Αρθροσκόπηση του ισχίου
Συγγραφέας Κωνσταντίνος Α. Ζάχος Γράφτηκε στις ,
Η αρθροσκόπηση του ισχίου αποτελεί μία επαναστατική χειρουργική τεχνική η οποία έχει αλλάξει κατά πολύ τη χειρουργική του ισχίου τα τελευταία 10-15 χρόνια. Αυτή δίνει στο χειρουργό τη δυνατότητα να έχει μια σαφή εικόνα του εσωτερικού της άρθρωσης και τον βοηθά να εντοπίσει και να θεραπεύσει τα προβλήματα.
Κατά τη διάρκεια της αρθροσκόπησης, ο χειρουργός εισάγει στην άρθρωση του ισχίου μια μικρή κάμερα, που ονομάζεται αρθροσκόπιο. Η κάμερα εμφανίζει εικόνες σε μια οθόνη τηλεόρασης και ο χειρουργός χρησιμοποιώντας αυτές τις εικόνες καθοδηγεί διάφορα ειδικά χειρουργικά εργαλεία.
Η αρθροσκόπηση του ισχίου περιγράφηκε για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1970 και στη συνέχεια βελτιώθηκε περαιτέρω στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές του 1990. Οι πρόσφατες εξελίξεις στην ανάπτυξη των αρθροσκοπικών εργαλείων επέτρεψαν στους ορθοπαιδικούς τη θεραπεία παθήσεων που είτε αγνοούνταν είτε αντιμετωπίζονταν με κλασικά ανοικτά χειρουργεία. Μελέτες έχουν δείξει ότι αυτές οι παθήσεις μπορεί να οδηγήσουν σε πρόωρη φθορά του αρθρικού χόνδρου και οστεοαρθρίτιδα.
Η διαδικασία της αρθροσκόπησης του ισχίου είναι δημοφιλής στην Ευρώπη τα τελευταία 15 χρόνια και μόνο πρόσφατα, τα τελευταία 5 χρόνια, έχει κερδίσει δημοτικότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην Ελλάδα, λίγοι είναι οι ορθοπαιδικοί χειρουργοί που έχουν ανώτερη εκπαίδευση στην αρθροσκόπηση του ισχίου.
ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ
Οι παρακάτω καταστάσεις/παθήσεις αποτελούν πιθανές ενδείξεις για αρθροσκόπηση του ισχίου:
· Αδιάγνωστος πόνος στο ισχίο
· Ρήξη του επιχειλίου χόνδρου
· Ρήξη του στρογγύλου συνδέσμου της μηριαίας κεφαλής
· Ελεύθερα σώματα
· Υμενίτιδα
· Λοιμώδη αρθρίτιδα
· Σύνδρομο μηρο-κοτυλιαίας πρόσκρουσης
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΡΘΡΟΣΚΟΠΗΣΗ
Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου ο ασθενής προσέρχεται με πόνο στο ισχίο και τόσο η κλινική εξέταση όσο και οι ειδικές απεικονιστικές εξετάσεις που περιλαμβάνουν τις συνήθεις ακτινογραφίες, την αξονική τομογραφία ή και σε κάποιες περιπτώσεις τη μαγνητική τομογραφία, δεν βοηθούν το χειρουργό να προβεί σε διάγνωση. Συχνά ο ασθενής υποβάλλεται σε φυσιοθεραπεία, αλλά ο πόνος του ισχίου συνεχίζει να επιμένει και να μην υποχωρεί παρ’ολα τα συντηρητικα μέτρα.Σε αυτές τις περιπτώσεις, η αρθροσκόπηση του ισχίου αποτελεί τη λύση για να γίνει όχι μόνο μία περισσότερο ολοκληρωμένη διάγνωση, αλλά και για να αποκλειστούν άλλα πιθανά αίτια πόνου.
Συχνά η διαγνωστική αθροσκόπηση συνδυάζεται με ταυτόχρονη θεραπεία Τις περισσότερες φορές η διαγνωστική αρθροσκόπηση μπορεί να συνοδευτεί από θεραπευτική παρέμβαση με τη χρήση εξειδικευμένων εργαλείων. Με τον τρόπο αυτό ο ασθενής αποφεύγει μια μεγάλη ανοικτή χειρουργική επέμβαση.
