυντή Προσωπικού.
• Ο Γενικός Διευθυντής Κοινωνικής Αλληλεγγύης του Υ.Υ.Κ.Α, με αναπληρωτή του τον Διευθυντή Κοινωνικής Αντίληψης και Αλληλεγγύης.
• Ο Διευθυντής Παλλαϊκής Άμυνας-Πολιτικής Σχεδίασης Εκτάκτου Ανάγκης (Π.Α.Μ./Π.Σ.Ε.Α.) με αναπληρωτή του τον Τμηματάρχη της Δ/νσης Παλλαϊκής Άμυνας-Πολιτικής Σχεδίασης Εκτάκτου Ανάγκης (Π.Α.Μ./Π.Σ.Ε.Α.).
• Ο Πρόεδρος του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ) με αναπληρωτή του τον Υπεύθυνο του Τμήματος Επιδημιολογικής Επιτήρησης ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ.
• Εκπρόσωποι της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ)
• Εκπρόσωποι του τομέα Κτηνιατρικής Δημόσιας Υγείας της ΕΣΔΥ.
• Ο Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Δημόσιας Υγείας.
• Εκπρόσωπος της Επιτροπής Εμβολιασμών.
• Εκπρόσωποι των Κέντρων Αναφοράς Γρίπης Αθηνών – Θεσσαλονίκης.
• Εκπρόσωπος του Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης (υπεύθυνος για τις νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις)
• Ο Πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων με αναπληρωτή του τον Πρόεδρο του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας και τεχνολογίας
• Λοιμωξιολόγοι
• Επιδημιολόγοι.
• Εκπρόσωπος του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
• Εκπρόσωπος των Ενόπλων Δυνάμεων (ΔΥΓ/ΓΕΕΘΑ).
• Εκπρόσωπος της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας.
• Εκπρόσωπος του Υπουργείου Ανάπτυξης και Τροφίμων.
• Εκπρόσωπος του Γραφείου Τύπου του Υ.Υ.Κ.Α.

8.3.2 Σύνθεση της Εκτελεστικής Επιτροπής Πανδημίας Γρίπης,

Στην Εκτελεστική Επιτροπή Πανδημίας Γρίπης συμμετέχουν:

• Ο Αναπληρωτής Πρόεδρος του Σ.Ο.Τ.Υ, ως πρόεδρος.
• Ο Γενικός Διευθυντής Υγείας του Υ.Υ.Κ.Α με αναπληρωτή του τον Διευθυντή Ανάπτυξης Μονάδων Υγείας.
• Ο Γενικός Διευθυντής Δημόσιας Υγείας του Υ.Υ.Κ.Α με αναπληρωτή του τον Διευθυντή Δημόσιας Υγιεινής.
• Ο Γενικός Διευθυντής Διοικητικής Υποστήριξης και Τεχνικών Υποδομών του Υ.Υ.Κ.Α με αναπληρωτή του τον Διευθυντή Προσωπικού.
• Ο Γενικός Διευθυντής Κοινωνικής Αλληλεγγύης του Υ.Υ.Κ.Α με αναπληρωτή του τον Διευθυντή Κοινωνικής Αντίληψης και Αλληλεγγύης.
• Ο Πρόεδρος του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ) με αναπληρωτή του τον υπεύθυνο του Τμήματος Επιδημιολογικής Επιτήρησης του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ
• Ο Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Δημόσιας Υγείας.
• Εκπρόσωπος του Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης (ο υπεύθυνος για τις νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις)
• Ο Πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων με αναπληρωτή του τον Πρόεδρο του Ινστιτούτου φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας.

8.4 Δημιουργία άλλων Επιτροπών

Το Συντονιστικό Όργανο Τομέα Υγείας του Υ.Υ.Κ.Α έχει προβεί στη σύσταση ειδικών Επιτροπών στις οποίες συμμετέχουν ειδικοί επιστήμονες, και σε συνεργασία με τους ανωτέρω φορείς θα αποφασίσουν για θέματα εμβολιασμού, χρήσης αντιϊκών φαρμάκων κλπ.

9. ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΝΑ ΦΟΡΕΑ ΣΕ ΚΑΘΕ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ
9.1 Περίοδος μεταξύ των πανδημιών.

9.1.1 Φάση 1:.Δεν υπάρχουν αναφορές για ανίχνευση νέου υποτύπου ιού γρίπης σε ανθρώπους. Ένας υπότυπος ο οποίος έχει προκαλέσει λοίμωξη σε άνθρωπο μπορεί να κυκλοφορεί σε ζώα σε χώρες εκτός Ελλάδας (Φάση 1 εκτός Ελλάδας) ή/και στην Ελλάδα (Φάση 1 στην Ελλάδα) και να προκαλεί νόσο (επιζωοτία), αλλά ο κίνδυνος μετάδοσης στον άνθρωπο είναι μικρός.

Υ.Υ.Κ.Α
• Συγκρότηση της Εθνικής επιτροπής Πανδημίας
• Δημιουργία πλαισίου συνεργασίας με τους φορείς Δημόσιας Υγείας (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ, Κέντρα Αναφοράς Γρίπης, ΕΟΦ, ΕΣΔΥ κλπ), καθώς και με άλλους Οργανισμούς, Φορείς και Υπηρεσίες, που θα εμπλακούν στην αντιμετώπιση της πανδημίας.
• Οδηγίες προς τις Δ/νσεις Υγείας των Νομαρχιών, τις Περιφερειακές Υπηρεσίες Υγείας, τα νοσοκομεία, και άλλες μονάδες υγείας για την εκπόνηση τοπικών σχεδίων δράσης κατά την διάρκεια της πανδημίας.
• Έναρξη επαφών με φαρμακευτικές εταιρείες παρασκευής εμβολίων γρίπης, αντιϊκών φαρμάκων, αντιβιοτικών κλπ, για τον καθορισμό του τρόπου προμήθειας των ανωτέρω σκευασμάτων.
• Υπογραφή συμφωνιών με τις φαρμακευτικές εταιρείες παρασκευής εμβολίων, για να εξασφαλιστεί η δυνατότητα προμήθειας εμβολίων με την έναρξη της παραγωγής τους.
• Οργάνωση προγράμματος σταδιακής εξάπλωσης του εμβολιασμού κατά του πνευμονιόκοκκου στα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών και στα άτομα που ανήκουν σε άλλες ομάδες υψηλού κινδύνου.
• Οργάνωση προγράμματος σταδιακής εξάπλωσης του εμβολιασμού κατά της γρίπης στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό που έρχεται σε επαφή με ασθενείς σε νοσοκομεία και Κέντρα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.
• Εκτίμηση του κόστους εφαρμογής των σχεδίων αντιμετώπισης της πανδημίας.
• Τακτική αναθεώρηση του σχεδίου της πανδημίας.
• Ασκήσεις πάνω στο σχέδιο της πανδημίας.

ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ
• Επιτήρηση μέσω των υπαρχόντων δικτύων επιτήρησης γρίπης σε συνεργασία με τα Κέντρα Αναφοράς Γρίπης
• Επέκταση των υπαρχόντων δικτύων ανάλογα με τα διεθνή δεδομένα και τα δεδομένα της χώρας.
• Συστηματική παρακολούθηση των αναφορών του ΠΟΥ, του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), των Ευρωπαϊκών Δικτύων Επιτήρησης της Γρίπης και του Παγκόσμιου Οργανισμού για την Υγεία των Ζώων – Διακίνηση της πληροφορίας
• Καθορισμός οδηγιών για τις ομάδες προτεραιότητας για διενέργεια αντιγριπικού εμβολιασμού και χρήσης αντιϊκών φαρμάκων για χημειοπροφύλαξη και θεραπεία.
• Προετοιμασία και έκδοση εκπαιδευτικού/ενημερωτικού υλικού για τους επαγγελματίες υγείας, το κοινό και τα Μ.Μ.Ε.
• Οδηγίες προς τους απασχολούμενους με την πτηνοτροφία ή άλλους τομείς όπου υπάρχει επαφή με ζώα.
• Οδηγίες για ταξιδιώτες προς και από τις προσβεβλημένες χώρες.
• Οδηγίες προς τις υγειονομικές υπηρεσίες των πυλών εισόδου για έλεγχο και αντιμετώπιση ύποπτων περιστατικών.

