Τι είναι το φθόριο;
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Το φθόριο είναι ένα ιχνοστοιχείο το οποίο συχνά περιέχεται φυσικά στο νερό και σε τροφές. Δεν είναι φάρμακο και δεν θεραπεύει υπάρχουσα νόσο. Αποτελεί απλά ένα θαυμάσιο προληπτικό μέτρο ενάντια στην τερηδόνα.
Πώς βοηθά στην πρόληψη της τερηδόνας;
- Αποτρέπει την απασβεστίωση των δοντιών (απώλεια αλάτων από την αδαμαντίνη)
- Προάγει την ενασβεστίωσή τους (ενίσχυση με άλατα της αδαμαντίνης) δημιουργώντας έτσι σκληρότερη επιφάνεια στο δόντι, η οποία είναι λιγότερο διαλυτή στα οξέα που παράγονται κατά τη διάρκεια της λήψης της τροφής
- Το φθόριο δρα ευεργετικά στα δόντια αναστέλλοντας το μεταβολισμό των μικροβίων της τερηδόνας.
Δυστυχώς όμως, το μεγαλύτερο ποσοστό του κυπριακού πληθυσμού δεν λαμβάνει το επαρκές φθόριο με το πόσιμο νερό (βρύσης ή εμφιαλωμένο), γι΄αυτό πρέπει να επωφελούμαστε της δράσης του φθορίου από άλλες πηγές.
Ο οδοντίατρος θα σας καθορίσει την ποσότητα και τους τρόπους με τους οποίους χρειάζεται να λαμβάνετε το φθόριο.
Με ποιούς τρόπους μπορεί να παίρνει κάποιο παιδί φθόριο;
Στο σπίτι με την χρήση οδοντόκρεμας, στοματικού διαλύματος ή και συμπληρωμάτων φθορίου υπό μορφή δισκίων ή σταγόνων (ο οδοντίατρος θα σας υποδείξει αν είναι απαραίτητα, καθώς και την ποσότητα) και στο οδοντιατρείο με τις φθοριώσεις 2-4 φορές το χρόνο.
Πότε ξεκινάμε να βουρτσίζουμε με φθοριούχα οδοντόκρεμα;
Μόλις αρχίσουν να εμφανίζονται τα δόντια στο στόμα! Είναι μια από τις σημαντικότερες μεθόδους φθορίωσης των δοντιών, λόγω της καθημερινής και συχνής της χρήσης.
Πόσο φθόριο πρέπει να έχει η οδοντόκρεμα;
Πηγή: http://www.eapd.eu/dat/6E2FA8E1/file.pdf
Τί είναι η φθορίωση;
Είναι η τοπική εφαρμογή φθορίου στα δόντια είτε με τη μορφή βερνικιού που επαλείφεται με πινελάκι, είτε με τη μορφή τζελ ή αφρού μέσα σε ειδικά δισκάρια.
Το φθόριο το οποίο χρησιμοποιείται για την τοπική εφαρμογή φθορίου, λόγω της πυκνής συγκέντρωσής του σε φθόριο δημιουργεί ένα ρεσερβουάρ φθορίου στο σάλιο το οποίο διατηρείται σε ψηλά επίπεδα και δρα στα δόντια μέχρι και για 6 μήνες.
Γίνεται κάθε 6μηνο από τον οδοντίατρο ή και κάθε τρίμηνο αν το παιδί εμφανίζει αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη τερηδόνας.
Οι τοπικές εφαρμογές φθορίου μειώνουν την τερηδόνα σε ποσοστό μέχρι και 45% με την προϋπόθεση ότι γίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα όπως αναφέραμε πιο πάνω.
Είναι επικίνδυνο για την υγεία το φθόριο;
Καθόλου αν χρησιμοποιείται στις ενδεδειγμένες ποσότητες. Ιδιαίτερα στην Κύπρο όπου το νερό δεν περιέχει ικανοποιητική ποσότητα φθορίου δεν παρουσιάζονται οποιαδήποτε προβλήματα.
Ο οδοντίατρος θα σας καθορίσει το κατάλληλο και ασφαλές ατομικό σχέδιο χρήσης φθορίου ανάλογα με την ηλικία του παιδιού σας.