ΡΗΞΗ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΛΙΟΥ ΧΟΝΔΡΟΥ
Ο επιχείλιος χόνδρος είναι ένας ιστός που περιβάλλει το χείλος της κοτυλιαίας κοιλότητας και με τον τρόπο αυτό αφ’ενός βαθαίνει τη κοτύλη, αφ’ετέρου σφραγίζει το χώρο μεταξύ της κεφαλής του μηριαίου και της κοτύλης. Αυτό το σφράγισμα της άρθρωσης από τον επιχείλιο χόνδρο έχει σαν αποτέλεσμα την ανάπτυξη μιας αρνητικής πίεσης μέσα στην άρθρωση η οποία βοηθά στη σταθεροποίηση της άρθρωσης του ισχίου. Η ρήξη του επιχειλίου χόνδρου ως εκ τούτου επηρρεάζει αυτό το μηχανισμό και όχι μόνο οδηγεί σε πόνο στο ισχίο, αλλά σε βάθος χρόνου μπορεί να επιταχύνει τη φθορά του αρθρικού χόνδρου καταλήγοντας σε αρθρίτιδα.
Σε πολλές περιπτώσεις, η ρήξη του επιχειλίου μπορεί να αντιμετωπιστεί με αρθροσκόπηση ισχίου κατά την οποία ο χειρουργός αφαιρεί ή εξομαλύνει τις τραχιές σχισμένες άκρες του επιχείλιου χόνδρου και/ή επισκευάζει με ράμματα την ρήξη, ανάλογα βέβαια με την έκταση της βλάβης. Η ιδέα είναι να αποκατασταθεί η φυσιολογική ανατομία και, συνεπώς, να αντιμετωπισθούν τα επώδυνα συμπτώματα και να αποτραπεί η πρώιμη ανάπτυξη αρθρίτιδας.
ΡΗΞΗ ΤΟΥ ΣΤΟΓΓΥΛΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΥ ΜΗΡΙΑΙΟΥ
Ο στρογγύλος συνδέσμος της κεφαλής του μηριαίου συνδέει την κορυφή της μηριαίας κεφαλής με το κέντρο της κοτύλης εντός της αρθρικής κοιλότητας. Η λειτουργία του στον ενήλικο δεν είναι πλήρως κατανοητή. Αυτός μπορεί συχνά να υποστεί ρήξη μετά από ένα τραυματισμό. Αθλητικές δραστηριότητες που σχετίζονται με ακραίες θέσεις των άκρων, όπως το kick-boxing και των άλλων πολεμικών τεχνών, καθώς και το μπαλέτο, μπορούν συχνά να οδηγήσουν σε ρήξη του στρογγύλου συνδέσμου της κεφαλής του μηριαίου. 
Αυτό μπορεί μερικές φορές να οδηγήσει σε πόνο ο οποίος συνοδεύεται με κλικ του ισχίου, καθώς τα ξεφτισμένα άκρα του τραυματισμένου συνδέσμου παγιδεύονται μεταξύ των αρθρικών επιφανειών με αποτέλεσμα να μοχλεύουν την κεφαλή μέσα στην άρθρωση του ισχίου.
Για άλλη μια φορά, η αρθροσκοπική χειρουργική μας επιτρέπει να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα χωρίς την ανάγκη μιας μεγάλης ανοικτής χειρουργικής επέμβασης.
ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΣΩΜΑΤΑ
Σε ασθενείς με αρθρίτιδα του ισχίου σε πρώιμο στάδιο ή μετά από ένα τραυματισμό, η ομαλή κίνηση της άρθρωσης είναι δυνατόν να εμποδιστεί από κομμάτια χόνδρου που έχουν αποσπαστεί από την αρθρική επιφάνεια και πλέουν ελεύθερα μέσα στην άρθρωση. Αυτά τα ελεύθερα τμήματα ιστού που ονομάζονται ελεύθερα σώματα μπορεί να προκαλέσουν πόνο και συμπτώματα εμπλοκής στο ισχίο ενώ μπορεί να οδηγήσουν και σε περαιτέρω ζημία της άρθρωσης. Η αρθροσκοπική χειρουργική προσφέρει τη δυνατότητα να αφαιρεθούν αυτά τα ελεύθερα σώματα μέσω μικρών τομών με αποτέλεσμα τη ταχεία αποκατάσταση μετά την επέμβαση.
ΥΜΕΝΙΤΙΔΑ
Ο αρθρικός υμένας είναι ο ιστός που παράγει το αρθρικό υγρό. Σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα ο αρθρικός υμένας συχνά φλεγμαίνει υπερβολικά και αναπτύσσει παχύνσεις. Ο αρθρικός υμένας μπορεί επίσης να αποτελέσει πηγή για το σχηματισμό ελεύθερων χόνδρινων σωματιδίων, σε μία κατάσταση που ονομάζεται υμενική εγχονδρομάτωση (Synovial Chondromatosis). Τα συμπτώματα που συνοδεύουν την υμενίτιδα είναι ο πόνος και η δυσκαμψία της πληγείσας άρθρωσης.