Κέντρα Αναφοράς Γρίπης
• Εργαστηριακός έλεγχος των κλινικών δειγμάτων ασθενών με γριππώδη συνδρομή, απομόνωση των στελεχών
• Τυποποίηση των στελεχών του ιού που απομονώνονται.
• Στενή συνεργασία με τα εργαστήρια του δικτύου του ΠΟΥ για ανταλλαγή πληροφοριών.
• Προμήθεια των ειδικών προτύπων στελεχών για τη δυνατότητα έγκαιρης ανίχνευσης του νέου στελέχους.

ΕΟΦ
• Διαδικασία για την προμήθεια, αποθήκευση, διάθεση αντιϊκών φαρμάκων και εμβολίων.

Δ/νσεις Υγείας Νομαρχιών – Περιφερειακές Υπηρεσίες Υγείας νοσοκομεία και άλλες μονάδες υγείας
• Προετοιμασία σχεδίου δράσης για την αντιμετώπιση της πανδημίας σε τοπικό επίπεδο
• Έλεγχος και επικαιροποίηση του τοπικού σχεδίου πανδημίας σε τακτά χρονικά διαστήματα.

9.1.2 Φάση 2: Δεν υπάρχουν αναφορές για ανίχνευση νέου υπότυπου ιού γρίπης σε ανθρώπους. Ο υπότυπος κυκλοφορεί σε ζώα σε χώρες εκτός Ελλάδας (φάση 2 εκτός Ελλάδας) ή/και στην Ελλάδα (φάση 2 στην Ελλάδα) και υπάρχει σημαντικός κίνδυνος για μετάδοση στον άνθρωπο.

Υ.Υ.Κ.Α
• Σύγκλιση της Εθνικής Επιτροπής Πανδημίας
• Συνεργασία με τους φορείς Δημόσιας Υγείας (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ, Κέντρα Αναφοράς Γρίπης, ΕΟΦ, ΕΣΔΥ κλπ), καθώς και με άλλους Οργανισμούς, Φορείς και Υπηρεσίες, για συστηματική διακίνηση πληροφορίας και λήψη μέτρων ελέγχου και πρόληψης.
• Ενημέρωση των Δ/νσεων Υγείας των Νομαρχιών, των Περιφερειακών Υπηρεσιών Υγείας, των νοσοκομείων, και άλλων μονάδων υγείας για την μετάβαση στη νέα φάση και την επανεκτίμηση της προετοιμασία τους.
• Οργάνωση της επέκτασης του προγράμματος σταδιακής εξάπλωσης του εμβολιασμού κατά της γρίπης στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό που έρχεται σε επαφή με ασθενείς σε νοσοκομεία και Κέντρα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.
• Οργάνωση της επέκτασης του προγράμματος σταδιακής εξάπλωσης του εμβολιασμού κατά του πνευμονιόκοκκου στα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών και στα άτομα που ανήκουν σε άλλες ομάδες υψηλού κινδύνου.

ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ
• Βελτίωση των υπαρχόντων δικτύων επιτήρησης γρίπης σε συνεργασία με τα Κέντρα αναφοράς Γρίπης
• Συστηματική παρακολούθηση των αναφορών του ΠΟΥ, του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), των Ευρωπαϊκών Δικτύων Επιτήρησης της Γρίπης και του Παγκόσμιου Οργανισμού για την Υγεία των Ζώων και ενημέρωσή τους για τα δεδομένα της Ελλάδας.
• Επικαιροποίηση του εκπαιδευτικού/ενημερωτικού υλικού για τους επαγγελματίες υγείας, το κοινό και τα Μ.Μ.Ε.
• Επικαιροποίηση των οδηγιών προς τους απασχολούμενους με την πτηνοτροφία ή άλλους τομείς όπου υπάρχει επαφή με τα ζώα.
• Επικαιροποίηση των οδηγιών για ταξιδιώτες προς και από τις προσβεβλημένες χώρες.
• Επικαιροποίηση των οδηγιών προς τις υγειονομικές υπηρεσίες των πυλών εισόδου για έλεγχο και αντιμετώπιση ύποπτων περιστατικών.

ΕΟΦ
• Συνέχιση διαδικασίας για την προμήθεια, αποθήκευση, διάθεση αντιϊκών εμβολίων και εμβολίων.

Δ/νσεις Υγείας Νομαρχιών – Περιφερειακές Υπηρεσίες Υγείας νοσοκομεία και άλλες μονάδες υγείας
• Επικαιροποίηση σχεδίου δράσης για την αντιμετώπιση της πανδημίας σε τοπικό επίπεδο
• Αξιολόγηση του επιπέδου προετοιμασίας για αντιμετώπιση κρουσμάτων

9. 2 Περίοδος εγρήγορσης για πανδημία

9.2.1 Φάση 3: Υπάρχουν αναφορές για λοίμωξη ανθρώπων από ένα νέο υπότυπο του ιού γρίπης, σε χώρες εκτός Ελλάδας (φάση 3 εκτός Ελλάδας), ή/και στην Ελλάδα (φάση 3 στην Ελλάδα) αλλά δεν υπάρχει μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο, ή υπάρχει σπανιότατα, μετά από πολύ στενή επαφή

ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ
• Αξιολόγηση των συστημάτων επιτήρησης της γρίπης.
• Ενίσχυση των υπαρχόντων δικτύων επιτήρησης.
• Σχεδιασμός και επέκταση της επιτήρησης σε επιλεγμένα νοσοκομεία (παιδιατρικά νοσοκομεία, νοσοκομεία αναπνευστικών παθήσεων κλπ), όταν αυτό κριθεί αναγκαίο.
• Συστηματική παρακολούθηση των αναφορών του ΠΟΥ, του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), των Ευρωπαϊκών Δικτύων Επιτήρησης της Γρίπης, και του Διεθνούς Οργανισμού για την Υγεία των Ζώων.
• Επανακαθορισμός των οδηγιών για τις ομάδες προτεραιότητας για διενέργεια αντιγριππικού εμβολιασμού και χρήσης αντιϊκών φάρμακων για χημειοπροφύλαξη και θεραπεία.
• Επικαιροποίηση εκπαιδευτικού και ενημερωτικού υλικού για τους επαγγελματίες υγείας, το κοινό και τα Μ.Μ.Ε.
• Ορισμοί κρούσματος και οδηγίες για ανεύρεση και διαχείριση κρουσμάτων στα νοσοκομεία και ιδιώτες γιατρούς
• Επικαιροποίηση οδηγιών για ταξιδιώτες από και προς τις προσβεβλημένες χώρες
• Διερεύνηση των κρουσμάτων σε συνεργασία με τις τοπικές υγειονομικές υπηρεσίες, ενημέρωση των διεθνών οργανισμών σχετικά με τα αποτελέσματα της διερεύνησης
• Επικαιροποίηση οδηγιών προς τις υγειονομικές υπηρεσίες των πυλών εισόδου για έλεγχο και αντιμετώπιση ύποπτων περιστατικών.

Κέντρα Αναφοράς Γρίπης
• Εργαστηριακός έλεγχος των κλινικών δειγμάτων ασθενών με γριππώδη συνδρομή, απομόνωση των στελεχών
• Τυποποίηση των στελεχών του ιού που απομονώνονται.
• Στενή συνεργασία με άλλα εργαστήρια εκτός Ελλάδας και με τα εργαστήρια του δικτύου του ΠΟΥ για ανταλλαγή πληροφοριών.

ΕΟΦ
• Καταγραφή των διαθέσιμων αντιϊκών φαρμάκων
• Συνέχιση διαδικασίας για εξασφάλιση επάρκειας σε φάρμακα – εμβόλια

Δ/νσεις Υγείας Νομαρχιών – Περιφερειακές Υπηρεσίες Υγείας νοσοκομεία και άλλες μονάδες υγείας
• Έλεγχος και επικαιροποίηση του τοπικού σχεδίου πανδημίας.

9.2.2 Φάση 4: Μικρές συρροές κρουσμάτων γρίπης από το νέο υπότυπο, με περιορισμένη μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο, σε χώρες εκτός Ελλάδας (φάση 4 εκτός Ελλάδας) ή/και στην Ελλάδα (φάση 4 για την Ελλάδα).

