Αλλεργική Ρινίτιδα
Συγγραφέας Ολυμπία Τσιλοχρήστου Γράφτηκε στις ,
Η Αλλεργική Ρινίτιδα είναι η πιο συχνή ατοπική πάθηση και μια από τις συχνότερες χρόνιες παθήσεις σε παιδιά κάτω των 18 ετών. Σύμφωνα με παγκόσμια μελέτη που έλαβε χώρα στα μέσα της δεκαετίας του ‘90, η συχνότητά της στα παιδιά 6-7 ετών φτάνει το 15%, ενώ στην ηλικία των 13-14 ετών ανέρχεται σε ορισμένες χώρες στο 40%. Στην παιδική ηλικία είναι πιο συχνή στα αγόρια. Παιδιά που έχουν έναν ή και τους δύο γονείς με Αλλεργική Ρινίτιδα παρουσίαζουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν και αυτά Αλλεργική Ρινίτιδα.
Η Αλλεργική Ρινίτιδα είναι χρόνια πάθηση της μύτης και οφείλεται στην επίδραση αλλεργιογόνων που βρίσκονται στον αέρα. Τα πιο συχνά υπεύθυνα αλλεργιογόνα είναι η γύρη δένδρων (π.χ. ελιά) και φυτών (π.χ. περδικάκι, γρασίδια), τα ακάρεα της σκόνης, οι μύκητες που βρίσκονται στην υγρασία και τα επιθήλια ζώων (κυρίως της γάτας και του σκύλου). Τα ακάρεα της σκόνης, οι μύκητες και τα επιθήλια των ζώων είναι αλλεργιογόνα που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα όλο το χρόνο, ονομάζονται ολοετή και προκαλούν ολοετή Αλλεργική Ρινίτιδα. Αντίθετα, η γύρη δένδρων και φυτών κυκλοφορεί στον αέρα ως επί το πλείστον συγκεκριμένες εποχές του χρόνου (την εποχή της αντίστοιχης γυρεοφορίας τους) και συνεπώς τα αλλεργιογόνα αυτά ονομάζονται εποχικά και προκαλούν εποχική Αλλεργική Ρινίτιδα. Ανάλογα με τη διάρκειά της, η Αλλεργική Ρινίτιδα μπορεί επίσης να ταξινομηθεί σε διαλείπουσα και εμμένουσα.
Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα του παιδιού με Αλλεργική Ρινίτιδα είναι η καταρροή (μύτη που τρέχει), η συμφόρηση (μπούκωμα), τα φταρνίσματα και ο κνησμός (φαγούρα) στη μύτη ή/και μέσα στο λαιμό ή/και στα αυτιά. Η ένταση των συμπτωμάτων και η μεταβολή τους κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να ποικίλλει από παιδί σε παιδί και από χρονιά σε χρονιά.
Ως αποτέλεσμα της συμφόρησης, το παιδί συχνά εμφανίζει μαύρους κύκλους στα κάτω βλέφαρα, αναπνέει από το στόμα, ροχαλίζει και παρουσιάζει διαστήματα άπνοιας (κόβεται η ανάσα του για λίγα δευτερόλεπτα) κατά τον ύπνο. Παράλληλα, λόγω του κνησμού, συνήθως τρίβει τη μύτη με μια χαρακτηριστική κίνηση προς τα επάνω που ονομάζεται «αλλεργικός χαιρετισμός». Μακροπρόθεσμα ο «αλλεργικος χαιρετισμός» έχει ως συνέπεια την ανάπτυξη μιας εγκάρσιας πτυχής στη μύτη που αντιστοιχεί στο σημείο που «διπλώνει η μύτη» όταν την τρίβει το παιδί προς τα πάνω.
Οι εκκρίσεις της μύτης είναι κατά κανόνα διαυγείς (σαν νερό) ή λευκωπές και μπορεί να υπάρχει οπισθορρινική καταρροή, δηλαδή οι εκκρίσεις να τρέχουν από το πίσω μέρος της μύτης προς τα κάτω στο φάρυγγα. Η οπισθορρινική καταρροή μπορεί να αποτελεί το λόγο που το παιδί παρουσιάζει βήχα κυρίως όταν ξαπλώνει.
Τα προαναφερθέντα συμπτώματα εκλύονται όταν το παιδί εισπνέει αλλεργιογόνα στα οποία είναι αλλεργικό. Παρ’όλα αυτά, παρόμοια κλινική εικόνα μπορεί να παρουσιάζει όταν εισπνέει καπνό τσιγάρου, καυσαέρια, απορρυπαντικά, διάφορες έντονες μυρωδιές (κολώνια, φαγητό την ώρα που μαγειρεύεται), καθώς επίσης και όταν αντιλαμβάνεται διαφορές θερμοκρασίας ή υγρασίας από χώρο σε χώρο. Η αντίδραση αυτή σε μη ειδικά ερεθίσματα ονομάζεται μη ειδική ρινική υπεραντιδραστικότητα και οφείλεται στο γεγονός ότι η χρόνια φλεγμονή που υπάρχει στο βλεννογόνο (το εσωτερικό δηλαδή της μύτης) έχει αυξήσει την «ευαισθησία» του ώστε να μην ανέχεται και να αντιδρά υπερβολικά σε απλούς ερεθιστικούς παράγοντες που δεν έχουν σχέση με αλλεργιογόνα. Συνεπώς, οι μη ειδικοί ερεθιστικοί παράγοντες μπορεί να επιδεινώνουν και να προκαλούν εξάρσεις της Αλλεργικής Ρινίτιδας.