Με την αρθροσκόπηση μέσα από 2-3 μικρές τρύπες είναι δυνατή η αφαίρεση όλου σχεδόν του αρθρικού υμένα (ολική υμενεκτομή), πράγμα απαραίτητο για την ανακούφιση των συμπτωμάτων αλλά και για την επιβράδυνση της περαιτέρω καταστροφής της άρθρωσης (ανάπτυξη αρθρίτιδας). Έτσι αποφεύγεται η καταστροφή στα γύρω μαλακά μόρια (μύες, τένοντες και συνδέσμους) που συνοδεύουν την ανοιχτή μέθοδο.
ΣΗΠΤΙΚΗ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ
Η λοιμώδη αρθρίτιδα απαντάται συνήθως στα παιδιά και στους ανοσο-κατασταλμένους ασθενείς. Αυτή χαρακτηρίζεται από συλλογή πύου μέσα στην άρθρωση το οποίο αν δεν παροχετευθεί θα οδηγήσει σε ταχεία καταστροφή του αρθρικού χόνδρου (αρθρίτιδα). Στο παρελθόν η παροχέτευση του πύου και το ξέπλημα της άρθρωσης γινόταν μέσα απο μια μεγάλη τομή. Τώρα, αυτό μπορεί να γίνει μέσα από μικρές τομές με τη χρήση ενός αρθροσκοπίου.
ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΜΗΡΟΚΟΤΥΛΙΑΙΑΣ ΠΡΟΣΚΡΟΥΣΗΣ
Υπάρχουν κάποιοι ασθενείς που είτε γεννιούνται με μια ήπια διαταραχή του προσανατολισμού της κοτύλης είτε εμφανίζουν προβλήματα στην ανάπτυξη της μηριαίας κεφαλής με αποτέλεσμα την αλλαγή στο σχήμα της. Με αποτέλεσμα την ανάπτυξη μιας κατάστασης που ονομάζεται σύνδρομο μηρο-κοτυλιαίας πρόσκρουσης. Αυτό προκαλλεί βλάβη στον επιχείλιο χόνδρο και στο χόνδρο της κοτύλης και οδηγεί σε οστεοαρθρίτιδα.
Υπάρχουν τόσο ορθοσκοπικές όσο και ανοικτές χειρουργικές τεχνικές που μας επιτρέπουν την αναδημιουργία του σωστού σχήματος της κεφαλής του μηριαίου οστού και της κοτύλης βελτιώνοντας έτσι την κίνηση και προλαμβάνοντας την πρόσκρουση. Αυτό πολλές φορές συνδυάζεται είτε με εκτομή είτε με ανακατασκευή του επιχειλίου χόνδρου. Αυτές οι χειρουργικές επεμβάσεις είναι τεχνικά απαιτητικές αλλά σίγουρα αξίζουν τον κόπο γιατί προσφέρουν ανακούφιση από τα συμπτώματα ενώ υπάρχουν και επιστημονικά δεδομένα ότι επιβραδύνουν την ανάπτυξη οστεοαρθρίτιδας.
ΤΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟ ΤΗΣ ΑΡΘΡΟΣΚΟΠΗΣΗΣ
Η αρθροσκόπηση του ισχίου συνήθως γίνεται με γενική αναισθησία. Μπορεί όμως να πραγματοποιηθεί και με περιοχική αναισθησία (ραχιαία ή επισκληρίδιο). Ο ορθοπαιδικός χειρουργός και ο αναισθησιολόγος θα μιλήσουν στον ασθενή σχετικά με το ποια μέθοδος είναι καλύτερη γι’ αυτόν. Καθ’ όλη την διάρκεια του χειρουργείου το πόδι βρίσκεται σε έλξη. Αυτό σημαίνει ότι η κεφαλή του ισχίου απομακρίνεται από την κοτυλιαία κυλότητα τόσο ώστε να επιτρέψει στο χειρουργό να εισάγει τα εργαλεία, να δεί όλη την άρθρωση, και να εκτελέσει τους απαραίτητους θεραπευτικούς χειρισμούς. Μετά την εφαρμογή της έλξης, ο χειρουργός θα κάνει μια μικρή τομή στο ισχίο (περίπου το μέγεθος μιας κουμπότρυπας) για να εισάγει το αρθροσκόπιο. Μέσα από το αρθροσκόπιο μπορεί να δει το εσωτερικό του ισχίου και να εντοπίσει τις βλάβες. Ο χειρουργός εισάγει και άλλα εργαλεία μέσα από ξεχωριστές τομές για την πραγματοποίηση των απαραίτητων θεραπευτικών χειρισμών και την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Αρθροσκοπικά είναι δυνατόν να γίνουν μια σειρά από επεμβάσεις, ανάλογα με τις ανάγκες του εκάστοτε ασθενούς. Για παράδειγμα, ο χειρουργός μπορεί να:
• Εξομαλύνει ή να επιδιορθώσει τον επιχείλιο χόνδρο που έχει υποστεί ρήξη
• Εξομαλύνει οστικές προεξοχές που δημιουργούνται από την πόσκρουση
• Αφαιρέσει τον φλεγμαίνον αρθρικό υμένα
Η διάρκεια της επέμβασης εξαρτάται από τα ευρήματα.
ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ
Οι επιπλοκές από την αρθροσκόπηση του ισχίου είναι σπάνιες. Όπως σε οποιαδήποτε επέμβαση στο ισχίο έτσι και στην αρθροσκόπηση υπάρχει μικρός κίνδυνος τραυματισμού των νεύρων, των αγγείων ή ακόμα και της ίδιας της άρθρωσης. Η έλξη που απαιτείται για τη πραγματοποίηση της επέμβασης μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό στο ισχιακό νεύρο ο οποίος εμφανίζεται ως αιμοδία, αλλά αυτό είναι συνήθως παροδικό. Επίσης, υπάρχει μικρό ποσοστό ανάπτυξης μόλυνσης, καθώς και σχηματισμού θρόμβων στα πόδια (εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση).
ΑΠΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Μετά την επέμβαση, ο ασθενής παραμένει στην ανάνηψη για 1-2 ώρες πριν πάρει εξιτήριο. Κάποιος θα πρέπει να τον μεταφέρει στο σπίτι και να μείνει μαζί του, τουλάχιστον την πρώτη νύχτα. Μετά την επέμβαση ο ασθενής χρησιμοποιεί πατερίτσες για 1-2 εβδομάδες για να αποφορτίσει την άρθρωση. Μια εβδομάδα μετά το χειρουργείο τα ράμματα αφαιρούνται και ο ασθενής ξεκινάει φυσιοθεραπεία για μυική ενδυνάμωση και βελτιώση της κινητικότητας. Μετά από έξι εβδομάδες φυσιοθεραπείας, οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να επιστρέψουν στις φυσιολογικές δραστηριότητές τους, αλλά κάποιοι μπορεί να χρειαστούν μέχρι και 3-6 μήνες έτσι ώστε να μην νιώθουν καμμία ενόχληση μετά από τις σωματικές δραστηριότητες. Δεδομένου ότι όλοι οι ασθενείς δεν είναι ίδιοι, τακτικά μετεγχειρητικά ραντεβού με τον χειρουργό είναι απαραίτητα ώστε να δημιουργηθεί το καλύτερο δυνατό πλάνο αποθεραπείας.
ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Μετά την αρθροσκόπηση οι περισσότεροι ασθενείς επιστρέφουν στην πλήρη και χωρίς περιορισμούς δραστηριότητα. Η αποκατάσταση εξαρτάται από το είδος της βλάβης. Οι ασθενείς που ανταποκρίνονται καλύτερα στην αρθροσκόπηση του ισχίου είναι τα δραστήρια άτομα με πόνο στο ισχίο, όπου δεν έχουν σημαντική χόνδρινη βλάβη. Οι ασθενείς που έχουν ήδη εκτεταμένη καταστροφή του αρθρικού χόνδρου είναι καλύτερα να υποβληθούν σε αντικατάσταση του ισχίου (αρθροπλαστική).
Μελέτες έχουν δείξει ότι το 85-90% των ασθενών που έχουν υποβληθεί σε αρθροσκόπηση του ισχίου επιστρέφουν στις αθλητικές και τις άλλες καθημερινές τους δραστηριότητες. Η πλειοψηφία των ασθενών σαφώς βελτιώνονται με την αρθροσκόπηση, αλλά δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο σε ποιο βαθμό η αρθροσκόπηση σταματά την εξέλιξη της αρθρίτιδας. Οι ασθενείς που έχουν κάποια υποκείμενη σκελετική παραμόρφωση δεν εμφανίζουν την ίδα ανακούφιση από τον πόνο όπως οι ασθενείς με απλή πρόσκρουση. Για αυτούς τους ασθενείς, αλλαγές στον τρόπο ζωής τους είναι απαραίτητες για την προστασία της άρθρωσης. Ένα παράδειγμα θα μπορούσε να είναι η διακοπή ασκήσεων με κραδασμούς (όπως το τρέξιμο) και η αντικατάστασή τους με δραστηριότητες χωρίς ή με ελάχιστους κραδασμούς (όπως το κολύμπι ή η ποδηλασία). Αυτές οι αλλαγές θα πρέπει να γίνονται με την καθοδήγηση του χειρουργού. Μερικές φορές, η ζημιά μπορεί να είναι τόσο σοβαρή ώστε να μη μπορεί να αντιστραφεί πλήρως με την αρθροσκόπηση και η επέμβαση να μην στεφθεί με επιτυχία.