Υ.Υ.Κ.Α
• Σύγκλιση της Εθνικής Επιτροπής Πανδημίας Γρίπης καθορισμός των δράσεων κάθε εμπλεκόμενου φορέα με βάση το πλάνο ενός εκάστου.
• Συνεργασία με τους φορείς Δημόσιας Υγείας (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ, Κέντρα Αναφοράς Γρίπης, ΕΟΦ, ΕΣΔΥ κλπ), καθώς και με άλλους Οργανισμούς, Φορείς και Υπηρεσίες, σχετικά με την λήψη μέτρων ελέγχου και πρόληψης.
• Ενημέρωση των Δ/νσεων Υγείας των Νομαρχιών, των Περιφερειακών Υπηρεσιών Υγείας, των νοσοκομείων, και άλλων μονάδων υγείας για την ενεργοποίηση των σχεδίων δράσης για τη φάση αυτή.
• Συχνή ενημέρωση εμπλεκομένων φορέων όσον αφορά το επίπεδο εγρήγορσης.
• Οργάνωση της συνέχισης και εξάπλωσης του αντιγριπικού εμβολιασμού ιδιαιτέρως στις ομάδες προτεραιότητας.
• Οργάνωση της διενέργειας εμβολιασμού με το πανδημικό εμβόλιο όταν αυτό είναι διαθέσιμο.
• Επανεκτίμηση των αναγκών σε φάρμακα και εξασφάλιση ικανοποιητικών ποσοτήτων φαρμάκων.
• Οδηγίες για χορήγηση χημειοπροφύλαξης με αντιϊκά φάρμακα όπου κριθεί απαραίτητο.
• Σχεδιασμός για πιθανή απομόνωση κρουσμάτων στις πύλες εισόδου της χώρας.
• Εκτίμηση της ανάγκης και των διαδικασιών για διεθνή βοήθεια εάν χρειαστεί
• Διαδικασίες για ανεύρεση πρόσθετων πόρων εάν χρειαστεί
• Ενημέρωση φορέων για απρόοπτες εξελίξεις

ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ
• Συνέχιση των συστημάτων επιτήρησης της γρίπης σε συνεργασία με τα Κέντρα Αναφοράς Γρίπης, αυξημένη εγρήγορση όσον αφορά την ανάλυση και ερμηνεία των επιδημιολογικών ευρημάτων σε ύποπτα, πιθανά και επιβεβαιωμένα κρούσματα.
• Εξασφάλιση της δυνατότητας ταχέων διαγνωστικών μεθόδων σε όσο το δυνατόν περισσότερους χώρους παροχής ιατρικής φροντίδας.
• Περαιτέρω επέκταση της επιτήρησης σε επιλεγμένα νοσοκομεία
• Συστηματική παρακολούθηση των αναφορών του ΠΟΥ, του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) και των Ευρωπαϊκών Δικτύων Επιτήρησης της Γρίπης. Ενημέρωση ΠΟΥ, ECDC για τις εξελίξεις στην Ελλάδα.
• Καθορισμός οδηγιών για τις ομάδες προτεραιότητας για διενέργεια πανδημικού εμβολιασμού.
• Οδηγίες προς τα νοσοκομεία για αντιμετώπιση υπόπτων, πιθανών και επιβεβαιωμένων κρουσμάτων με βάση την εμπειρία
• Επικαιροποίηση και διακίνηση εκπαιδευτικού και ενημερωτικού υλικού για τους επαγγελματίες υγείας, το κοινό και τα Μ.Μ.Ε.
• Εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας για ανίχνευση περιπτώσεων
• Διερεύνηση περιστατικών σε συνεργασία με τις τοπικές υγειονομικές υπηρεσίες, ανίχνευση επαφών κρουσμάτων.
• Γραμμές επικοινωνίας με το κοινό και επαγγελματίες υγείας, αύξηση του προσωπικού
• Οδηγίες στις αντίστοιχες υγειονομικές υπηρεσίες για ενημέρωση και έλεγχο ταξιδιωτών στις πύλες εισόδου και εξόδου της χώρας

Κέντρα Αναφοράς Γρίπης
• Εργαστηριακός έλεγχος των κλινικών δειγμάτων ασθενών με γριππώδη συνδρομή, απομόνωση των στελεχών
• Τυποποίηση των στελεχών του ιού που απομονώνονται όπως και ανωτέρω.
• Στενή συνεργασία με άλλα εργαστήρια εκτός Ελλάδας και με τα εργαστήρια του δικτύου του ΠΟΥ για ανταλλαγή πληροφοριών.
ΕΟΦ
• Διάθεση των αντιϊκών φαρμάκων βάσει των σχεδίων του Υ.Υ.Κ.Α για εκτεθέντες και περιστατικά.

Δ/νσεις Υγείας Νομαρχιών – Περιφερειακές Υπηρεσίες Υγείας νοσοκομεία και άλλες μονάδες υγείας
• Επικαιροποίηση και ενεργοποίηση του σχεδίου δράσης για την αντιμετώπιση της πανδημίας σε τοπικό επίπεδο για την συγκεκριμένη φάση.

9.2.3 Φάση 5: Μεγαλύτερες συρροές κρουσμάτων γρίπης από το νέο υπότυπο με περιορισμένη ακόμη μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο, σε χώρες εκτός Ελλάδας (φάση 5 εκτός Ελλάδας) ή/και στην Ελλάδα (φάση 5 στην Ελλάδα).

Υ.Υ.Κ.Α
• Σύγκλιση της Εθνικής Επιτροπής Πανδημίας Γρίπης
• Συνεργασία με τους φορείς Δημόσιας Υγείας (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ, Κέντρα Αναφοράς Γρίπης, ΕΟΦ, ΕΣΔΥ κλπ), καθώς και με άλλους Οργανισμούς, Φορείς και Υπηρεσίες, σχετικά με την λήψη μέτρων ελέγχου και πρόληψης. Αύξηση της συχνότητας συναντήσεων εκπροσώπων των εμπλεκομένων φορέων για συντονισμό δράσης.
• Εκτίμηση της ανάγκης και των διαδικασιών για διεθνή βοήθεια εάν χρειαστεί.
• Συστηματική επικοινωνία με υπουργεία υγείας των γειτονικών και άλλων χωρών καθώς και των ευρωπαϊκών οργανισμών.
• Επανεκτίμηση των αναγκών σε φάρμακα και εξασφάλιση ικανοποιητικών ποσοτήτων φαρμάκων.
• Οργάνωση των διαδικασιών ελέγχου στις πύλες εισόδου και εξόδου της χώρας.
• Έλεγχος ότι το σύστημα υγείας είναι έτοιμο να ανταποκριθεί σε αυξημένες ανάγκες.
• Προειδοποίηση των νοσοκομείων, των Κέντρων Υγείας και όλων των Υπηρεσιών παροχής ιατρικής φροντίδας για την πιθανότητα έναρξης πανδημίας και υπενθύμιση αναθεώρησης των σχεδίων αντιμετώπισης πανδημίας που έχουν συντάξει.
• Διαδικασίες για την διακοπή χρήσης του εποχικού εμβολίου, ενεργοποίηση των διαδικασιών για την προμήθεια του πανδημικού εμβολίου. Οργάνωση της διάθεσης του πανδημικού εμβολίου και της προετοιμασίας για μαζικούς εμβολιασμούς (καθορισμός χώρων εμβολιασμού, ενημέρωση για θέματα δεοντολογίας), για την στιγμή όταν θα κυκλοφορήσει το πανδημικό εμβόλιο.
• Διαδικασίες διάθεσης και διανομής αντιϊκών σε περιφερειακό επίπεδο.

ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ
• Συνέχιση της επιτήρησης της γρίπης, αυξημένη εγρήγορση όσον αφορά την ανάλυση και ερμηνεία των επιδημιολογικών ευρημάτων σε ύποπτα, πιθανά και επιβεβαιωμένα κρούσματα.
• Επέκταση της επιτήρησης σε περισσότερα νοσοκομεία, πιθανή εφαρμογή συνδρομικού συστήματος στα ΤΕΠ των νοσοκομείων
• Εξασφάλιση της δυνατότητας ταχέων διαγνωστικών μεθόδων σε όσο το δυνατόν περισσότερους χώρους παροχής ιατρικής φροντίδας.
• Συστηματική παρακολούθηση των αναφορών του ΠΟΥ, του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) και των Ευρωπαϊκών Δικτύων Επιτήρησης της Γρίπης. Ενημέρωση ΠΟΥ για τις εξελίξεις στην Ελλάδα.
• Καθορισμός οδηγιών για τις ομάδες προτεραιότητας για διενέργεια εμβολιασμού με το πανδημικό εμβόλιο.
• Επανακαθορισμός των οδηγιών για τις ομάδες προτεραιότητας για χρήση αντιϊκών φάρμακων για χημειοπροφύλαξη και θεραπεία.
• Οδηγίες προς τα νοσοκομεία για αντιμετώπιση υπόπτων, πιθανών και επιβεβαιωμένων κρουσμάτων με βάση την εμπειρία
• Επικαιροποίηση και διακίνηση εκπαιδευτικού και ενημερωτικού υλικού για τους επαγγελματίες υγείας, το κοινό και τα Μ.Μ.Ε.
• Διερεύνηση περιστατικών σε συνεργασία με τις τοπικές υγειονομικές υπηρεσίες, ανίχνευση επαφών κρουσμάτων.
• Γραμμές επικοινωνίας με το κοινό και επαγγελματίες υγείας, αύξηση του προσωπικού.
• Οδηγίες στις αντίστοιχες υγειονομικές υπηρεσίες για ενημέρωση και έλεγχο ταξιδιωτών στις πύλες εισόδου και εξόδου της χώρας

Κέντρα Αναφοράς Γρίπης
• Τυποποίηση των στελεχών του ιού που απομονώνονται.
• Διαχείριση αυξημένου αριθμού δειγμάτων
• Στενή συνεργασία με άλλα εργαστήρια εκτός Ελλάδας και με τα εργαστήρια του δικτύου του ΠΟΥ για ανταλλαγή πληροφοριών.

ΕΟΦ
• Διαδικασίες για την προμήθεια του πανδημικού εμβολίου εφόσον έχει αρχίσει η παραγωγή του
• Εφαρμογή διαδικασιών για την διακοπή της εισαγωγής του εποχικού.
• Αύξηση αποθέματος σε αντιϊκά

Δ/νσεις Υγείας Νομαρχιών – Περιφερειακές Υπηρεσίες Υγείας νοσοκομεία και άλλες μονάδες υγείας
• Υλοποίηση σχεδιασμού για την αντιμετώπιση της πανδημίας σε τοπικό επίπεδο

9. 4. Περίοδος πανδημίας
9.4.1 Φάση 6: Αυξημένη και συνεχιζόμενη μετάδοση του νέου υποτύπου του ιού στον γενικό πληθυσμό. Επιδημίες από το νέο υπότυπο σε χώρες εκτός Ελλάδας (Φάση 6 εκτός Ελλάδας) ή/και στην Ελλάδα (φάση 6α – φάση 6ε στην Ελλάδα)

Υ.Υ.Κ.Α
• Σύγκλιση της Εθνικής Επιτροπής Αντιμετώπισης Πανδημίας, δήλωση πανδημίας
• Ενημερωτικές Εγκύκλιοι προς τα νοσοκομεία, τους χώρους παροχής πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, τις Δ/νσεις Υγείας Νομαρχιών και τα ΔΥΠΕ για την έναρξη της πανδημίας και συνεργασία για δράσεις σε τοπικό επίπεδο.
• Συχνές – καθημερινές συναντήσεις με τους υπόλοιπους εμπλεκόμενους φορείς και ανασκόπηση σχεδίων δράσης.
• Συνεργασία με τον ΕΟΦ για επιβεβαίωση επάρκειας αποθεμάτων σε αντιβιοτικά και άλλα απαραίτητα φάρμακα
• Καθορισμός διαδικασιών για απομόνωση και καραντίνα.
• Οργάνωση της εφαρμογής του σχεδίου για τον εμβολιασμό με το πανδημικό εμβόλιο.
• Οδηγίες στα νοσοκομεία για τη σωστή διαχείριση των κλινών τους ώστε να αντιμετωπιστούν οι αυξημένες απαιτήσεις που αναμένονται.
• Αναγνώριση και επίλυση ειδικών προβλημάτων όπως τρόπος λειτουργίας Υπηρεσιών, διαθεσιμότητα εμβολίων και αντιϊκών φαρμάκων.
• Συνεχής ενημέρωση των ΜΜΕ, επαγγελματιών υγείας και κοινού.
• Κατάρτιση πρωτοκόλλου σχετικά με τις συνθήκες και το χρόνο χαρακτηρισμού της χώρας ως βρισκόμενη σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.
• Σχεδιασμός για πιθανή απομόνωση κρουσμάτων στις πύλες εισόδου της χώρας και όπου αλλού κριθεί απαραίτητο.
• Εκτίμηση της ανάγκης και των διαδικασιών για διεθνή βοήθεια εάν χρειαστεί
• Διαδικασίες για ανεύρεση πρόσθετων πόρων εάν χρειαστεί.
• Ενημέρωση φορέων για απρόοπτες εξελίξεις
• Επικοινωνία – προετοιμασία του κοινού για την πανδημία
• Ενημέρωση του κοινού για παρεμβάσεις που θα πρέπει να γίνουν όπως ιεράρχηση παροχής ιατρικών υπηρεσιών, απαγόρευση ταξιδιών, μείωση της δυνατότητας παραγωγής βασικών αγαθών κλπ

ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ
• Συνέχιση των συστημάτων επιτήρησης της γρίπης, αυξημένη εγρήγορση όσον αφορά την ανάλυση και ερμηνεία των επιδημιολογικών ευρημάτων σε ύποπτα, πιθανά και επιβεβαιωμένα κρούσματα.
• Αυξημένη επιτήρηση, σε συνεργασία με τις επιτροπές λοιμώξεων των νοσοκομείων, των ιογενών πνευμονιών και των περιστατικών λοίμωξης του αναπνευστικού σε άτομα που έχουν ταξιδέψει στις περιοχές όπου εμφανίζονται οι επιδημίες από το νέο στέλεχος, ή σε άτομα που έχουν έρθει σε επαφή με ταξιδιώτες από τις χώρες αυτές. Πρόσθετα συστήματα επιτήρησης και συλλογής πληροφοριών, όπως καταγραφή απουσιών σε σχολεία ή σε άλλους επιλεγμένους χώρους, πληρότητα νοσοκομειακών κλινών κλπ.
• Καταγραφή των θανάτων σε εβδομαδιαία βάση.
• Εντατικοποίηση της εργαστηριακής επιτήρησης με λήψη όσο το δυνατόν περισσοτέρων κλινικών δειγμάτων από τους ασθενείς με γριππώδη συνδρομή ή πνευμονία που προσέρχονται προς εξέταση σε επιλεγμένα νοσοκομεία της χώρας.
• Επανακαθορισμός οδηγιών για τις ομάδες προτεραιότητας για διενέργεια εμβολιασμού με το πανδημικό εμβόλιο.
• Καθορισμός οδηγιών για επέκταση του εμβολιασμού και σε άλλες ομάδες με βάση την διαθεσιμότητα του πανδημικού εμβολίου.
• Καθορισμός οδηγιών όσον αφορά στην χρήση των αντιϊκών φαρμάκων, καθώς και τα μέτρα πρόληψης για όσους δεν εμβολιαστούν.
• Συνεχής αποστολή πληροφοριών προς όλους τους επαγγελματίες υγείας και τις υγειονομικές υπηρεσίες όσον αφορά τα επιδημιολογικά δεδομένα. Οδηγίες προς τα νοσοκομεία για αντιμετώπιση υπόπτων, πιθανών και επιβεβαιωμένων κρουσμάτων με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα.
• Ανίχνευση των επαφών των ασθενών και ενημέρωσή τους για αναζήτηση ιατρικής βοήθειας σε περίπτωση εμφάνισης συμπτωμάτων και λήψη μέτρων για περιορισμό της μετάδοσης του ιού.
• Επικαιροποίηση και διακίνηση εκπαιδευτικού και ενημερωτικού υλικού για τους επαγγελματίες υγείας, το κοινό και τα Μ.Μ.Ε.
• Γραμμές επικοινωνίας με το κοινό και επαγγελματίες υγείας, περαιτέρω αύξηση του προσωπικού.
• Οδηγίες στις αντίστοιχες υγειονομικές υπηρεσίες για ενημέρωση και έλεγχο ταξιδιωτών στις πύλες εισόδου και εξόδου της χώρας
• Εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας για ανίχνευση περιπτώσεων
• Συστηματική παρακολούθηση των αναφορών του ΠΟΥ, του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) και των Ευρωπαϊκών Δικτύων Επιτήρησης της Γρίπης. Συνεχής επικοινωνία και ενημέρωση ΠΟΥ, ECDC για εξελίξεις στην Ελλάδα.