Τί είναι η φθορίαση;
Είναι μια πάθηση των δοντιών που επηρεάζει την αδαμαντίνη και εμφανίζεται με τη μορφή διάχυτων άσπρων ή κιτρινοκαφέ κηλίδων. Οφείλεται στη συστεμική λήψη περισσότερης ποσότητας φθορίου (διπλάσιας και πάνω) από την ιδανική κατά τη διάρκεια σχηματισμού των δοντιών.
Πιο κρίσιμη ηλικία θεωρείται αυτή που ξεκινά από τη γέννηση μέχρι την ηλικία των 3 χρόνων αλλά φθορίαση μπορεί να συμβεί από υπερβολική λήψη φθορίου μέχρι και την ηλικία των 5 ετών.
Συνήθως περνά απαρατήρητη και μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις δημιουργεί αισθητικά προβλήματα τα οποία συνήθως μπορούν να αντιμετωπιστούν με τις σύγχρονες τεχνικές και υλικά.
Φθορίαση δεν μπορεί να συμβεί από την τοπική επάλειψη στα δόντια μέσω της φθορίωσης που γίνεται στο οδοντιατρείο εφόσον το φθόριο για να προκαλέσει βλάβη θα πρέπει το παιδί να το καταπίνει και μέσω του αίματος να φθάσει στα μόνιμα δόντια όταν αυτά ακόμα διαπλάθονται μέσα στα οστά της γνάθου.
Τί είναι τα φθοριούχα διαλύματα;
Όλοι σε ηλικία άνω των 6 μπορούν να ωφεληθούν από διαλύματα φθορίου που χρησιμοποιούνται στο σπίτι. Έχει αποδειχτεί ότι αν χρησιμοποιούνται συχνά μειώνουν σημαντικά την τερηδόνα σε ποσοστό 20%.
Τι είναι τα φθοριούχα δισκία;
Είναι χαπάκια τα οποία το παιδί τα γλύφει καθημερινά σε συγκεκριμένη δόση και στη συνέχεια τα καταπίνει. Έχουν κυρίως τοπική δράση και μειώνουν την τερηδόνα κατά 30-40%.
Τί πρέπει να κάνω αν το παιδί μου καταναλώσει μεγάλη ποσότητα φθοριούχας οδοντόκρεμας;
Αν είναι παιδική η οδοντόκρεμα -και είναι το πιο πιθανόν, μια και οι οδοντόκρεμες με μεγαλύτερη συγκέντρωση φθορίου για λόγους ασφαλείας δεν έχουν ευχάριστες για τα μικρά παιδιά γεύσεις – μην ανησυχήσετε. Για να είναι πιθανόν τοξική η δόση πρέπει να είναι μεγαλύτερηαπό 5 mg/kg.
Έτσι, για παράδειγμα, ένα παιδί 15 Kg θα πρέπει να καταναλώσει 1 1/2 σωληνάριο οδοντόκρεμας των 50 ml με περιεκτικότητα φθορίου 1000 ppm για να φτάσει σε αυτά τα επίπεδα!
Παρόλα αυτά συστήνεται η χορήγηση γάλακτος και η συμβουλή από τον οδοντίατρο.
Είναι επικίνδυνο για την υγεία μας το φθόριο;
Κάθε ουσία που “μπαίνει” στον οργανισμό μας –π.χ. σίδηρο, ιώδιο, βιταμίνες Α και D, οξυγόνο, ακόμα και το νερό- μπορεί να είναι επιβλαβής σε μεγάλες δόσεις, αλλά ωφέλιμη ή και απαραίτητη σε χαμηλές δόσεις.
Το ίδιο ισχύει και για το φθόριο. Ιδιαίτερα στην Κύπρο όπου το νερό δεν περιέχει ικανοποιητική ποσότητα φθορίου ο κίνδυνος για λήψη μεγάλης ποσότητας φθορίου είναι πολύ μειωμένος.
Ο οδοντίατρος θα σας καθορίσει το κατάλληλο και ασφαλές ατομικό σχέδιο χρήσης φθορίου.
