Η αναπαραγωγική λειτουργία του άντρα
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Τα όργανα αναπαραγωγής στον άντρα είναι οι όρχεις, οι επιδυδιμίδες, οι σπερματικοί πόροι, ο προστάτης και οι σπερματοδόχες κύστεις.
Ο έλεγχος της λειτουργίας των όρχεων από τις ορμόνες
Η λειτουργική σημασία των όρχεων έγκειται στην παραγωγή σπερματοζωαρίων και μιας ορμόνης, της τεστοστερόνης. Η λειτουργία τους ρυθμίζεται από 2 ορμόνες που παράγονται στην υπόφυση του εγκεφάλου:
την ωοθυλακιοτρόπο ορμόνη ή FSH, που ενεργοποιεί τη σπερματογένεση, και την ωχρινοτρόπο ορμόνη ή LH, που ρυθμίζει την παραγωγή τεστοστερόνης από τους όρχεις. Η λειτουργία της υπόφυσης ελέγχεται από τον υποθάλαμο, που βρίσκεται δίπλα στην υπόφυση, και παράγει μία ορμόνη, την GnRH, που ρυθμίζει την έκκριση των ορμονών της υπόφυσης. Υπάρχει, δηλαδή, στον άντρα ένας ορμονικός άξονας υποθαλάμου-υπόφυσης-όρχεων, ο οποίος ρυθμίζεται αμφίδρομα: τα υψηλά επίπεδα τεστοστερόνης έχουν ανασταλτική επίδραση στον υποθάλαμο και τελικά στην έκκριση FSH και LH από την υπόφυση, ενώ αντίθετα τα χαμηλά αυξάνουν την έκκριση των ορμονών της υπόφυσης και ενεργοποιούν τους όρχεις. Ο άξονας υποθάλαμος-υπόφυση-όρχεις, λοιπόν, ρυθμίζει τη λειτουργία των όρχεων.
Οι όρχεις και οι επιδιδυμίδες
Οι όρχεις αποτελούν τους βασικούς γεννητικούς αδένες του άντρα και βρίσκονται μέσα στο όσχεο, ένα σάκο από δέρμα και πολλούς εσωτερικούς χιτώνες. Η ανατομική τους θέση έξω από το σώμα επιτρέπει τη διατήρηση χαμηλότερων θερμοκρασιών από τις αντίστοιχες του σώματος, γεγονός σημαντικό για τη σπερματογένεση και τη γονιμότητα.
Οι όρχεις έχουν σχήμα ωοειδές και διαστάσεις 4×2,5×2,5 εκατοστά. Περιβάλλονται από τον ινώδη χιτώνα, ο οποίος δημιουργεί στο εσωτερικό του όρχεως 200-300 λόβια, μέσα στα οποία βρίσκονται τα σπερματικά σωληνάρια που παράγουν τα σπερματοζωάρια. Η διαδικασία δημιουργίας και ωρίμανσης του σπερματοζωαρίου ονομάζεται σπερματογένεση και διαρκεί περίπου 70±4 ημέρες. Υπό την επίδραση της τεστοστερόνης που παράγεται στους όρχεις από ειδικά κύτταρα, τα κύτταρα του Leydig, τα σπερματοζωάρια απελευθερώνονται στον αυλό των σπερματικών σωληναρίων που καταλήγουν στην επιδιδυμίδα. Η επιδιδυμίδα είναι ένας ενιαίος περιελιγμένος σωλήνας μήκους 5-7 μέτρων, που βοηθά στη θρέψη, στην τελική ωρίμανση και στην κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Οι επιδιδυμίδες είναι ευάλωτες σε φλεγμονές, που προκαλούν πόνο και διόγκωση. Η αντιμετώπισή τους είναι απαραίτητη και πρέπει να γίνεται έγκαιρα.
Η πορεία των σπερματοζωαρίων προς την ουρήθρα
Από το άκρο της επιδιδυμίδας αρχίζει ο σπερματικός πόρος, ένας λεπτός σωλήνας μήκους 45 εκατοστών, με μυϊκό τοίχωμα που περιστέλλεται και υποβοηθά την κίνηση των σπερματοζωαρίων προς τα πάνω. Ο σπερματικός πόρος πορεύεται αρχικά προς την ουροδόχο κύστη και στο ύψος του προστάτη σχηματίζει τη σπερματική λήκυθο. Εν συνεχεία, ενώνεται με τον πόρο της σπερματοδόχου κύστης, οπότε προκύπτει ο εκσπερματιστικός πόρος που συνεχίζει μέσα στον προστάτη και καταλήγει στην προστατική μοίρα της ουρήθρας και συγκεκριμένα στο σπερματικό λοφίδιο. Τα σπερματοζωάρια κατά τη διαδρομή τους αυτήν αναμειγνύονται με το σπερματικό υγρό που παράγεται από τους επικουρικούς γεννητικούς αδένες. Οι αδένες αυτοί είναι οι σπερματοδόχες κύστεις, ο προστάτης, οι βολβοουρηθραίοι και οι ουρηθραίοι αδένες.
Οι σπερματοδόχες κύστεις
Οι σπερματοδόχες κύστεις είναι μικροί σάκοι μήκους 5 εκατοστών και παράγουν ένα κολλώδες υγρό, που αποτελεί το 60-70% του σπερματικού υγρού. Το υπόλοιπο 30-40% προέρχεται από τον προστάτη.
Ο προστάτης
Ο προστάτης έχει σχήμα καστάνου και διαστάσεις 3-4 εκατοστών, και αποτελείται από ινώδη μυϊκό ιστό και αδένες. Στον προστάτη συντελείται η διεργασία μετατροπής του κολλώδους υγρού των σπερματοδόχων κύστεων σε λεπτόρρευστο υγρό, με την επίδραση των προστατικών ενζύμων και κυρίως του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA). Στον προστάτη, επίσης, λαμβάνει χώρα η μετατροπή της τεστοστερόνης σε ένα ακόμη ισχυρότερο ανδρογόνο, τη διϋδροτεστοστερόνη (DHT). Ο προστάτης είναι ιδιαίτερα ευάλωτος σε λοιμώξεις, τις προστατίτιδες. Η οξεία προστατίτιδα έχει έντονα συμπτώματα, όπως υψηλός πυρετός, συχνουρία και πόνος στην ούρηση, και αντιμετωπίζεται με τη χορήγηση αντιβιοτικών, ενώ στις σοβαρότερες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί και νοσηλεία. Η χρόνια προστατίτιδα συνοδεύεται από ήπιες ενοχλήσεις, όπως πόνος στην περιοχή του περινέου –κάτω από τους όρχεις– ή και στους όρχεις, συμπτώματα από την ούρηση και συχνά προβλήματα με τη στύση. Η αντιμετώπισή της είναι πολλές φορές δύσκολη, ιδιαίτερα όταν δεν ανευρίσκεται μικρόβιο στο σπέρμα, οπότε μιλάμε για σύνδρομο χρόνιου πυελικού πόνου.
Τέλος, οι βολβοουρηθραίοι αδένες ή αδένες του Cowper είναι μικροί αδένες μεγέθους φακής. Εκβάλλουν στην ουρήθρα με πόρο μήκους 3-4 εκατοστών και παράγουν διαυγές, παχύρρευστο, αλκαλικό έκκριμα πριν από την εκσπερμάτιση.