Κέντρα Αναφοράς Γρίπης
• Τυποποίηση των στελεχών γρίπης που απομονώνονται με έμφαση στις αντιγονικές αλλαγές.
• Ανταλλαγή πληροφοριών με τα αντίστοιχα κέντρα στο εξωτερικό.
• Διαχείριση αυξημένου αριθμού κλινικών δειγμάτων
• Έλεγχος της ευαισθησίας στελεχών του ιού σε αντιϊκούς παράγοντες εφ΄ όσον αυτό είναι εφικτό.

ΕΟΦ
• Παρακολούθηση της διαδικασίας παρασκευής των νέων εμβολίων και εξασφάλιση του τρόπου παραλαβή τους.
• Έναρξη της διαδικασίας χορήγησης άδειας κυκλοφορίας των νέων εμβολίων στην Ελλάδα.
• Συνεργασία με κατασκευάστριες εταιρίες και τον Π.Ο.Υ σχετικά με κλινικές μελέτες για την ανοσοεπάρκεια του εμβολίου.
• Παρακολούθηση και καταγραφή των παρενεργειών των νέων εμβολίων και των αντιϊκών φαρμάκων.

Δ/νσεις Υγείας Νομαρχιών, Περιφερειακές Υπηρεσίες Υγείας, Νοσοκομεία και άλλες μονάδες υγείας
• Προγραμματισμός, διενέργεια εμβολιασμών στην περιοχή ευθύνης τους, και διάθεση των αντιϊκών και άλλων φαρμάκων.
• Συνέχιση της εφαρμογής τοπικών σχεδίων αντιμετώπισης πανδημίας.
• Εξασφάλιση διαθεσιμότητας κλινών, δυνατότητα αύξησης των κλινών και επάρκεια προσωπικού.
• Προγραμματισμός διενέργειας εμβολιασμών, εξασφάλιση των απαιτουμένων δόσεων αντιϊκών και αντιμικροβιακών φαρμάκων.
• Εφαρμογή των σχεδίων αντιμετώπισης πανδημίας.
• Διαχείριση των αποθεμάτων εμβολίων και αντιϊκών φαρμάκων.

Εργαστήρια νοσοκομείων
• Συνεργασία με τα Κέντρα Αναφοράς Γρίπης για τον εργαστηριακό έλεγχο ατόμων με γριππώδη συνδρομή και ιογενείς πνευμονίες.
• Καταγραφή και δήλωση στο ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ των παθογόνων που είναι αιτία σοβαρών ή θανατηφόρων λοιμώξεων ως επιπλοκές σε ασθενείς με λοίμωξη από το πανδημικό στέλεχος καθώς και της ευαισθησίας ή αντοχής τους στα αντιβιοτικά.

Αρμοδιότητες άλλων φορέων
Θα πρέπει να αναφερθεί ότι εκτός των ανωτέρω φορέων, κατά τη διάρκεια της πανδημίας και σε ορισμένες φάσεις, θα εμπλακούν και διάφοροι άλλοι φορείς που θα κλιθούν να παίξουν ουσιαστικό ρόλο.
Φορείς, όπως η Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας και οι εποπτευόμενες από αυτήν Υπηρεσίες, θα συμβάλλουν ουσιαστικά στην εφαρμογή μέτρων καραντίνας, εάν παραστεί ανάγκη, καθώς και στη μετατροπή δημόσιων χώρων σε χώρους παροχής πρωτοβάθμιας ιατρικής φροντίδας, ενεργοποιώντας το σχέδιο Ξενοκράτης.

9.5 Περίοδος μετά την πανδημία

Μια πανδημία θεωρείται ότι έχει τελειώσει όταν τα επιδημιολογικά δεδομένα επιστρέφουν στο προ της πανδημίας επίπεδο.
Κάθε φορέας εκπονεί συνολική έκθεση όπου παρουσιάζονται όλα τα δεδομένα που συνέλεξε κατά την διάρκεια της πανδημίας και όλες οι δράσεις που έλαβαν χώρα στις διάφορες φάσεις και επίπεδα αυτής.
Η επιτροπή αντιμετώπισης πανδημίας εκπονεί έκθεση με τη συνολική αποτίμηση της αντιμετώπισης της πανδημίας και της αποτελεσματικότητας των σχεδίων δράσης. Επίσης κάνει εκτίμηση της εμπειρίας που αποκτήθηκε καθ΄ όλη την διάρκεια της πανδημίας.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΕΚΤΑΚΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΣΤΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΓΡΙΠΗΣ

Α. Η ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΜΙΑΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ

Ο σχεδιασμός αντιμετώπισης μιας πανδημίας γρίπης γίνεται συνήθως με βάση την πιθανότητα να νοσήσει το 25% του γενικού πληθυσμού. Ο δείκτης προσβολής μπορεί να είναι της τάξεως του 50%, αναλόγως του χρόνου που θα απαιτηθεί για την ανάπτυξη, δοκιμή, διάθεση και χορήγηση του εμβολίου για το νέο στέλεχος στο γενικό πληθυσμό. Ακόμα και στην περίπτωση που θα υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο κατά του νέου στελέχους, θα απαιτηθούν δύο δόσεις ανά άτομο για να υπάρξει επαρκής ανοσολογική απάντηση, η οποία θα επιτευχθεί σε 6 εβδομάδες μετά την πρώτη δόση. Το εμβόλιο έχει αποτελεσματικότητα 70-90%, επομένως ένα ποσοστό εμβολιασθέντων δεν θα ανταποκριθεί ανοσολογικά.
Όσον αφορά στη προφύλαξη με αντιϊκά φάρμακα, φαίνεται ότι είναι αποτελεσματική στην αντιμετώπιση των συνηθισμένων επιδημιών, δεν έχει όμως αξιολογηθεί μέχρι σήμερα σε μια πανδημία.
Είναι προφανές λοιπόν, ότι ο αριθμός των απαιτούμενων κλινών νοσηλείας μπορεί να είναι πολύ μεγάλος. Για το λόγο αυτό είναι αναγκαίος ο σχεδιασμός διάθεσης των υπαρχόντων κλινών. Θα πρέπει επίσης να εξεταστούν όλες οι δυνατότητες και οι τρόποι αύξησης του αριθμού των υπαρχόντων κλινών.
Επίσης θα πρέπει να ληφθεί υπ΄ όψιν ότι θα απαιτηθεί αύξηση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού σε όλους τους χώρους παροχής ιατρικής φροντίδας για την αντιμετώπιση του αυξημένου αριθμού των ασθενών. Στο σχεδιασμό αύξησης του προσωπικού θα πρέπει να συνυπολογιστεί ότι ένα ποσοστό του υπάρχοντος προσωπικού δεν θα είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του λόγω νόσησης.

Α.1 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΣΕ ΚΛΙΝΕΣ

Α.1.1 Καθορισμός των διαθέσιμων κλινών των νοσοκομείων.
Είναι απαραίτητη η καταγραφή της δυναμικότητας σε κλίνες των κρατικών νοσοκομείων ανά περιφέρεια. Επίσης θα πρέπει να είναι καταγεγραμμένες και οι διαθέσιμες κλίνες των ιδιωτικών θεραπευτηρίων, τουλάχιστον της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.

Α.1.2 Τρόποι αύξησης των διαθέσιμων κλινών.
• Αύξηση των κενών κλινών μέσω της μείωσης των τακτικών και μη επειγόντων εισαγωγών.
• Διάθεση κενών κλινών ιδιωτικών νοσοκομείων σε ασθενείς δημόσιων νοσοκομείων.
• Μείωση των τακτικών εισαγωγών στα ιδιωτικά νοσοκομεία,.
• Χρησιμοποίηση των κλινών των στρατιωτικών νοσοκομείων και των μονάδων αποκατάστασης.
• Μετατροπή ξενοδοχείων σε θεραπευτήρια.

Αντίστοιχη πρόβλεψη πρέπει να υπάρξει και για τις κλίνες στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας.

