Δισκοκήλη
Συγγραφείς: Τρύφων Τότλης & Θωμάς Μουμτζιδέλλης Γράφτηκε στις ,
Ανατομία
Η άρθρωση δύο διαδοχικών σπονδυλικών σωμάτων είναι μία αμφιάρθρωση στην οποία παρεμβάλλεται ο μεσοσπονδύλιος δίσκος και ενισχύεται από τον πρόσθιο και τον οπίσθιο επιμήκη σύνδεσμο. Μεσοσπονδύλιος δίσκος υπάρχει από το Α2-Α3 μέχρι και το Ο5-Ι1 μεσοσπονδύλιο διάστημα (23 δίσκοι), ενώ ο νωτιαίος μυελός ξεκινάει από το ινιακό τρήμα και τερματίζεται στο ύψος του Ο1-Ο2 διαστήματος. Από το επίπεδο αυτό φέρεται προς τα κάτω μέχρι τον κόκυγγα το τελικό νημάτιο.
Οι ρίζες των οσφυϊκών, ιερών και κοκυγγικών νεύρων φέρονται σχεδόν παράλληλα προς το τελικό νημάτιο, το οποίο καλύπτουν όπως οι τρίχες την ουρά του αλόγου σχηματίζοντας έτσι την ιππουρίδα. Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος αποτελείται από τον ινώδη δακτύλιο στην περιφέρεια και τον πηκτοειδή πυρήνα στο κέντρο. Ο ινώδης δακτύλιος αποτελείται από ομόκεντρα κυκλικά ινοχόνδρινα πετάλια και χωρίζεται στον εξωτερικό ινώδη δακτύλιο που αποτελείται κυρίως από ίνες κολλαγόνου τύπου Ι και στον εσωτερικό ινώδη δακτύλιο που αποτελείται κυρίως από ίνες κολλαγόνου τύπου ΙΙ. Οι ίνες αυτές συμφύονται σταθερά με τα παρακείμενα σπονδυλικά σώματα και τις
τελικές πλάκες. Ο πηκτοειδής πυρήνας είναι μία ζελατινώδης, εύπλαστη, ελαστική αλλά ασυμπίεστη μάζα που περιέχει μεγάλη ποσότητα νερού και πρωτεογλυκανών.
Ο πηκτοειδής πυρήνας δεν εντοπίζεται ακριβώς στο κέντρο του μεσοσπονδυλίου δίσκου αλλά πλησιέστερα προς τον οπίσθιο επιμήκη σύνδεσμο. Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος στον ενήλικα στερείται αγγείωσης εκτός από τα εξωτερικά πετάλια του ινώδη δακτυλίου. Έτσι, διατρέφεται μέσω διάχυσης και ενεργητικής μεταφοράς των θρεπτικών συστατικών από τις γύρω αγγειούμενες περιοχές. Νευρικές απολήξεις υπάρχουν μόνο στα εξωτερικά πετάλια του ινώδη δακτυλίου καθώς επίσης και στον πρόσθιο και οπίσθιο επιμήκη σύνδεσμο. Ο οπίσθιος επιμήκης σύνδεσμος, που έχει μεγαλύτερη κλινική σημασία από τον πρόσθιο, πορεύεται μέσα στο σπονδυλικό σωλήνα καλύπτοντας μερικώς την οπίσθια επιφάνεια των σπονδυλικών σωμάτων και των μεσοσπονδύλιων δίσκων από τον Α2 σπόνδυλο μέχρι το ιερό οστό. (Standring 2005, Moore and Dalley 1999, Buckwalter et al. 2000, Γιγής και Παρασκευάς 1999, Γιγής και συν. 2003, Σάββας 1961,Σάββας 1967)
Ορισμός
Η δισκοκήλη ή κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου ορίζεται ως η οπίσθια προβολή ή μετατόπιση του πηκτοειδή πυρήνα διαμέσου του ινώδη δακτυλίου (Εικόνες 1,2).
Επιδημολογικά στοιχεία
Η δισκοκήλη αποτελεί την πιο συχνή αιτία οσφυαλγίας και μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και στην παιδική ηλικία. Συχνότερα συμβαίνει στην 4η – 5η δεκαετία της ζωής, με την αναλογία ανδρών-γυναικών να εκτιμάται στο 3:1. (Frymoyer 1992)
Αιτιοπαθογένεια
Η αιτιοπαθογένεια της δισκοκήλης είναι πολυπαραγοντική. Οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις του δίσκου με την πάροδο της ηλικίας και εμβιομηχανικοί παράγοντες, που συνδέονται με τη χρόνια καταπόνηση της σπονδυλικής στήλης (ΣΣ) και σε ορισμένες περιπτώσεις με έναν τραυματισμό, εξηγούν ως ένα βαθμό το φαινόμενο της κήλης του μεσοσπονδυλίου δίσκου. Εκφυλιστικές αλλοιώσεις Οι ηλικιακά εξαρτώμενες αλλαγές του μεσοσπονδυλίου δίσκου αρχίζουν αμέσως μετά τη γέννηση, γίνονται πιο έντονες μετά την ηλικία των 20 ετών και σε άτομα ηλικίας 50 ετών το 97% των μεσοσπονδυλίων δίσκων της οσφυϊκής μοίρας της ΣΣ (ΟΜΣΣ) παρουσιάζει σημαντική εκφύλιση. Ο πηκτοειδής πυρήνας αφυδατώνεται σταδιακά με την πάροδο της ηλικίας και αποκτά περισσότερο ινοχόνδρινη σύσταση. Επίσης, κάθε μικρορήξη του ινώδη δακτυλίου που εκθέτει τον πηκτοειδή πυρήνα στο περιβάλλον, επιταχύνει την εκφύλισή του, η οποία τελικά οδηγεί σε ανώμαλη κατανομή των φορτίσεων στη ΣΣ. Η εκφύλιση του ινώδη δακτυλίου και του οπίσθιου επιμήκη συνδέσμου συμβάλλουν επίσης στο φαινόμενο της δισκοκήλης. Έχει διαπιστωθεί ότι σημαντικό ρόλο στο φαινόμενο της εκφύλισης διαδραματίζει η αυξημένη παραγωγή καταβολικών πρωτεϊνών, όπως η πρωτεΐνη Fas και φλεγμονωδών κυτοκινών (Levicoff et al. 2005).
Η εκφύλιση του δίσκου αναγνωρίζεται με τη μαγνητική τομογραφία, όπου ο εκφυλισμένος δίσκος έχει πολύ χαμηλό σήμα στην Τ2 ακολουθία, ενδεικτικό της αφυδάτωσής του, και για το λόγο αυτό ονομάζεται «μαύρος δίσκος». (Σάπκας 2006)