Αρκετά συχνά η Αλλεργική Ρινίτιδα συνυπάρχει με Αλλεργική Επιπεφυκίτιδα (κόκκινα μάτια με φαγούρα που δακρύζουν) ή και Αλλεργικό Άσθμα, καθώς επίσης με χρόνια παραρρινοκολπίτιδα (π.χ. ιγμορίτιδα) και ωτίτιδα.
Το πρώτο βήμα στη διάγνωση είναι η λήψη λεπτομερούς αλλεργιολογικού ιστορικού και η επισκόπηση του εσωτερικού του μύτης. Έπειτα ακολουθεί η διενέργεια των δερματικών δοκιμασιών δια νυγμού στα πιο συχνά αλλεργιογόνα στον αέρα της περιοχής/χώρας που ζει το παιδί. Προς την ίδια κατεύθυνση μπορεί να διεξαχθούν εξετάσεις αίματος με σκοπό τον εντοπισμό των ειδικών αντισωμάτων (IgE) που μπορεί να παράγει ο οργανισμός για το κάθε αλλεργιογόνο. Στην περίπτωση θετικού αποτελέσματος λέμε οτι το παδί είναι ευαισθητοποιημένο στο συγκεκριμένο αλλεργιογόνο. Εφόσον, οι ευαισθητοποιήσεις ταιριάζουν με την κλινική εικόνα (π.χ. το παδί έχει συμπτώματα μόνο την άνοιξη και είναι ευαισθητοποιημένο στην ελιά που είναι δένδρο που ανθοφορεί την άνοιξη), τότε μόνο δίδεται η διάγνωση της Αλλεργικής Ρινίτιδας. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί να διεξαχθεί συμπληρωματικά ειδική ρινική πρόκληση. Πρόκειται για εξέταση κατά την οποία τοποθετείται στην μύτη εκχύλισμα αλλεργιογόνου με σκοπό την αξιολόγηση της αντίδρασης, δηλαδή των συμπτωμάτων που μπορεί να εμφανιστούν με την πάροδο κάποιων λεπτών.
Ο χειρισμός του παιδιού με Αλλεργική Ρινίτιδα είναι πολύπλευρος και συνίσταται στην:
– ενημέρωση και εκπαίδευση των γονέων και του παιδιού γύρω από τις διάφορες παραμέτρους της ασθένειας και της θεραπευτικής της προσέγγισης,
– αποφυγή των υπεύθυνων αεραλλεργιογόνων,
– αποφυγή μη ειδικών ερεθιστικών παραγόντων,
– χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, και
– ειδική ανοσοθεραπεία
Τα μέτρα αποφυγής των αεραλλεργιογόνων δεν είναι πάντα εφικτά και όταν μπορούν να εφαρμοστούν η αποτελεσματικότητά τους δεν είναι πάντα δεδομένη. Σε κάθε περίπτωση όμως καλό είναι να γίνονται προσπάθειες εφαρμογής τους.
Η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής γίνεται κατά τις περιόδους που είναι υψηλά τα επίπεδα του αλλεργιογόνου στην ατμόσφαιρα και ο μικρός ασθενής έχει συμπτώματα. Συνίσταται κυρίως στη χορήγηση αντισταμινικού (από το στόμα ή σε μορφή spray για τη μύτη) ή/και spray κορτιζόνης που εφαρμόζεται στη μύτη. Ιδιαίτερα αποτελεσματική είναι η προφυλακτική χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, αγωγής δηλαδή που προηγείται την εμφάνιση συμπτωμάτων και χορηγείται λίγο πρωτού ξεκινήσει η περίοδος με αυξημένο φορτίο του αλλεργιογόνου στην ατμόσφαιρα. Κυρίως εφαρμόζεται στην εποχική Αλλεργική Ρινίτιδα.
Και ενώ η φαρμακευτική αγωγή είναι απλά συμπτωματική αγωγή, η ειδική ανοσοθεραπεία σε αεραλλεργιογόνα αποτελεί τη μοναδική αιτιολογική θεραπεία της Αλλεργικής Ρινίτιδας. Στόχος της είναι η αλλαγή του ανοσοποιητικού συστήματος ώστε να πάψει να αναγνωρίζει το αεραλλεργιογόνο ως εχθρό, σταματώντας να αντιδρά όταν έρχεται σε επαφή με αυτό. Γι’αυτό το λόγο πρόκειται για μακρόχρονη θεραπεία που διαρκεί 3-5 χρόνια. Η ανοσοθεραπεία είναι η μοναδική θεραπεία που έχει καταδειχθεί ότι μπορεί να ανακόψει την εξέλιξη της Αλλεργικής Ρινίτιδας σε Άσθμα.