Α.2 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΣΕ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ

Α.2.1 Πιθανές πηγές ιατρικονοσηλευτικού και λοιπού προσωπικού.
Για την αντιμετώπιση των ελλείψεων του προσωπικού στα νοσοκομεία μπορούν να αξιοποιηθούν :
• Φοιτητές ιατρικών σχολών.
• Φοιτητές νοσηλευτικής δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
• Νοσηλευτές, με βάση τα μητρώα των συλλόγων νοσηλευτών,
• Ειδικευμένοι ιατροί, με βάση τα μητρώα των κατά τόπους Ιατρικών Συλλόγων και του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου.
• Άλλοι επαγγελματίες υγείας όπως φαρμακοποιοί, φυσιοθεραπευτές, κλπ

• Εθελοντές μη κυβερνητικών οργανώσεων σε υποστηρικτικές μη ιατρικές υπηρεσίες, όπως το σερβίρισμα, η παρασκευή γευμάτων κλπ.

Β. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΧΕΔΙΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΕΚΤΑΚΤΟΥ ΑΝΑΓΚΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΩΝ.
Τα νοσοκομεία θα πρέπει να εκπονήσουν σχέδια αντιμετώπισης εκτάκτου ανάγκης. Τέτοια σχέδια δημιουργήθηκαν ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων από όλα τα νοσοκομεία των Ολυμπιακών νομών. Τα σχέδια αυτά θα πρέπει να προσαρμοστούν στις ανάγκες αντιμετώπισης μιας πανδημίας. Παρόμοια σχέδια θα πρέπει να γίνουν σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας και να περιλάβουν τα παρακάτω:

Β.1 Εκπαίδευση προσωπικού
Εκπαίδευση προσωπικού στην κατανόηση και εφαρμογή του σχεδίου αντιμετώπισης της πανδημίας στο νοσοκομείο, στα μέτρα προφύλαξης από λοίμωξη, στο σχέδιο εμβολιασμού (εφόσον αυτός γίνει δυνατός) κλπ.

Β.2 Εξωτερικά ιατρεία
Δημιουργία υποδομής και οργάνωση διαδικασιών για εφαρμογή διαλογής (triage) στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων και τις μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.

Β.3 Κεντρικός κλιματισμός
Καθώς η γρίπη μεταδίδεται με σταγονίδια, θα πρέπει να ελεγχθεί η ροή του αέρα στο σύστημα κλιματισμού ανάμεσα στους ορόφους, τους θαλάμους, τους διαδρόμους, τα ΤΕΠ και τη ΜΕΘ του νοσοκομείου.

Β.4 Παροχή οξυγόνου
• Κάθε κρεβάτι πρέπει να έχει ξεχωριστή παροχή οξυγόνου.
• Δυνατότητα παροχής οξυγόνου 15-20 λίτρα ανά λεπτό σε ικανό αριθμό κλινών συγχρόνως.
• Μέριμνα για ικανό αριθμό φιαλών οξυγόνου και φορητών συσκευών αναρρόφησης.
• Δυνατότητα ρύθμισης της ροής του οξυγόνου ανά κλίνη.

Β. 5 Δυναμικότητα του νοσοκομείου σε αναπνευστήρες.
• Υπολογισμός του μέγιστου αριθμού ασθενών που μπορούν να νοσηλευθούν στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, με βάση το διαθέσιμο προσωπικό, τις κλίνες, τον αριθμό των αναπνευστήρων, κλπ.
• Υπολογισμός της δυνατότητας χρήσης επιπλέον κλινών σε άλλες κλινικές του νοσοκομείου (π.χ, οφθαλμολογικές, γυναικολογικές, κλπ) που έχουν διαθέσιμο αναπνευστήρα.

Β.6 Διαμονή των ασθενών.
• Έλεγχος για την ύπαρξη κενών χώρων στο νοσοκομείο, οι οποίοι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τοποθέτηση επιπλέον κλινών
• Υπολογισμός του αριθμού των εξεταστικών κλινών του νοσοκομείου,
• Έλεγχος της δυνατότητας χρήσης ενός ορόφου αποκλειστικά για ασθενείς με γρίπη.

Β.7 Προσωπικό του νοσοκομείου.
• Έλεγχος της δυνατότητας αξιοποίησης ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού που έχει συνταξιοδοτηθεί, ανάκληση αδειών και χρησιμοποίηση εθελοντών.
• Ενημέρωση του προσωπικού σχετικά με την πανδημία γρίπης και τις αρμοδιότητες του σε μια τέτοια περίπτωση.

Β.8 Αναλώσιμα
• Έλεγχος της διαθεσιμότητας σε συγκεκριμένο αποθηκευτικό χώρο των παρακάτω ειδών:
– Οξυγόνο
Σωλήνες παροχής, μάσκες, νεφελοποιητές, αναπνευστήρες μύτης, φιάλες οξυγόνου, ρυθμιστές ροής, οξύμετρα και σύριγγες αερίων αίματος.

– Έλεγχος λοιμώξεων (ατομική προστασία)
Γάντια, μάσκες 95% αναπνευστικής προστασίας, χειρουργικές μάσκες, αντισηπτικό χεριών, ιατρικές και χειρουργικές ποδιές.
– Παρεντερική θεραπεία
Ενδοφλέβιοι καθετήρες, καθετήρες κεντρικών γραμμών, βελόνες, σύριγγες, οροί, διάλυμα δεξτρόζης 5%, πώματα καθετήρων κλπ.
– Ακτινολογικό εργαστήριο
Επαρκής ποσότητα φιλμ, διαλύματα εμφάνισης κλπ.
– Μικροβιολογικό εργαστήριο
Εξασφάλιση επαρκούς ποσότητας σε υλικά καλλιεργειών, φιαλίδια για λήψη ρινοφαρυγγικού επιχρίσματος, υλικό μεταφοράς ιών, τεστ ευαισθησίας στα αντιβιοτικά, ταχεία τεστ σιέλου για γρίπη κλπ.
– Φαρμακείο
Εξασφάλιση επαρκών ποσοτήτων αντιβιοτικών και αντιϊκών φαρμάκων, καθώς και της δυνατότητας προμήθειας επιπλέον ποσοτήτων εάν χρειαστεί.

Β.9 Τεχνικές Υπηρεσίες
Για να υπάρξει αύξηση στη χωρητικότητα του νοσοκομείου θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη για την αντιμετώπιση της ζήτησης στις παρακάτω υπηρεσίες:
• Ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί και τεχνικοί ιατρικών μηχανημάτων,
• Διαχείριση ιατρικών αποβλήτων,
• Παροχή νερού,
• Διαθεσιμότητα σε ηλεκτρικές γεννήτριες,
• Ασφάλεια του νοσοκομείου,
• Κλιματισμός,
• Ασθενοφόρα,
• Αποθήκη αναλώσιμου και υγειονομικού υλικού,
• Ραφείο και πλυντήριο,
• Μαγειρεία κλπ.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ

ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΓΡΙΠΗΣ:

ΑΔΡΗ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ
ΦΟΡΤΙΟΥ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑΣ

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ακολουθούν αδρές και αρχικές εκτιμήσεις για τη νοσηρότητα και το φόρτο των Υπηρεσιών υγείας σε περίπτωση εμφάνισης πανδημίας γρίπης. Οι εκτιμήσεις που παρουσιάζονται βασίζονται σε πληθώρα παραδοχών (βλέπε παρακάτω), ενέχουν μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας και πρέπει να ληφθούν υπόψη με συνεκτίμηση των περιορισμών τους.

Β. ΑΔΡΗ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΦΟΡΤΙΟΥ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑΣ
Οι αρχικές εκτιμήσεις βασίστηκαν αφενός στην ηλικιακή και γεωγραφική κατανομή του ελληνικού πληθυσμού (απογραφή 2001) και αφετέρου στις υποθέσεις που χρησιμοποίησε το ολλανδικό σχέδιο ετοιμασίας για πανδημία γρίπης [1,2]. Γίνονται εκτιμήσεις για την «κανονική» περίοδο γρίπης (υπόθεση αναλογίας προσβολής 10%), καθώς και για δύο ενδεχόμενα έκτασης της πανδημίας (με αναλογία προσβολής 30% και 50% έκαστο), με την παραδοχή της εμφάνισης των κρουσμάτων αυτών (πρώτο επιδημικό κύμα) μέσα σε 3 μήνες και με κανονική κατανομή των κρουσμάτων κατά το διάστημα αυτό. Επιπλέον, οι εκτιμήσεις βασίζονται στις παραδοχές του ολλανδικού σχεδίου και σε ορισμένες άλλες παραμέτρους: αναλογία νοσούντων από γρίπη που προσφεύγουν στο γιατρό (25%), ποσοστό του πληθυσμού σε υψηλό κίνδυνο για επιπλοκές γρίπης κατά ηλικιακή ομάδα (πίνακας 1Α), αναλογία πληθυσμού που νοσηλεύεται στο νοσοκομείο για γρίπη κατά ηλικιακή ομάδα και ομάδα κινδύνου για επιπλοκές (πίνακας 1Β), μέση διάρκεια νοσηλείας (8 ημέρες) [1-4].