Πηγή: http://www.aapd.org/media/Policies_Guidelines/G_FluorideTherapy.pdf
Μπορεί το φθόριο να προκαλέσει καρκίνο, άσθμα, διαταραχές στο θυρεοειδή, κατάγματα οστών, σύνδρομο Down ή άλλα ιατρικά προβλήματα;
‘Οχι. Επειδή πολλοί κατηγορούν το φθόριο (κι αυτό συμβαίνει συχνότερα σε χώρες όπου φθοριώνεται το νερό, όπως στις ΗΠΑ, Αυστραλία κ.α.) για πρόκληση διαφόρων παθήσεων γίνονται συνεχώς έρευνες από διεθνείς, αναγνωρισμένους οργανισμούς (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Centre of Disease Control and Prevention, National Cancer Institute in the Usa, American Cancer Society, American Cancer Association και πολλοί άλλοι).
http://www.who.int/oral_health/events/Global_consultation/en/
http://www.cancer.gov/cancertopics/factsheet/Risk/fluoridated-water
Όταν το φθόριο καταπίνεται σε εξαπλάσια δόση τότε προκαλεί φθορίαση των οστών. Συστήνεται μάλιστα η ελεγχόμενη χρήση φθορίου που αποδεδειγμένα συμβάλλει στη μείωση της εμφάνισης της τερηδόνας.
Η τοξικότητα του φθορίου
Το φθόριο όταν λαμβάνεται σε μεγάλες ποσότητες αποτελεί ισχυρό δηλητήριο.
- Η Ελάχιστη Τοξική Δόση φθορίου, δηλαδή η ελάχιστη δόση που μπορεί να προκαλέσει τα πρώτα συμπτώματα δηλητηρίασης από φθόριο (ναυτία, εμετός), είναι 5 mg/kgβάρους σώματος (Whitford 1987).
- H Ελάχιστη Θανατηφόρος Δόση (lethal dose) είναι για τα παιδιά 15 mg/kg και για τους ενήλικες 32 mg/kg βάρους σώματος (Whitford 1996).
- Η θανατηφόρος δόση του φθοριούχου νατρίου (NaF), που είναι το πιο κοινό άλας φθορίου, υπολογίζεται για τους ενήλικες στα 1-10 g (Αigueprse και συν 2005).
Οξεία δηλητηρίαση από φθόριο παρατηρείται σε εφ’ άπαξ δόση φθορίου πάνω από την Ελάχιστη Τοξική Δόση φθορίου, με έντονα συμπτώματα ανάλογης βαρύτητας με τη δόση (Fejerskov 1996).
Χρόνια δηλητηρίαση από φθόριο παρατηρείται σε μακροχρόνια λήψη φθορίου πολύ μεγαλύτερης ποσότητας από την επιθυμητή (τουλάχιστον 10πλάσιας). Συνέπειες αποτελούν η φθορίαση των οστών και των δοντιών (σε παιδική ηλικία), (Fejerskov 1981,Fejerskov 1996).
Περισσότερα
Η αντιτερηδονογόνος δράση του φθορίου
Η αντιτερηδονογόνος δράση του φθορίου έχει μελετηθεί εδώ και πολλές δεκαετίες και εκδηλώνεται μέσα από μία σειρά μηχανισμών (ten Cate & Featherstone 1991, Fejerskov & Clarkson 1996,Hamilton & Bowden 1996, Rolla & Ekstrand 1996, ten Cate και συν 1998, ten Cate και συν 2003, Wiegand και συν 2007, Ikemuraκαι συν 2008). Οι μηχανισμοί αυτοί είναι:
- Η μείωση της απασβεστίωσης της οδοντικής επιφάνειας,
- Η ενίσχυση της επανασβεστίωσης της οδοντικής επιφάνειας
- Η αναστολή της ανάπτυξης και του μεταβολισμού των τερηδονογόνων μικροβίων και του σχηματισμού της μικροβιακής πλάκας.
Η μείωση της απασβεστίωσης της αδαμαντίνης από την επίδραση των οξέων, ερμηνεύεται από τη βελτίωση που προκαλείται στη δομή των κρυστάλλων του απατίτη από την παρουσία ιόντων φθορίου. Η βελτίωση της δομής των κρυστάλλων γίνεται με τη μετατροπή του υδροξυαπατίτη σε φθοριοαπατίτη ή σε υδροξυφθοριοαπατίτη. Η πρόσληψη ιόντων φθορίου από τους γειτονικούς οδοντικούς ιστούς, γίνεται με την αντικατάσταση των ιόντων ΟΗ- του υδροξυαπατίτη (HΑp) με ιόντα F- σχηματίζοντας φθοριοαπατίτη (FAp), σύμφωνα με την αντίδραση:
(HΑp) (FAp)
Ca10(PO4)6(OH)2 + 2F- → Ca10(PO4)6F2 + 2OH-
Ο φθοριοαπατίτης έχει θερμοδυναμική σταθερά γινόμενου διαλυτότητας (Ksp) 10-60, δηλαδή 100 φορές μικρότερη από του υδροξυαπατίτη, που έχει 10-58. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο φθοριοαπατίτης να διαλύεται σε χαμηλότερο pH, επομένως χρειάζεται μεγαλύτερη παραγωγή μικροβιακών οξέων για την έναρξη της απασβεστίωσης της αδαμαντίνης.
