Έφηβοι και αλκοόλ!
Συγγραφέας Iωάννης A. Δελημάρης Γράφτηκε στις ,
ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΚΗΣ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΑΛΚΟΟΛ (BINGE DRINKING) Ή/ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ.
Στις ΗΠΑ έχουν καταναλώσει τουλάχιστον 1 αλκοολούχο ποτό ως την ηλικία των 15 ετών, περίπου το 33 τοις εκατό και ως την ηλικία των 18, περίπου το 60 τοις εκατό.
Οι νέοι ηλικίας 12 έως 20 ετών καταναλώνουν το 11 τοις εκατό του συνόλου των αλκοολούχων ποτών που καταναλώνονται ετησίως στις ΗΠΑ. Αν και οι έφηβοι πίνουν λιγότερο συχνά από ό, τι οι ενήλικες, όταν πίνουν, πίνουν περισσότερο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι νέοι καταναλώνουν περισσότερο από το 90 τοις εκατό του αλκοόλ μέσω ευκαιριακής υπερβολικής κατανάλωσης (binge drinking, 4-5 ποτά κατά μέσο όρο ανά περίσταση). Η συνεχής κατανάλωση και η ευκαιριακή υπερβολική κατανάλωση γίνεται πιο διαδεδομένη καθώς οι νέοι μεγαλώνουν. Η συχνότητα της κατανάλωσης αλκοόλ από τα αγόρια και τα κορίτσια είναι παρόμοια, αν και μεταξύ των μεγαλύτερων εφήβων, τα αγόρια πίνουν περισσότερο από ό, τι τα κορίτσια. Από στοιχεία ερευνών στην Ελλάδα προκύπτει ότι οι έφηβοι καταναλώνουν για πρώτη φορά αλκοόλ στην ηλικία των 12 ετών, ενώ ο μέσος όρος της ηλικίας που αρχίζουν οι νέοι να συμμετέχουν στην επικίνδυνη αυτή συνήθεια, διαμορφώνεται στα 16,2 χρόνια.
Σε έρευνα του ΕΚΤΕΠΝ (Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης – Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία), 97,6% των μαθητών δήλωσαν κατανάλωση αλκοόλ τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους και 32% δήλωσαν 20 ή περισσότερες φορές το 12μηνο. Αν και οι αρνητικές συνέπειες της χρήσης αλκοόλ έχουν μελετηθεί επαρκώς στους ενήλικες, υπάρχουν κενά στην υπάρχουσα γνώση σχετικά με τις μακροχρόνιες βιολογικές επιδράσεις της ευκαιριακής υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ (binge drinking) ή / και συνεχούς χρήσης του στους εφήβους. Σύμφωνα με την υπάρχουσα βιβλιογραφία, δεν υφίστανται οριστικά συμπεράσματα, ενώ υπάρχει μεγάλη ετερογένεια στα αναφερόμενα επιστημονικά στοιχεία. Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η διερεύνηση των μακροχρόνιων βιολογικών επιδράσεων της ευκαιριακής υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ (binge drinking) ή/ και συνεχούς χρήσης του στους εφήβους.
Οι σημαντικότερες μακροχρόνιες βιολογικές επιδράσεις της ευκαιριακής υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ ή / και συνεχούς χρήσης του σε εφήβους περιλαμβάνουν επιδράσεις: στο ήπαρ, στην πυκνότητα και ανάπτυξη των οστών, στην ανάπτυξη των ενδοκρινών αδένων και στην ανάπτυξη του εγκεφάλου. Σπάνια παρατηρούνται χρόνιες βιολογικές επιδράσεις σε εφήβους-που συνήθως ανακαλύπτονται σε ενήλικες με αλκοολισμό- όπως: υποσιτισμός, αναιμία, υπέρταση, γαστρίτιδα, παγκρεατίτιδα, ηπατίτιδα, κίρρωση του ήπατος.
Επιδράσεις στο ήπαρ
Αυξημένα επίπεδα ηπατικών ενζύμων [γ-γλουταμυλ-τρανσφεράση (GGT) και αμινοτρανσφεράση της αλανίνης (ALT)] έχουν βρεθεί σε εφήβους που καταναλώνουν αλκοόλ. Οι έφηβοι που καταναλώνουν αλκοόλ οποίοι επίσης είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι εμφανίζουν αυξημένα επίπεδα της ALT ορού ακόμη και με μέτριες ποσότητες κατανάλωσης αλκοόλ.
Επιδράσεις στην πυκνότητα και ανάπτυξη των οστών
Μελέτες σε ανθρώπους δείχνουν μια αντίστροφη σχέση μεταξύ της κατανάλωσης αλκοόλ και της οστικής πυκνότητας σε έφηβους, η οποία μπορεί να διαμεσολαβείται μέσω της μείωσης του σχηματισμού οστεοβλαστών. Σε επίπεδο βιολογικών μηχανισμών πιθανόν το αλκοόλ -επιδρώντας στο ήπαρ- μειώνει την απορρόφηση του ασβεστίου και βιταμίνης D. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ από τους εφήβους φαίνεται να μειώνει τα επίπεδα ορμονών που είναι σημαντικές για την ανάπτυξη των οστών όπως τα οιστρογόνα και η τεστοστερόνη και αυξάνει τη συγκέντρωση της παραθορμόνης (ΡΤΗ), η οποία με τη σειρά της μειώενει τα επίπεδα του ασβεστίου του οργανισμού.
Επιδράσεις στην ανάπτυξη των ενδοκρινών αδένων
Το αλκοόλ που καταναλώνεται κατά τη διάρκεια ταχείας ανάπτυξης (δηλαδή, πριν ή κατά τη διάρκεια της εφηβείας) έχει τη δυνατότητα να επιβραδύνει τη φυσιολογική αύξηση και ανάπτυξη μέσω ενδοκρινικών επιδράσεων επί του υποθαλάμου, της υπόφυσης, και των διαφόρων οργάνων- στόχων, όπως οι ωοθήκες και όρχεις. Μελέτες σε ανθρώπους έχουν δείξει ότι η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να ελαττώσει τα επίπεδα των οιστρογόνων σε κορίτσια εφηβικής ηλικίας και να μειώσει τα επίπεδα της ωχρινοτρόπου ορμόνης και της τεστοστερόνης στα αγόρια. Και στα δύο φύλα, το αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει μια μείωση στα επίπεδα της αυξητικής ορμόνης.
Επιδράσεις στην ανάπτυξη του εγκεφάλου
Μελέτες σε εφήβους δείχνουν ότι η συχνή κατανάλωση αλκοόλ σχετίζεται με ελάττωση στο μέγεθος του ιππόκαμπου (ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη μνήμη και τη μάθηση). Δείχνουν, επίσης, ότι η λειτουργία του ιππόκαμπου είναι μοναδικά ευαίσθητη στο αλκοόλ σε αυτή την ηλικιακή περίοδο. Επίσης, έρευνα σε εφήβους που υπερκατανάλωναν αλκοόλ έδειξε ότι είχαν μικρότερο προμετωπιαίο λοβό συγκριτικά με εφήβους της ίδιας ηλικίας που δεν έπιναν. Ο προμετωπιαίος λοβός είναι σημαντικός για το σχεδιασμό, την κρίση και τη λήψη αποφάσεων και θεωρείται ότι είναι η περιοχή του εγκεφάλου που αλλάζει περισσότερο κατά τη διάρκεια των εφηβικών ετών.
Συμπερασματικά, η ευκαιριακή υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ή/ και συνεχής χρήση του μπορεί να έχει σοβαρές μακροπρόθεσμες βιολογικές επιδράσεις στους εφήβους. Ωστόσο, απαιτείται περαιτέρω βιολογική και επιδημιολογική έρευνα (συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων προοπτικών μελετών) προκειμένου να εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα και να εντοπιστούν οι πιο αποτελεσματικές στρατηγικές παρέμβασης.
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
1.Windle M. Drinking Over the Lifespan: Focus on Early Adolescents and Youth.Alcohol Res. 2016;38(1):95-101.
- Petit G, Maurage P, Kornreich C, Verbanck P, Campanella S. Binge drinking in adolescents: a review of neurophysiological and neuroimaging research. Alcohol Alcohol. 2014 Mar-Apr;49(2):198-206.
- Patrick ME, Schulenberg JE. Prevalence and predictors of adolescent alcohol use and binge drinking in the United States. Alcohol Res. 2013;35(2):193-200.
- Crews FT, Vetreno RP, Broadwater MA, Robinson DL. Adolescent Alcohol Exposure Persistently Impacts Adult Neurobiology and Behavior. Pharmacol Rev. 2016 Oct;68(4):1074-1109.
- Stolle M, Sack PM, Thomasius R. Binge drinking in childhood and adolescence: epidemiology, consequences, and interventions. Dtsch Arztebl Int. 2009 May;106(19):323-8.
Δρ. Ιωάννης Α. Δελημάρης