Για ακριβέστερες εκτιμήσεις πρέπει να χρησιμοποιηθούν ελληνικά επιδημιολογικά δεδομένα (για τις παραμέτρους για τις οποίες αυτά υπάρχουν) και να αναπτυχθούν πιο λεπτομερώς υποθέσεις για εναλλακτικά ενδεχόμενα (π.χ. διαφορετική αναλογία προσβολής κατά ηλικία κλπ.). Όσον αφορά την αναλογία του πληθυσμού που νοσηλεύεται καθώς και τη θνησιμότητα από γρίπη, λαμβάνονται υπόψη τα δεδομένα από τις «κανονικές» περιόδους της γρίπης. Είναι ενδεχόμενο σε περίπτωση πανδημίας αυτά να είναι πολύ διαφορετικά (καθώς αυτό εξαρτάται από τα εγγενή χαρακτηριστικά του πανδημικού στελέχους του ιού που θα εμφανιστεί), και ακριβέστερες εκτιμήσεις θα πρέπει να λάβουν υπόψη υποθέσεις για σχετικά εναλλακτικά ενδεχόμενα. Τέλος, οι εκτιμήσεις για τις παραμέτρους αυτές (ως εκ τούτου και ο μέγιστος αναγκαίος αριθμός κλινών) εξαρτάται μεταξύ άλλων και από την πολιτική που θα εφαρμοστεί για τον εμβολιασμό ομάδων υψηλού κινδύνου κατά του πνευμονιόκοκκου καθώς και για την χορήγηση αντιικών φαρμάκων κατά την πανδημία [5].

Πίνακας 1.
Προκαταρκτικές παραδοχές βάσει των οποίων έγιναν οι εκτιμήσεις του φορτίου νοσηρότητας.
Α/ Αδρή προκαταρκτική εκτίμηση αριθμού ατόμων σε υψηλό κίνδυνο για επιπλοκές γρίπης.

Ποσοστά (%) (1) Αριθμοί (Ελλάδα, πληθ. 2001)
Ηλικία Χαμηλού
κινδύνου Υψηλού
κινδύνου Χαμηλού
κινδύνου Υψηλού
κινδύνου Σύνολο
0-19 97,68 2,32 2.339.815 55.513 2.395.328
20-64 93,85 6,15 6.283.557 411.892 6.695.449
65+ 65,05 34,95 1.218.521 654.722 1.873.243
Σύνολο 90,92 9,08 9.968.060 995.960 10.964.020
Β/ Αδρή προκαταρκτική εκτίμηση αριθμού ατόμων που νοσηλεύονται για γρίπη
(σε «κανονική» περίοδο γρίπης).
Αναλογία ανά 100.000 πληθυσμού (1) Αριθμοί (Ελλάδα, πληθ. 2001)
Ηλικία Χαμηλού
κινδύνου Υψηλού
κινδύνου Χαμηλού
κινδύνου Υψηλού
κινδύνου Σύνολο
0-19 0,4 100 9 56 65
20-64 0,4 100 25 412 437
65+ 40 185 487 1211 1.699

1) Βάσει δεδομένων διεθνούς βιβλιογραφίας [1-4].

Πίνακας 2.
Ετοιμασία για πανδημία γρίπης: αδρή προκαταρκτική εκτίμηση συνολικού αριθμού κρουσμάτων, ιατρικών επισκέψεων και εισαγωγών σε νοσοκομείο.

“Κανονική” περίοδος (1) Προσβολή 30% (2) Προσβολή 50% (3)
Ηλικία
(έτη) Κρούσματα Ιατρικές
επισκέψεις Εισαγωγές Κρούσματα Ιατρικές
επισκέψεις Εισαγωγές Κρούσματα Ιατρικές
επισκέψεις Εισαγωγές
0-19 239.533 59.883 65 718.598 179.650 195 1.197.664 299.416 324
20-64 669.545 167.386 437 2.008.635 502.159 1.311 3.347.725 836.931 2.185
65+ 187.324 46.831 1.699 561.973 140.493 5.096 936.622 234.155 8.493
Σύνολο 1.096.402 274.101 2.201 3.289.206 822.302 6.602 5.482.010 1.370.503 11.003

1) Κανονική περίοδος γρίπης με υπόθεση προσβολής 10% του πληθυσμού.
2) Υπόθεση προσβολής 30% του πληθυσμού (συνολικά).
3) Υπόθεση προσβολής 50% του πληθυσμού (συνολικά).

Πίνακας 3.
Ετοιμασία για πανδημία γρίπης: προκαταρκτική εκτίμηση μέγιστου αριθμού αναγκαίων νοσοκομειακών κλινών (σε κορύφωση επιδημικού κύματος).

Γεωγραφικό Διαμέρισμα
Πραγματικός “Κανονική” Προσβολή Προσβολή
και Νομός Πληθυσμός περίοδος (1) 30% (2) 50% (3)
2001 %
πληθ. 0-19
ετών 20+
ετών 0-19
ετών 20+
ετών 0-19
ετών 20+
ετών
Σύνολο Ελλάδος 10.964.020 20 667 61 2002 101 3337
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΗΣ 3.761.810 34,3 7 229 21 687 35 1145
ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΑΘΗΝΩΝ 2.664.776 24,3 5 162 15 487 25 811
ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 403.918 3,7 1 25 2 74 4 123
ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 151.612 1,4 0 9 1 28 1 46
ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 541.504 4,9 1 33 3 99 5 165
ΛΟΙΠΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΣ ΚΑΙ ΕΥΒΟΙΑ 829.758 7,6 2 50 5 152 8 253
ΝΟΜΟΣ ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ 224.429 2,0 0 14 1 41 2 68
ΝΟΜΟΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ 131.085 1,2 0 8 1 24 1 40
ΝΟΜΟΣ ΕΥΒΟΙΑΣ 215.136 2,0 0 13 1 39 2 65
ΝΟΜΟΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ 32.053 0,3 0 2 0 6 0 10
ΝΟΜΟΣ ΦΘΙΩΤΙΔΟΣ 178.771 1,6 0 11 1 33 2 54
ΝΟΜΟΣ ΦΩΚΙΔΟΣ 48.284 0,4 0 3 0 9 0 15
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 1.155.019 10,5 2 70 6 211 11 352
ΝΟΜΟΣ ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ 105.770 1,0 0 6 1 19 1 32
ΝΟΜΟΣ ΑΡΚΑΔΙΑΣ 102.035 0,9 0 6 1 19 1 31
ΝΟΜΟΣ ΑΧΑΙΑΣ 322.789 2,9 1 20 2 59 3 98
ΝΟΜΟΣ ΗΛΕΙΑΣ 193.288 1,8 0 12 1 35 2 59
ΝΟΜΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ 154.624 1,4 0 9 1 28 1 47
ΝΟΜΟΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ 99.637 0,9 0 6 1 18 1 30
ΝΟΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ 176.876 1,6 0 11 1 32 2 54
ΙΟΝΙΟΙ ΝΗΣΟΙ 212.984 1,9 0 13 1 39 2 65
ΝΟΜΟΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ 39.015 0,4 0 2 0 7 0 12
ΝΟΜΟΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ 111.975 1,0 0 7 1 20 1 34
ΝΟΜΟΣ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ 39.488 0,4 0 2 0 7 0 12
ΝΟΜΟΣ ΛΕΥΚΑΔΟΣ 22.506 0,2 0 1 0 4 0 7
ΗΠΕΙΡΟΣ 353.820 3,2 1 22 2 65 3 108
ΝΟΜΟΣ ΑΡΤΗΣ 78.134 0,7 0 5 0 14 1 24
ΝΟΜΟΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ 46.091 0,4 0 3 0 8 0 14
ΝΟΜΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 170.239 1,6 0 10 1 31 2 52
ΝΟΜΟΣ ΠΡΕΒΕΖΗΣ 59.356 0,5 0 4 0 11 1 18
ΘΕΣΣΑΛΙΑ 753.888 6,9 1 46 4 138 7 229
ΝΟΜΟΣ ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ 129.541 1,2 0 8 1 24 1 39
ΝΟΜΟΣ ΛΑΡΙΣΗΣ 279.305 2,5 1 17 2 51 3 85
ΝΟΜΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 206.995 1,9 0 13 1 38 2 63
ΝΟΜΟΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ 138.047 1,3 0 8 1 25 1 42
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 2.424.765 22,1 4 148 13 443 22 738
ΑΓΙΟN ΟΡΟΣ 2.262 0,0 0 0 0 0 0 1
ΝΟΜΟΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ 37.947 0,3 0 2 0 7 0 12
ΝΟΜΟΣ ΔΡΑΜΑΣ 103.975 0,9 0 6 1 19 1 32
ΝΟΜΟΣ ΗΜΑΘΙΑΣ 143.618 1,3 0 9 1 26 1 44
ΝΟΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 1.057.825 9,6 2 64 6 193 10 322
ΝΟΜΟΣ ΚΑΒΑΛΑΣ 145.054 1,3 0 9 1 26 1 44
ΝΟΜΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 53.483 0,5 0 3 0 10 0 16
ΝΟΜΟΣ ΚΙΛΚΙΣ 89.056 0,8 0 5 0 16 1 27
ΝΟΜΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ 155.324 1,4 0 9 1 28 1 47