Έτσι, η σύνθεση φθοριοαπατίτη στην επιφάνεια της αδαμαντίνης μειώνει το κρίσιμο pH της αδαμαντίνης, μειώνοντας και το συνολικό ποσο της απασβεστιωσης.
Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι απελευθέρωση ιόντων φθορίου γύρω στα 200-300 μg/cm2 ανά μήνα, από τα εμφρακτικά υλικά, είναι ικανή να αναστείλει εντελώς την απασβεστίωση της αδαμαντίνης (Dijkman και συν 1993).
Η ενίσχυση της επανασβεστίωσης της αδαμαντίνης ως προς την ποσότητα, την ποιότητα, αλλά και την ταχύτητα, μπορεί να πραγματοποιηθεί με την παρουσία ιόντων φθορίου. Με την επίδραση μικροβιακών οξέων, η πτώση του pH των υγρών του στοματικού περιβάλλοντος προκαλεί απασβεστίωση της αδαμαντίνης μέχρι να αποκατασταθεί πάλι η ισορροπία μεταξύ των δομικών ιόντων της και των στοματικών υγρών.
Η προσθήκη έστω και μικρής αλλά ικανής ποσότητας ιόντων φθορίου, θα προκαλέσει επανασβεστίωση της αδαμαντίνης και αποκατάσταση των βλαβών στην επιφάνειά της, χωρίς να έχει επανέλθει το pH στα φυσιολογικά επίπεδα. Η επανασβεστίωση σε αυτήν την περίπτωση γίνεται με ταχύτερο ρυθμό από ότι αναμένεται φυσιολογικά και εξασφαλίζει καλύτερη ποιότητα στη δομή της αδαμαντίνης, αφού σχηματίζεται φθοριοαπατίτης στη θέση του υδροξυαπατίτη.
Έχει βρεθεί ότι η παρουσία φθορίου ακόμα και σε μικρές ποσότητες (1 ppm) αυξάνει το ρυθμό επανασβεστίωσης τέσσερις έως πέντε φορές (Lambrou και συν 1981). Επιπλέον, το σύστημα ισορροπίας σάλιου-αδαμαντίνης γίνεται πιο σταθερό και απαιτείται χαμηλότερο pH για την έναρξη της απασβεστίωσης, ενώ η επανασβεστίωση γίνεται πιο εύκολα, παρόλο που οι συνθήκες παραμένουν ίδιες.
Αυτός ο μηχανισμός του φθορίου φαίνεται να είναι ο πιο σημαντικός σχετικά με την δράση του κατά της τερηδόνας.
Η αναστολή στην ανάπτυξη και στο μεταβολισμό των τερηδονογόνων μικροβίων και στο σχηματισμό της μικροβιακής πλάκας, που προκαλεί η παρουσία φθορίου, έχει επιβεβαιωθεί από πολλές έρευνες. Το φθόριο παρεμβαίνει στο μεταβολισμό των μικροβίων αναστέλλοντας τη δράση ορισμένων ενζύμων, όπως της ενολάσης, που δρα καίρια στον καταβολισμό της γλυκόζης, της φωσφογλυκομουτάσης, που καταλύει τη σύνθεση των ενδοκυττάριων πολυσακχαριτών, της όξινης φωσφατάσης, της υπεροξειδάσης, της καταλάσης κ.α. που συμμετέχουν στις διαδικασίες για τον σχηματισμό της μικροβιακής πλάκας.
Επιπλέον, το φθόριο επιδρά στις κυτταρικές μεμβράνες των μικροβίων, παρεμποδίζοντας την πρόσληψη της γλυκόζης από αυτά.
Σε υψηλές συγκεντρώσεις το φθόριο έχει βακτηριοκτόνο δράση (Hamilton 1990, Geddes & Bowen 1990, ten Cate &Featherstone 1991, Forss και συν 1995, ten Cate 1999,Fejerskov & Kidd 2005, Ikemura και συν 2008, Saku και συν 2010).
