Προλάβετε έγκαιρα τον διαβήτη
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Το 10% του ελληνικού πληθυσμού πάσχει από την ασθένεια, ενώ πολλοί αγνοούν ότι νοσούν.
Οι στατιστικές δείχνουν ότι είναι πιθανό να γνωρίζετε κάποιο άτομο με διαβήτη και ότι ο κίνδυνος ανάπτυξης της νόσου αυξάνεται με την ηλικία. Ο διαβήτης, εάν αφεθεί χωρίς θεραπευτική αγωγή ή χωρίς έλεγχο, μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή νόσο, εγκεφαλικά επεισόδια, τύφλωση, ακρωτηριασμούς, νεφρική ανεπάρκεια ή και στον θάνατο.
Ευτυχώς, η συνηθέστερη μορφή διαβήτη μπορεί να προληφθεί ακόμα και σε άτομα με υψηλό κίνδυνο. Σημαντική μελέτη των Αμερικανικών Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας έχει αποδείξει ότι στην πρόληψη μπορεί να βοηθήσει ακόμα και περιορισμένη απώλεια βάρους και μέτριου βαθμού εκγύμνασης ? συστηματικό βάδισμα.
Δίαιτα και γυμναστική
Εάν έχετε ήδη διαβήτη, μπορείτε να τον διατηρήσετε υπό έλεγχο και να περιορίσετε τον κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών με κατάλληλη δίαιτα και συστηματική εκγύμναση. Επίσης, οι πρόοδοι σε φαρμακοθεραπείες, ιατρικές συσκευές και σε επιλογές θεραπευτικών αγωγών διευκολύνουν τώρα τους πάσχοντες περισσότερο από ποτέ να ζήσουν υγιέστερη ζωή με διαβήτη.
Ωστόσο, οι καλές αυτές ειδήσεις έχουν περιορισμένη αξία χωρίς την προσωπική θέληση και πειθαρχημένη πρωτοβουλία των ατόμων να είναι υγιή. Πολλά άτομα, όμως, ? έξι εκατομμύρια Αμερικανοί ? δεν υποπτεύονται ότι έχουν διαβήτη και ακόμα περισσότερα δεν γνωρίζουν ότι έχουν σοβαρό κίνδυνο να αναπτύξουν τη νόσο. Με τη δική σας πρωτοβουλία και επιμονή και με τη βοήθεια του γιατρού σας, η δυνατότητα πρόληψης και ελέγχου του διαβήτη είναι σήμερα καλύτερη από ποτέ.
Ο διαβήτης είναι μια μεταβολική ανωμαλία που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ο οργανισμός χρησιμοποιεί το σάκχαρο του αίματος (γλυκόζη), την κύρια πηγή ενέργειας. Για την κατανόηση του διαβήτη πρέπει να αρχίσουμε από την τροφή. Ο οργανισμός μετατρέπει ένα μέρος της, κατά τη χώνευση, σε γλυκόζη. Η γλυκόζη απορροφάται στην κυκλοφορία του αίματος απ? όπου εισέρχεται στα κύτταρα των ιστών του σώματος για την παραγωγή ενέργειας. Τα κύτταρα για τη ρύθμιση της εισόδου της γλυκόζης σ? αυτά χρειάζονται τη βοήθεια της ινσουλίνης, ορμόνης παραγόμενης και εκκρινόμενης από το πάγκρεας.
Η διαδικασία
Κανονικώς τη νύχτα, όταν κοιμάστε, το πάγκρεας εκκρίνει συνεχώς λίγη ινσουλίνη. Όταν είναι ανάγκη, όπως μετά από φαγητό, το πάγκρεας εκκρίνει περισσότερη ινσουλίνη για να ανταποκριθεί στη ζήτηση ? για να επιτρέψει την είσοδο στα κύτταρα περίσσειας γλυκόζης από το αίμα, προερχόμενης από τη χώνευση της τροφής.
Εάν έχετε περισσότερη γλυκόζη από όσο χρειάζεστε, ο οργανισμός μπορεί να αφαιρέσει την περίσσεια από το αίμα και να την αποθηκεύσει στο ήπαρ και στους μυς ή να τη μετατρέψει σε λίπος. Όταν το καύσιμο δεν επαρκεί, ο οργανισμός μπορεί να ελευθερώσει αυτή την αποθηκευμένη πηγή ενέργειας στο αίμα, και η ινσουλίνη θα βοηθήσει αυτή να μεταφερθεί στα κύτταρα.
Εάν έχετε διαβήτη, όλη αυτή η διεργασία διαταράσσεται. Αντί να εισέρχεται στα κύτταρα του σώματος, η περίσσεια γλυκόζης συσσωρεύεται στο αίμα και μέρος της μπορεί τελικώς να εκκρίνεται στα ούρα. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν το πάγκρεας δεν παράγει επαρκή ινσουλίνη, όταν τα κύτταρά σας παρουσιάζουν αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης ή, συνηθέστερα, όταν συμβούν και τα δύο προβλήματα.
Αύξηση κρουσμάτων
Σήμερα σε όλο τον κόσμο 194 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη (στη χώρα μας υπολογίζονται στο 10% του πληθυσμού, δηλαδή περί το ένα εκατομμύριο). Μέχρι το 2025 ο αριθμός των ασθενών ?σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη? θα προσεγγίζει τα 330 εκατομμύρια. Τουλάχιστον οι μισοί από τους διαβητικούς αγνοούν ότι νοσούν. Σε κάποιες μη ανεπτυγμένες χώρες το ποσοστό των «αδιάγνωστων» ασθενών αγγίζει το 80%.
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, στις ανεπτυγμένες χώρες ο διαβήτης είναι το τέταρτο κατά σειρά συχνότητας αίτιο θανάτου. Αυτό σημαίνει ότι κάθε χρόνο, 3,2 εκατομμύρια άνθρωποι καταλήγουν χτυπημένοι από το νόσημα, δηλαδή, έξι άνθρωποι χάνουν τη μάχη με τον θάνατο κάθε λεπτό εξαιτίας του διαβήτη.
Αναμένεται έως το 2025 να διπλασιασθεί ο αριθμός των διαβητικών στην Αφρική, την ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και τη νοτιοανατολική Ασία. Οι πάσχοντες έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να καταλήξουν στο νοσοκομείο, συγκριτικά με όσους δεν έχουν διαβήτη. επίσης, οι διαβητικοί έχουν 15 έως 40 φορές περισσότερες πιθανότητες να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό του κάτω άκρου τους, συγκριτικά με το γενικό πληθυσμό, ενώ συχνότατα τυφλώνονται ή εμφανίζουν νεφρική ανεπάρκεια.
Συνηθέστερα συμπτώματα
Οι τρεις συνηθέστεροι τύποι διαβήτη είναι οι εξής:
– Τύπος 1: Προσβάλλει 5% έως 10% του συνόλου των διαβητικών των HΠA και χαρακτηρίζεται έτσι όταν το πάγκρεας παράγει ελάχιστη ή μηδενική ποσότητα ινσουλίνης. Είναι αυτοάνοσος ασθένεια ? το ανοσοποιητικό σύστημα προσβάλλει το πάγκρεας και καταστρέφει τα κύτταρα βήτα που παράγουν ινσουλίνη, όμως δεν είναι σαφές για ποιο λόγο. Πιστεύεται ότι συμβάλλουν γενετικοί και διαιτητικοί παράγοντες και έκθεση σε μερικούς ιούς. Αν και η ασθένεια μπορεί να εμφανιστεί σε οιαδήποτε ηλικία, ο τύπος αυτός είναι συνηθέστερος στα παιδιά και στους νέους. Σημάδια και συμπτώματα, όπως αυξημένη δίψα και ούρηση, πείνα, απώλεια βάρους, θολή όραση και κόπωση έπονται κάποιας νόσου και συνήθως εμφανίζονται εντός εβδομάδων. Σε μερικές περιπτώσεις τα κύτταρα βήτα μπορούν να καταστραφούν σε μερικά χρόνια πριν διαπιστωθεί η ασθένεια.
– Τύπος 2: Προσβάλλει περίπου το 90% ως το 95% των διαβητικών. Προκαλείται από συνδυασμούς προβλημάτων. Τα κύτταρα αναπτύσσουν αντίσταση στην ινσουλίνη και το πάγκρεας δεν μπορεί να παράγει αρκετή ινσουλίνη για να αντισταθμίσει την αντίσταση.
Ο σοβαρότερος παράγοντας κινδύνου είναι το μεγάλο βάρος και η καθιστική ζωή. ¶λλος είναι το μεταβολικό σύνδρομο, συνδυασμός περίσσιου βάρους γύρω από τη μέση, χαμηλής τιμής υψηλής πυκνότητας χοληστερολούχου λιποπρωτεΐνης (HDL) («καλής» χοληστερόλης), υψηλές τιμές τριγλυκεριδίων και υψηλή πίεση αίματος, καθώς και μεγαλύτερη ηλικία ? μετά τα 40 ? αν και παιδιά και νέοι εκδηλώνουν αυτόν τον τύπο διαβήτη.
¶λλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν το φύλο, τη φυλή, το οικογενειακό ιστορικό και την καθιστική ζωή. Δεν είναι γνωστό, γιατί ο τύπος 2 είναι συχνότερος στις γυναίκες, στους Αμερικανούς Ινδιάνους, Ασιάτες Ινδιάνους, στους ισπανικής καταγωγής και στους μαύρους παρά στους λευκούς.
Σε σοβαρές περιπτώσεις, πολλά από τα συμπτώματα του τύπου 2 είναι τα ίδια με αυτά του τύπου 1. Ωστόσο, συχνά δεν εκδηλώνονται συμπτώματα ή είναι τόσο ήπια ώστε η ασθένεια δεν διαπιστώνεται παρά αφού έχει προκαλέσει βλάβες στην καρδιά, στα αιμοφόρα αγγεία, στα μάτια ή στα νεφρά.
– Διαβήτης κυοφορίας: Μεταξύ 2% μέχρι 8% των εγκύων γυναικών αναπτύσσουν διαβήτη εγκυμοσύνης. Αν και η κατάσταση αυτή εξαφανίζεται λίγο μετά τον τοκετό, μερικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι το 40% των γυναικών με ιστορικό διαβήτη κυοφορίας τελικώς αναπτύσσουν διαβήτη τύπου 2. Σπανίως μπορεί να αναπτυχθεί διαβήτης τύπου 1 κατά την εγκυμοσύνη.
Βήματα προόδου στην αγωγή των διαβητικών
Πρόοδοι στις αγωγές προσφέρουν καλύτερα μέσα για τον έλεγχο του διαβήτη και υγιέστερη ζωή με διαβήτη. Αυτές περιλαμβάνουν τα εξής:
– Νέοι τύποι ινσουλίνης.
Τροποποιημένες μορφές συνθετικής ανθρώπινης ινσουλίνης (ανάλογα ινσουλίνης) μιμούνται καλύτερα τη φυσική ινσουλίνη. Μεταξύ αυτών είναι μορφές καταλληλότερης ταχύτητας απορρόφησης και δράσης, ώστε μετά το φαγητό να αποφεύγεται η μεγάλη άνοδος του σακχάρου του αίματος. ¶λλος τύπος ινσουλίνης είναι μακράς διάρκειας δράσης, ώστε να απαιτείται μόνο μια ένεση την ημέρα για την επίτευξη συνεπέστερου ελέγχου του σακχάρου επί μία ημέρα.
– Ανετότεροι τρόποι λήψης ινσουλίνης.
Ένεση με σύριγγα ή με πένα είναι ο συνηθέστερος τρόπος χορήγησης. Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται αντλίες ινσουλίνης και σε πειραματικό στάδιο μελετώνται διαδερμικά επιθέματα, ψεκασμός από τη μύτη και εισπνοές από το στόμα, καθώς και εισπνοές ξηρής σκόνης ινσουλίνης.
– Καλύτεροι τρόποι παρακολούθησης των επιπέδων γλυκόζης.
Νέες συσκευές χρησιμοποιούν λέιζερ και ηλεκτρικά ρεύματα για την παρακολούθηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, χωρίς τσίμπημα στο δάκτυλο για τη λήψη δείγματος αίματος. Η FDA ενέκρινε την πρώτη αυτόματη συσκευή που συνδυάζει μετρητή γλυκόζης, αντλία ινσουλίνης και υπολογιστή κατάλληλης δόσης.
– Μεταμόσχευση κυττάρων νησιδίων.
Στον διαβήτη τύπου 1 καταστρέφονται τα κύτταρα νησιδίων στο πάγκρεας, με αποτέλεσμα τα κύτταρά τους βήτα, που παράγουν ινσουλίνη, να καταστρέφονται επίσης. Για να βοηθηθεί το σώμα να παράγει πάλι ινσουλίνη ?και πιθανόν να προσφέρει θεραπεία σ? αυτόν τον τύπο διαβήτη? ερευνητές βρήκαν τρόπο να μεταμοσχεύουν νέα κύτταρα νησιδίων στο συκώτι. Αυτή η πειραματική μέθοδος είναι δαπανηρή και έχει προβλήματα, αλλά νέες χειρουργικές τεχνικές και καλύτερα φάρμακα, για την αποφυγή της απόρριψης, προσφέρουν υποσχέσεις. Τον Ιούλιο ερευνητές από 12 ιατρικά κέντρα στις HΠA και στον Καναδά ανακοίνωσαν ότι 61% ομάδας ασθενών με διαβήτη τύπου 1, οι οποίοι έκαναν πειραματική μεταμόσχευση κυττάρων νησιδίων, δεν χρειάζονταν ενέσεις ινσουλίνης, έξι μήνες ύστερα από τη μεταμόσχευση, και εξακολουθούσαν να μην τις χρειάζονται έπειτα από ένα χρόνο (www.citregistry.org).
-Μεταμοσχεύσεις παγκρέατος.
Κατόπιν επιτυχούς μεταμοσχεύσεως παγκρέατος, πολλά άτομα με διαβήτη δεν χρειάζονται πλέον να χρησιμοποιούν ινσουλίνη. Ατυχώς δεν επιτυγχάνουν όλες οι μεταμοσχεύσεις παγκρέατος. Επίσης, ακόμα και σε επιτυχή μεταμόσχευση είναι αναγκαία η λήψη από τον ασθενή ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων, για την παρεμπόδιση της απόρριψης του οργάνου, τα οποία, όμως, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές παρενέργειες. Μεταμοσχεύσεις παγκρέατος επιφυλάσσονται συνήθως για άτομα ηλικίας μικρότερης των 45 ετών με διαβήτη τύπου 1.
Ανεξαρτήτως αν αναζητήσετε ιατρική φροντίδα ή αλλάξετε τρόπο ζωής για να προλάβετε ή να ελέγξετε τον διαβήτη, ο σημαντικότερος παράγοντας είναι η επίμονη δική σας προσπάθεια.
Πηγή: Εφημερίδα “ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ”, 14-11-2004