Γεωγραφικό Διαμέρισμα
Πραγματικός “Κανονική” Προσβολή Προσβολή
και Νομός Πληθυσμός περίοδος (1) 30% (2) 50% (3)
2001 %
πληθ. 0-19
ετών 20+
ετών 0-19
ετών 20+
ετών 0-19
ετών 20+
ετών
ΝΟΜΟΣ ΠΕΛΛΗΣ 145.797 1,3 0 9 1 27 1 44
ΝΟΜΟΣ ΠΙΕΡΙΑΣ 129.846 1,2 0 8 1 24 1 40
ΝΟΜΟΣ ΣΕΡΡΩΝ 200.916 1,8 0 12 1 37 2 61
ΝΟΜΟΣ ΦΛΩΡΙΝΗΣ 54.768 0,5 0 3 0 10 1 17
ΝΟΜΟΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ 104.894 1,0 0 6 1 19 1 32
ΘΡΑΚΗ 362.038 3,3 1 22 2 66 3 110
ΝΟΜΟΣ ΕΒΡΟΥ 149.354 1,4 0 9 1 27 1 45
ΝΟΜΟΣ ΞΑΝΘΗΣ 101.856 0,9 0 6 1 19 1 31
ΝΟΜΟΣ ΡΟΔΟΠΗΣ 110.828 1,0 0 7 1 20 1 34
ΝΗΣΟΙ ΑΙΓΑΙΟΥ 508.807 4,6 1 31 3 93 5 155
ΝΟΜΟΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ 190.071 1,7 0 12 1 35 2 58
ΝΟΜΟΣ ΚΥΚΛΑΔΩΝ 112.615 1,0 0 7 1 21 1 34
ΝΟΜΟΣ ΛΕΣΒΟΥ 109.118 1,0 0 7 1 20 1 33
ΝΟΜΟΣ ΣΑΜΟΥ 43.595 0,4 0 3 0 8 0 13
ΝΟΜΟΣ ΧΙΟΥ 53.408 0,5 0 3 0 10 0 16
ΚΡΗΤΗ 601.131 5,5 1 37 3 110 6 183
ΝΟΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 292.489 2,7 1 18 2 53 3 89
ΝΟΜΟΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ 76.319 0,7 0 5 0 14 1 23
ΝΟΜΟΣ ΡΕΘΥΜΝΗΣ 81.936 0,7 0 5 0 15 1 25
ΝΟΜΟΣ ΧΑΝΙΩΝ 150.387 1,4 0 9 1 27 1 46

Κανονική περίοδος γρίπης με υπόθεση προσβολής 10% του πληθυσμού.
Υπόθεση προσβολής 30% του πληθυσμού (συνολικά).
Υπόθεση προσβολής 50% του πληθυσμού (συνολικά).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1) Genugten MLL, Heijnen MLA, Jager JC. Scenario analysis of the expected number of hospitalisations and deaths due to pandemic influenza in the Netherlands. RIVM Report 217617004. 2002.
2) Genugten MLL, Heijnen MLA, Jager JC. Pandemic influenza and healthcare demand in the Netherlands: scenario analysis. Emerging Infectious Diseases 2003; 9: 531-8.
3) Baltussen RMPM, Reinders A, Sprenger MJW, Postma MJ, Jager JC, Ament AJHA, Leidl RM. Estimating influenza related hospitalization in the Netherlands. Epidemiology and Infection 1998;121:129-38.
4) Sprenger MJW, Mulder PGH, Beyer WEP, Strik R van, Masurel N. Impact of influenza on mortality in relation to age and underlying disease, 1967-1989. International Journal of Epidemiology 1993;22:334-40.
5) WHO. Influenza pandemic preparedness and response. EB115/44/20-01-2005.
6) WHO consultation on priority public health interventions before and during an influenza pandemic Geneva, Switzerland 16–18 March 2004
7) National Influenza Pandemic Plans of the United States, Switzerland, Canada, United Kingdom, New Zealand, Ireland, Australia, Netherlands, Norway, Slovakia, Czech Republic, Hungary available under National Influenza Pandemic Plansat http://www.who.int/csr/disease/influenza/nationalpandemic/en/
8) Kiso M, Mitamura K, Sakai-Tagawa Y, Shiraishi K, Kawakami C, Kimura K, Hayden FG, Sugaya N, Kawaoka Y. Resistant influenza A viruses in children treated with oseltamivir: descriptive study. Lancet. 2004 Aug 28;364(9436):759-65.
9) Dolin R, Reichman RC, Madore HP, Maynard R, Linton PN, Webber-Jones J. A controlled trial of amantadine and rimantadine in the prophylaxis of influenza A infection. N Engl J Med 1982 Sep 2; 307(10): 580-4
10) Treanor J, Hayden F, Vrooman P, Barbarash R, Bettis R, Riff D et al. Efficacy and safety of the oral neuraminidase inhibitor oseltamivir in treating acute influenza: A randomised controlled trail. JAMA 2000;283:1016-1024.

11) Hayden FG, Osterhaus ADME, Treanor JJ, Fleming DM, Aoki FY, Nicholson KG, et al. Efficacy and safety of the neuraminidase inhibitor zanamivir in treatment of influenza virus infections. N Engl J Med 1997; 337: 874-80
12) Influenza Pandemic Preparedness Plan. Responding to an Influenza Pandemic or its Threat: the Role of WHO and Guidelines for National or Regional Planning. World Health Organization, Geneva, Switzerland, 1999.
13) Blick TJ, Sahasrabudhe A, McDonald M, Owens IJ, Morley PJ, Fenton RJ, McKimm BJ. The interaction of neuraminidase and hemagglutinin mutations in influenza virus in resistance to 4-guanidino-Neu5Ac2en. Virology 1998;246(1):95-103.
14) Hayden FG, Couch RB. Clinical and Epidemiological Importance of Influenza A Viruses Resistant to Amantadine and Rimantadine. Reviews in Medical Virology 1992;2:89-96.
15) Monto AS, Arden NH. Implications of viral resistance to amantadine in control of influenza A. Clin. Infect. Dis. 1992;15:362-7; discussion 368-9.
16) The WHO global influenza preparedness plan. Available athttp://www.who.int/csr/resources/publications/influenza/WHO_CDS_CSR_GIP_2005_5/en/index.html
17) Σχέδιο επείγουσας παρέμβασης για την αντιμετώπιση της γρίπης των ορνίθων. Υπουργείο Αγροτικής ανάπτυξης και Τροφίμων. ΦΕΚ 1760, 2004

ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ ΓΡΙΠΗΣ

Στείλτε τις απορίες σας

Σχετικές Δημοσιεύσεις: